اطلاعات عمومی
عفونت مجاری ادراری در کودکان (UTI) چیست؟
عفونت مجاری ادراری در کودکان (عفونت ادراری) به معنای التهاب و عفونت در بخشی از بدن است که ادرار را از بدن دفع می‌کند. عامل ایجاد این عفونت باکتری است. دستگاه ادراری شامل دو کلیه است که مواد زائد را از خون خارج می‌کنند و به شکل ادرار دفع می‌کنند.
میزنای‌ها (حالب‌ها) دو لوله‌ٔ باریک هستند که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه می‌برند. ادرار در مثانه ذخیره می‌شود و هنگام تخلیهٔ مثانه، ادرار از طریق مجرای ادراری از بدن خارج می‌شود. باکتری‌ها می‌توانند هر بخشی از دستگاه ادراری را آلوده کنند.
علائم و نشانه‌ها
علائم عفونت مجاری ادراری در کودکان مختلف ممکن است کمی متفاوت باشد.
علائم در نوزادان شامل موارد زیر است:
- تب
- بوی تند ادرار
- تحریک‌پذیری
- گریه
- بی‌قراری
- استفراغ
- کاهش تمایل نوزاد برای شیرخوردن
- اسهال
علائم عفونت مجاری ادراری در کودکان شامل موارد زیر است:
- نیاز فوری برای دفع ادرار
- تکرر ادرار
- بی‌اختیاری ادرار
- سوزش ادرار
- مشکل در ادرارکردن
- درد بالای استخوان شرمگاهی
- دفع خون در ادرار
- بوی تند ادرار
- تهوع و استفراغ
- تب
- لرز
- درد کمر یا پهلو زیر دنده‌ها
- خستگی
گاهی علائم عفونت مجاری ادراری در کودکان ممکن است مشابه علائم سایر بیماری‌ها باشد؛ بنابراین حتما برای تشخیص نهایی به پزشک مراجعه کنید.
عوامل مؤثر در ابتلا
عفونت مجاری ادراری در کودکان کوچکتر از پنج سال شایع نیست. به طور کلی عفونت ادرار در دختران بسیار شایع‌تر است؛ زیرا مجرای ادرار کوتاه‌تری دارند. عفونت ادراری در پسران در هیچ ردهٔ سنی شایع نیست.
یکی از علل عفونت ادراری در پسران، انسداد قسمتی از مجاری ادراری است. انسداد کامل یا ناقص هر بخشی از دستگاه ادراری مثلا وجود سنگ در مجاری ادراری، با افزایش احتمال ابتلا به عفونت ادراری همراه است. ختنه‌کردن احتمال ابتلا به عفونت ادرار را در پسران کاهش می‌دهد.
علائم هشدار
عفونت‌های دستگاه ادراری نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارند. در صورت بروز موارد زیر، فورا با پزشک تماس بگیرید:
- کاهش تمایل کودک برای غذاخوردن
- عدم تحمل داروهای خوراکی
- استفراغ
- بالارفتن تب یا افزایش درد
- افزایش بی‌قراری
- بی‌حالی
- مشاهدهٔ هر علامتی که شما را نگران کند.
درمان به‌موقع عفونت مجاری ادراری در کودکان، خطر مشکلات کلیوی و گسترش عفونت را کاهش می‌دهد.
تشخیص
بررسی‌های بالینی
پزشک در مورد علائم و سوابق پزشکی کودک شما سوال می‌پرسد. سپس، کودک را معاینه می‌کند.
بررسی‌های آزمایشگاهی
آزمایش ادرار
آزمایش آنالیز ادراری نمونه ادرار کودک را از نظر گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، باکتری‌ها، پروتئین و سایر علائم عفونت بررسی می‌کند. نمونه ادرار برای کشت ادرار و حساسیت ادرار (Urine CS) به آزمایشگاه ارسال می‌شود. این آزمایش نوع باکتری عامل عفونت و انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب برای درمان مؤثر را تعیین می‌کند.
تست‌های خونی
هموگلوبین تعداد کلی و تفکیک‌شده سلول‌های سفید، اوره خون، كراتينين خون، قند خون و پروتئین واکنش‌دهنده CRP) C)
بررسی‌های تصویربرداری
سونوگرافی کلیه‌ها
سونوگرافی یک مداخلهٔ تصویربرداری بدون درد است که از امواج صوتی برای تشکیل تصاویری از رگ‌های خونی، بافت‌ها و اندام‌ها استفاده می‌کند. سونوگرافی می‌تواند اندام‌های داخلی را هنگام عملکرد نشان دهد و جریان خونی را که از عروق عبور می‌کند، ارزیابی کند. اگر فرد مبتلا به عفونت ادراری پسر یا دختر کوچکتر از پنج یا شش سال باشد، سونوگرافی توصیه می‌شود.
سیستویورتروگرافی حین ادرار (VCUG)
این مداخلهٔ تصویربرداری با استفاده از اشعهٔ ایکس، تصاویری از دستگاه ادراری روی مانیتور تشکیل می‌دهد. یک لوله یا کاتتر نازک و منعطف داخل مجرای ادرار قرار می‌گیرد. مجرای ادرار مجرای متصل به مثانه است که ادرار را به خارج از بدن تخلیه می‌کند. مثانه توسط یک مایع رنگی پر می‌شود.
تصاویر اشعهٔ ایکس هنگام پر و خالی‌شدن مثانه گرفته می‌شود. اگر جریان معکوس ادرار از مثانه به میزنای‌ها و کلیه‌ها وجود داشته باشد، در تصاویر نمایان می‌شود.
نوار مثانه یا سنجش اورودینامیک، عملکرد مثانه را مورد بررسی قرار می‌دهد.
درمان
درمان بیماری، به علائم، سن، سلامت عمومی کودک و شدت عفونت بستگی دارد.
درمان دارویی
درمان دارویی عفونت ادراری، آنتی‌بیوتیک است. آنتی‌بیوتیک با توجه به شرایط کودک به صورت تزریقی (آنتی‌بیوتیک وریدی) یا خوراکی (قرص یا شربت) تجویز می‌شود. پزشک در صورت نیاز برای کنترل تب یا درد کودک نیز دارو تجویز می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌های رایج در درمان عفونت ادرار عبارتند از:
- آموکسی سیلین/کلاوولانات
- سفیکسیم
- سفالکسین
- تری متوپریم/سولفامتوکسازول
درمان عفونت ادراری شدید
کودکان مبتلا به عفونت شدید نیاز به بستری و دریافت آنتی‌بیوتیک تزریقی در بیمارستان دارند. نشانه‌های عفونت شدید عبارتند از:
- تب بالا یا حال عمومی بد؛ در این شرایط عفونت کلیه‌ها محتمل است.
- کودک کوچکتر از شش ماه
- گسترش باکتری‌های دستگاه ادراری به خون
- کم‌آب‌شدن بدن کودک یا استفراغ و عدم تحمل مایعات و داروهای خوراکی
درمان غیردارویی
- کیسه آب گرم
- نوشیدن آب فراوان
در صورت توصیهٔ پزشک، چند روز پس از شروع درمان، برای ارزیابی تأثیر درمان، دوباره به پزشک مراجعه کنید.
با پزشک فرزندتان دربارهٔ خطرات، مزایا و عوارض جانبی احتمالی انواع درمان‌ها صحبت کنید.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
آیا رژیم غذایی و تغذیهٔ فرزندم به پیشگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند؟
تغذیه نقشی در پیشگیری یا درمان عفونت مثانه در کودکان ندارد. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که محصولات کرانبری مانند آبمیوه، عصاره یا قرص‌های آن ممکن است به پیشگیری از عفونت ادراری در کودکان کمک کنند، اما شواهد علمی کافی در این باره وجود ندارد. محصولات کرانبری درمان مؤثری برای کودکان مبتلا به عفونت مثانه نیستند.
کودکانی که علائم عفونت ادراری دارند، باید فوراً برای تشخیص و درمان به پزشک متخصص مراجعه کنند. محصولات کرانبری نباید جایگزین درمان‌های پزشکی شوند.
آیا نوشیدن مایعات می‌تواند به پیشگیری یا تسکین علائم عفونت ادراری کمک کند؟
بله؛ در مورد مقدار مایعاتی که کودک شما باید برای جلوگیری یا تسکین علائم عفونت ادراری بنوشد، با پزشک مشورت کنید. مقدار مایعات مورد نیاز، به جثهٔ کودک، سن و سطح فعالیت کودک و همچنین آب و هوا بستگی دارد.
اگر کودک شما در آب و هوای گرم زندگی می‌کند و فعالیت زیادی دارد، به مایعات بیشتری برای جایگزین‌کردن مایعات از‌دست‌رفته از طریق تعریق نیاز دارد.
زندگی با عفونت مجاری ادراری در کودکان
پیشگیری
برای پیشگیری از عفونت مجاری ادراری در کودکان، نکات زیر را رعایت کنید:
- به کودک خود آموزش دهید هنگام ادرارکردن مثانهٔ خود را کاملاً تخلیه کند.
- به فرزندان دختر آموزش دهید که پس از رفتن به دستشویی، ناحیهٔ تناسلی خود را از جلو به عقب پاک کنند تا از انتشار میکروب‌ها از مقعد به مجرای ادرار جلوگیری کنند.
- از یبوست پیشگیری کنید.
- تعویض پوشک در نوزادان و کودکان نوپا، از گسترش باکتری‌هایی که باعث عفونت ادراری می‌شوند، جلوگیری می‌کند. آموزش بهداشت به فرزندان در سنین یادگیری بسیار مهم است.
- دختران در سنین مدرسه باید از حمام حباب و صابون‌های قوی و محرک اجتناب کنند. همچنین باید لباس زیر نخی بپوشند تا امکان تهویه هوا وجود داشته باشد، زیرا احتمال رشد باکتری‌ها با لباس زیر نخی کمتر است.
- همهٔ بچه‌ها باید یاد بگیرند که نباید ادرار خود را نگه دارند و هنگامی که احساس نیاز کردند به دستشویی بروند. ماندن ادرار در مثانه محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کند.
- کودکان باید مایعات فراوان بنوشند، اما از مایعات حاوی کافئین خودداری کنند. در پسربچه‌های ختنه‌نشده، باید پوست سر آلت شسته شود.
داروها
- سفیکسیم
- سفالکسین
- آموکسی سیلین
بدون دیدگاه