شاید اینطور به نظر نرسد اما، ارائهٔ تعریف مشخصی از «سلامتی» و «بیماری»، کار ساده‌ای نیست. تعاریف و مفاهیم مختلفی برای این دو واژه وجود دارد، اما ما سعی می‌کنیم دقیق‌ترین و علمی‌ترین تعاریف را به زبانی ساده بیان کنیم.

سلامتی چیست؟

یکی از تعاریفی که برای سلامتی گفته می‌شود، آن را به‌عنوان «عاری‌بودن بدن انسان از بیماری یا نقص» توصیف می‌کند؛ اما این تعریف ایرادهایی هم دارد.

اولاً، برخی افراد ممکن است بیمار باشند، اما در عین حال، احساس خوبی هم داشته باشند و به‌طور طبیعی زندگی کنند. برای مثال، بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده و سایر عفونت‌ها، ممکن است هیچ درد یا مشکلی را تجربه نکنند. آنها حتی ممکن است ندانند که به این بیماری مبتلا هستند و به‌دنبال درمان نباشند.

موضوع دیگری که در این تعریف وجود دارد، این است که ممکن است فردی امروز در سلامت کامل باشد، اما فردا از طریق یک روش تشخیصی جدید، مشخص شود که به بیماری خاصی مبتلاست. این ناهماهنگی‌ها، تعریف ذکرشده از سلامتی را نقض می‌کند.

با توجه به نکات گفته‌شده، جملهٔ زیر تعریف مناسب‌تری برای سلامتی است:

«سلامتی، رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است.»

این تعریف، هر ۳ مورد سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی فرد را در بر می‌گیرد.

تعریف دیگری که توسط WHO برای سلامتی بیان شده است:

«سلامتی صرفاً فقدان بیماری یا ناتوانی نیست، بلکه حالتی از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی است.»

بیماری چیست؟

برخی افراد ممکن است واژهٔ «بیماری» را برعکس سلامتی تعریف کنند، اما توصیف دقیق‌تر از بیماری به این صورت است:

«حالتی از ناخوشی یا کسالت که علائم یا نشانه‌های مختلفی را ایجاد می‌کند».

بیماری لزوماً نتیجهٔ مستقیم آسیب فیزیکی نیست، بلکه یک اختلال در بیوشیمی، فیزیولوژی یا آناتومی بدن یا مغز است.

بیماری‌ها ممکن است حاد یا مزمن باشند. یک بیماری زمانی حاد تلقی می‌شود که به‌سرعت آغاز شده، علائم آن سریعاً تغییر می‌کند و کوتاه‌مدت است. این نوع بیماری‌ها معمولاً با کمک دارو یا جراحی، قابل درمان هستند. نمونه‌ای از بیماری حاد، آپاندیسیت است.

بیماری مزمن هر نوع بیماری است که برای مدت طولانی ادامه داشته و نیاز به درمان مداوم دارد. این بیماری‌ها درمان قطعی ندارند، اما مصرف دارو یا روش‌های دیگر می‌توانند به کنترل برخی از علائم آنها کمک کنند. نمونه‌‌هایی از بیماری‌های مزمن، فشار خون، روماتیسم و آسم است.

دسته‌بندی انواع بیماری‌ها

بیماری‌ها را می‌توان بسته به ماهیت و نحوهٔ تأثیر آنها بر بدن، به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. همچنین می‌توان آنها را بر اساس بافتی که بر آن اثر می‌گذارند، علت بروز آنها و دلایل دیگر رده‌بندی کرد. هر دسته‌بندی به ما کمک می‌کند تا جنبهٔ خاصی از یک بیماری را بشناسیم و آن را با بیماری‌های مشابه، طبق رده‌بندی تعیین‌شده، مرتبط کنیم.

بیماری‌ها را همچنین می‌توان به دو دسته تقسیم کرد؛ بیماری‌های واگیردار و بیماری‌های غیرواگیر.

بیماری‌های واگیردار می توانند از اندامی به اندام دیگر منتقل شوند. این بیماری‌ها شامل تمام بیماری‌های عفونی می‌شوند، زیرا پاتوژن‌های عفونی می‌توانند بین اندام‌ها منتقل شوند.

بیماری‌های غیر‌واگیر نمی‌توانند از اندامی به اندام دیگر منتقل شوند و شامل هر بیماری‌ به جز بیماری‌های عفونی می‌شوند.

اختلال (Disorder)

اختلال، یک ناهنجاری عملکردی است. اختلالات پزشکی را می‌توان به اختلالات روانی، جسمی، ژنتیکی، عاطفی و رفتاری و اختلالات عملکردی طبقه‌بندی کرد. 

اصطلاح اختلال، اغلب خنثی است و کمتر می‌توان برچسب بیماری به آن زد. در سلامت روان، اصطلاح اختلال روانی، بیانگر تعاملی پیچیده میان عوامل بیولوژیکی، اجتماعی و روانی در شرایط روانپزشکی است.

با این حال، اصطلاح اختلال در بسیاری از زمینه‌های دیگر پزشکی نیز به کار می‌رود، در درجهٔ اول، برای شناسایی اختلالات فیزیکی که توسط ارگانیسم‌های عفونی ایجاد نمی‌شوند (مانند اختلالات متابولیک) استفاده می‌شود.

سندرم (Syndrome)

سندرم، ارتباط چند علامت و نشانه یا ویژگی‌های دیگری است که اغلب با‌هم رخ می‌دهند؛ صرف نظر از اینکه علت آنها مشخص باشد. برخی از سندرم‌ها مانند سندرم داون، تنها یک علت دارند (یک کروموزوم اضافی در بدو تولد). سایر موارد مانند سندرم پارکینسون، علل بروز مختلفی دارند.

همچنین، سندرم حاد کرونری، خود یک بیماری واحد نیست، بلکه تظاهری از چندین بیماری، از 

سکته قلبی تا بیماری عروق کرونر است. با این حال، در سندرم‌های دیگر، ممکن است علت ناشناخته باشد.