اطلاعات عمومی
زردی نوزاد چیست؟
زردی نوزاد همان رنگ زردی است که روی پوست بسیاری از نوزادان تازه متولدشده دیده می‌شود. علت زردی تجمع بیلی‌روبین در خون نوزاد است. بیلی‌روبین ماده زردرنگی است که هنگام تجزیۀ گلبول‌های قرمز ایجاد می‌شود. در دوران بارداری، کبد مادر عمل پاکسازی بیلی‌روبین از بدن نوزاد را انجام می‌دهد؛ اما بعد از تولد باید کبد نوزاد شروع به پاکسازی بیلی‌روبین کند.
اگر کبد نوزاد به اندازۀ کافی رشد نکرده باشد، ممکن است نتواند عمل پاکسازی بیلی‌روبین را انجام داده و به عبارتی از شر بیلی‌روبین خلاص شود و این بیلی‌روبین اضافی باعث می‌شود که رنگ پوست نوزاد زرد به نظر برسد.
زردی نوزاد بسیار رایج است و معمولاً به‌صورت خودبه‌خود از بین می‌رود. گاهی اوقات نوزادان برای بهبودی به فتوتراپی یا نوردرمانی نیاز دارند.
انواع بیماری
انواع مختلفی از زردی نوزادان وجود دارد که عبارتند از:
زردی فیزیولوژیک
زردی فیزیولوژیک رایج‌ترین نوع زردی نوزاد به شمار می‌رود. این نوع زردی، طبیعی است و بیشتر نوزادان در روز دوم یا سوم زندگی خود به زردی فیزیولوژیک مبتلا می‌شوند.
زمانی‌که کبد نوزاد شما شروع به رشد کند بیلی‌روبین‌های اضافی را از بین می‌برد . معمولاً زردی فیزیولوژیک جدی نیست و به‌صورت خود به خود در طول دو هفته برطرف می‌شود.
زردی شیر مادر (زودرس)
زردی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند شایع‌تر از آن‌هایی است که به وسیلۀ شیر خشک تغذیه می‌شوند. این نوع زردی در نخستین هفته از زندگی نوزاد رخ می‌دهد.
این بیماری زمانی خود را نشان می‌دهد که نوزاد به اندازۀ کافی از شیر مادر تغذیه نمی‌کند. علت این نوع از زردی نوزاد، دشواری در شیردهی یا کافی نبودن شیر مادر است. ازبین‌رفتن این نوع زردی ، ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد.
زردی شیر مادر( دیررس)
زردی شیر مادر دیررس با نوع زودرس آن متفاوت است. در این نوع زردی، ممکن است مواد موجود در شیر مادر بر نحوۀ تجزیه بیلی‌روبین به وسیلۀ کبد نوزاد، تأثیر بگذارد و منجر به تجمع بیلی‌روبین شود.
امکان دارد نوزاد شما پس از هفتۀ اول زندگی خود به زردی شیر مادر دیررس مبتلا شود و ممکن است ازبین‌رفتن این بیماری یک ماه یا بیشتر طول بکشد.
عوامل مؤثر در ابتلا
عمده‌ترین عوامل مؤثر در ابتلا به زردی نوزاد و به‌خصوص نوع شدید آن که ممکن است منجر به بروز عوارض شود، به شرح زیر است:
زایمان زودرس
نوزادی که زودتر از هفتۀ سی و هشتم بارداری متولدشده، ممکن است قادر به پردازش بیلی‌روبین با سرعتی مشابه با بدن یک نوزاد کامل نباشد. همچنین ممکن است نوزادان نارس کمتر تغذیه شوند و دفع مدفوع کمتری داشته باشند که این اتفاق منجر به کاهش سرعت حذف بیلی‌روبین از طریق مدفوع می‌شود.
کبودی‌های عمده هنگام تولد
نوزادانی که هنگام زایمان دچار کبودی می‌شوند، ممکن است به علت تجزیۀ بیشتر گلبول‌های قرمز، دارای سطوح بالاتری از بیلی‌روبین باشند.
گروه خونی
اگر گروه خونی مادر با نوزاد متفاوت باشد، امکان دارد جنین آنتی‌بادی‌هایی را به وسیلۀ جفت دریافت کند که این اتفاق، منجر به تجزیۀ سریع و غیرطبیعی گلبول‌های قرمز می‌شود.
شیردهی
ریسک ابتلا به زردی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند بیشتر است. به‌خصوص آن‌هایی که در شیر خوردن یا دریافت تغذیه کافی از طریق شیردهی مشکل دارند. امکان دارد دهیدراته‌شدن یا دریافت کالری به میزان کم، در شروع زردی نوزاد نقش داشته باشد.
گرچه شیردهی مزایایی دارد که باعث می‌شود متخصصان همچنان آن را توصیه کنند. اطمینان از این‌که نوزاد شما به اندازۀ کافی شیر می‌خورد و به میزان کافی آب دریافت می‌کند، اهمیت دارد.
نژاد
مطالعات نشان می‌دهند که ریسک ابتلای نوزادان دارای نژاد شرق آسیا به زردی نوزاد بیشتر است.
علائم و نشانه‌ها
زردشدن رنگ پوست نوزاد، نشانه اصلی زردی نوزاد است. می‌توانید این وضعیت را زیر نور طبیعی (مثلاً جلوی پنجره) بهتر مشاهده کنید. معمولاً زردی اول در صورت نوزاد خود را نشان می‌دهد. ممکن است سفیدی چشمان نوزاد شما و زیر زبانش زردرنگ به نظر برسد.
زمانی که سطح بیلی‌روبین بالاتر می‌رود، ممکن است زردی به سینه، شکم ، بازوها و پاها نیز منتقل شود. اگر نوزاد دارای پوست تیره‌تر باشد، امکان دارد تشخیص زردی او سخت شود. با این حال هنوز می‌توانید زردی نوزاد را از طریق رنگ چشم‌ها و زیر زبانش تشخیص دهید.
علائم هشدار
چه زمانی باید با پزشک نوزاد تماس بگیرید؟
اگر زردی افزایش پیدا کرد یا بیشتر از دو هفته طول کشید، باید با پزشک اطفال تماس بگیرید. ممکن است علائم زردی شدید نوزاد ، شامل موارد زیر باشد:
- زردی پوست نوزاد شما روشن‌تر شود یا به رنگ نارنجی دربیاید.
- نوزاد شما بسیار خواب‌آلوده باشد، به‌نحوی‌که برای شیرخوردن به‌سختی بیدار شود.
- نوزاد شما شدیداً بی‌قراری کند.
- نوزاد به‌خوبی شیر شما را نمی‌خورد یا شیشه را درست نمی‌مکد.
- نوزاد شما به اندازۀ کافی پوشک خود را خیس یا کثیف نمی‌کند.
چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنید؟
درصورتی‌که نوزاد شما شرایط زیر را داشت، با شماره 115 (اورژانس) تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین اورژانس بیمارستان مراجعه کنید:
- گریه با صدای بلند
- تب
- بدن قوس‌دار (سر، گردن یا پاشنه‌ها به عقب خم شده و بدن را رو به جلو داده باشد)
تشخیص
بررسی‌های بالینی
زمانی که مادر هنوز در بیمارستان هست، پزشک اطفال او را از نظر داشتن نشانه‌های زردی بررسی می‌کند. هنگامی‌که نوزاد در بازه زمانی سه تا پنج‌روزگی است، میزان بیلی‌روبین در بدن او در بالاترین سطح قرار دارد. بنابراین لازم است که پزشک، نوزاد را در این بازۀ زمانی نیز مجدداً معاینه کند.
همچنین پزشک اطفال ممکن است بتواند با قراردادن یک حسگر بر سر نوزاد (بیلی‌روبین‌متر)، سطح بیلی‌روبین در بدن او را تخمین بزند. این آزمایش میزان بیلی‌روبین پوستی (TCB) را نشان می‌دهد و در نهایت اگر سطح بالایی را نشان دهد، پزشک اطفال دستور انجام یک آزمایش خون را خواهد داد تا نتایج این تست تائید شوند.
بررسی‌های آزمایشگاهی
در صورتی که سطح بیلی‌روبین پوستی نوزاد بالا باشد، متخصص اطفال دستور انجام آزمایش خون را خواهد داد تا نتایج بررسی بالینی و بیلی‌روبینومتری تائید شوند. در این روش از پاشنۀ پا نوزاد نمونه خون گرفته می‌شود. نتیجه این آزمایش ، میزان بیلی‌روبین خون (TSB) را نشان می‌دهد.
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا برای تشخیص این‌که نوزاد به درمان نیاز دارد یا خیر، از جدول زیر که سطح زردی نوزاد را نشان می‌دهد استفاده می‌کند. این جدول بر اساس میزان بیلی‌روبین خون و سن نوزاد تنظیم شده است.
اگر شواهدی وجود داشته باشد که زردی نوزاد به وسیلۀ یک اختلال زمینه‌ای ایجاد شده، امکان دارد پزشک دستور بدهد تا سایر آزمایش‌های خون یا آزمایش ادرار انجام شود.
بررسی‌های تصویربرداری
در تشخیص زردی نوزاد، مداخلات تصویربرداری جایگاهی ندارد.
درمان
اغلب زردی خفیف نوزاد به‌صورت خودبه‌خود در طول دو تا سه هفته از بین می‌رود. اگر شدت زردی متوسط تا زیاد باشد، ممکن است لازم باشد نوزاد در بیمارستان بستری شود.
درمان دارویی
ایمونوگلوبولین وریدی (IVIg)
ممکن است زردی نوزاد به تفاوت گروه خونی مادر و نوزاد مرتبط باشد. در این نوع زردی، ممکن است نوزاد آنتی‌بادی‌هایی را از بدن مادر دریافت کند که این آنتی‌بادی‌ها در تجزیۀ سریع گلبول‌های قرمز موجود در بدن نوزاد، نقش خواهند داشت.
امکان دارد تزریق وریدی ایمونوگلوبین زردی نوزاد را کم کند و نیاز به تعویض خون را کاهش دهد. اگرچه نتایج انجام این کار ثابت‌شده نیست.
درمان غیردارویی
نوردرمانی (فوتوتراپی)
ممکن است نوزاد شما زیر لامپ مخصوصی قرار بگیرد که نور را در طیف آبی-سبز منتشر می‌کند. این نور شکل و ساختار مولکول‌های بیلی‌روبین را به نحوی تغییر می‌دهد که بدن نوزاد بتواند آن‌ها را هم از طریق ادرار و هم از طریق مدفوع، دفع کند.
در طول انجام این روش درمانی، نوزاد تنها پوشک و چشم‌بند محافظ می‌پوشد. ممکن است در نوردرمانی از پد یا تشک ساطع نور نیز به عنوان مکمل استفاده شود.
تعویض خون
به‌ندرت پیش می‌آید که زردی شدید نوزاد به درمان‌ها پاسخ ندهد و نوزاد به تعویض خون نیاز پیدا کند. این روش شامل برداشت مکرر میزان کمی از خون نوزاد و جایگزین‌کردن آن با خون اهدایی است. به این ترتیب، بیلی‌روبین و آنتی‌بادی‌های منتقل‌شده از مادر رقیق می‌شوند. این پروسه در بخش مراقبت‌های ویژۀ نوزادان انجام می‌شود.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
شیردهی مکرر
شیردهی مکرر باعث می‌شود نوزاد میزان شیر بیشتری را دریافت کند و در نهایت منجر به دفع مدفوع بیشتر نیز می‌شود. این موضوع، بیلی‌روبین دفع شده از طریق مدفوع نوزاد را نیز افزایش می‌دهد. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند باید در چند روز اول زندگی بین 8 تا 12 بار در روز تغذیه شوند.
میزان و دفعات شیر خوردن برای نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند، معمولاً در هفتۀ اول زندگی بین 1 تا 2 اونس (حدود 30 تا 60 میلی‌لیتر) شیرخشک در هر دو تا سه ساعت است.
مکمل‌ها
اگر نوزاد با خوردن شیر مادر مشکل دارد، وزن از دست می‌دهد یا دهیدراته شده و به عبارتی دچار کم‌آبی می‌شود بنابراین امکان دارد پزشک مصرف شیر خشک یا شیر دوشیده شده را به عنوان مکمل شیر مادر تجویز کند.
در برخی موارد ممکن است پزشک توصیه کند که نوزاد برای چند روز فقط شیر خشک مصرف کند و پس از آن مصرف شیر مادر را از سر بگیرد. حتما در این رابطه که کدام گزینه‌های شیردهی برای نوزاد مناسب است با پزشک مشورت شود.
زندگی با زردی نوزاد
خودمراقبتی
لازم است مدت کمی پس از ترخیص مادر و نوزاد از بیمارستان، مجدداً نوزاد توسط پزشک ویزیت شود. سطح بیلی‌روبین خون نوزاد وقتی سه تا پنج‌روزه است در بالاترین حد خود قرار دارد. زمان‌بندی ویزیت پزشک به سن و سطح بیلی‌روبین نوزاد هنگام ترخیص از بیمارستان و سایر عوامل بستگی دارد.
پیشگیری
زردی نوزاد طبیعی است و معمولاً نمی‌توان از آن پیشگیری کرد. با شیردادن بیشتر به نوزاد می‌توان ریسک ابتلای او به زردی شدید را کاهش داد. شیر دادن مکرر فرایند باعث حرکات منظم روده و دفع مدفوع می‌شود و این اتفاق به نوزاد کمک می‌کند تا از شر بیلی‌روبین خلاص شود.
همچنین مطمئن شوید که پزشک میزان بیلی‌روبین نوزاد را قبل از ترخیص از بیمارستان بررسی کند و در طول هفتۀ اول برای داشتن یک ویزیت تکمیلی برنامه‌ریزی کنید تا سطح بیلی‌روبین نوزاد مجدداً بررسی شود.
داروها
- ایمونوگلوبین وریدی
بدون دیدگاه