اطلاعات عمومی
بیماری COPD چیست؟
بیماری مزمن انسدادی ریه (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) که به بیماری COPD نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال پیشرونده در دستگاه تنفسی است. این بیماری باعث انسداد جریان هوا در ریهها می‌شود و با علائمی همچون دشواری تنفس، سرفه، خلط و خس‌خس سینه همراه است.
بیماری مزمن انسدادی ریه معمولاً به‌‌دلیل قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض گازهای تحریک‌کننده یا ذرات معلق (اغلب ناشی از دود سیگار) ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به این بیماری در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی، سرطان ریه و انواع دیگر بیماری‌ها نیز هستند.
دو بیماری شایع که در ابتلا به COPD نقش دارند، آمفیزم و برونشیت مزمن است. این دو بیماری معمولاً باهم فرد را درگیر می‌کنند و در بین افراد مبتلا به بیماری COPD، از نظر شدت تفاوت دارند.
برونشیت مزمن، التهابی است که در پوشش لولههای برونش به‌وجود می‌آید. کار لولههای برونش، رساندن هوا به کیسه‌‌های هوایی یا آلوئول‌های ریه است. مشخصهٔ این بیماری، سرفهٔ روزانه و خلط است. در آمفیزم نیز برونشیول‌های (آلوئول‌های انتهای کوچک‌ترین راههای هوایی) ریه از بین می‌روند. برونشیول‌ها در اثر قرارگرفتن در معرض دود سیگار، سایر گازهای تحریک‌کننده و ذرات معلق، چنین آسیبی می‌بینند.
اگرچه بیماری COPD پیشرفت می‌کند و با گذشت زمان بدتر می‌شود، اما اکثر افراد مبتلا به این بیماری با مراقبت و نظارت مناسب می‌توانند علائم را کنترل کنند. این افراد همچنین با کاهش خطر بروز بیماری‌های مرتبط با COPD، می‌توانند کیفیت زندگی خود را بهبود دهند.
تفاوت بین آسم و بیماری COPD چیست؟
آسم و بیماری COPD از بسیاری جهات مثل تنگی نفس و بسته‌شدن جریان هوا، مشابه هستند؛ اما بیماری COPD، مزمن و پیشرونده است. آسم اغلب توسط مواد آلرژی‌زا ایجاد می‌شود، اما علت اصلی این بیماری، سیگارکشیدن است.
افراد مبتلا به آسم خودبه‌خود به بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا نمی‌شوند و افراد مبتلا همیشه آسم ندارند. البته گاهی این دو باهم یک فرد را درگیر می‌کنند و در این صورت باید هردو درمان شوند.
علائم و نشانه‌ها
علائم بیماری COPD یا بیماری مزمن انسدادی ریه، اغلب تا زمانی که آسیب قابل توجهی به ریه وارد شود، ظاهر نمی‌شوند. همچنین معمولاً با گذشت زمان، بیماری پیشروی می‌کند؛ به‌خصوص اگر شرایطی مثل قرارگیری در معرض سیگار ادامه پیدا کند.
از علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنگی نفس به‌خصوص هنگام فعالیت بدنی
- خس‌خس سینه
- سرفهٔ مزمن با احتمال ایجاد خلط (خلط ممکن است شفاف، سفید، زرد یا سبز باشد)
- عفونت‌‌های تنفسی مکرر
- کمبود انرژی
- کاهش وزن ناخواسته (در مراحل پیشرفته‌تر)
- تورم در نواحی مختف پا
همچنین، افراد مبتلا به این بیماری احتمالاً دورههایی مثل تشدید علائم بیماری (Exacerbation) را تجربه می‌کنند که در طی آن علائم آن‌ها بدتر از حالت معمول روزانه می‌شود و حداقل برای چندین روز ادامه پیدا می‌کند.
عوامل مؤثر در ابتلا
قرارگرفتن در معرض دود تنباکو
مهم‌ترین عامل خطر برای بیماری مزمن انسدادی ریه، استعمال طولانی‌مدت سیگار است. هرچه سال‌‌های طولانی‌تر و مقدار بیشتری سیگار بکشید، خطر ابتلا به COPD در شما بیشتر می‌شود. مصرف دیگر هم‌خانواده‌های سیگار، مثل پیپ و ماری‌جوانا نیز می‌تواند شما را در معرض خطر قرار دهد. البته قرارگیری در معرض دود سیگار نیز احتمال ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد.
ابتلا به آسم
آسم (بیماری التهابی مزمن راههای هوایی) یکی از عوامل ابتلا به بیماری COPD است. ترکیب آسم و سیگار خطر ابتلا به بیماری انسدادی مزمن ریوی را حتی بیشتر از قبل افزایش می‌دهد.
مواجهه با گردوغبار و مواد شیمیایی
قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض گازهای شیمیایی و بخار و همچنین گردوغبارِ محل کار، می‌تواند ریههای شما را تحریک و ملتهب کند.
قرارگرفتن در معرض دود ناشی از احتراق مواد سوختی
در کشورهای در حال توسعه، افراد برای برخی از مشاغل، در معرض گازهای ناشی از احتراق مواد سوختی قرار می‌گیرند. این در حالی است که معمولاً در خانه‌‌هایی با تهویهٔ ضعیف نیز زندگی می‌کنند. چنین افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری COPD هستند.
ژنتیک
اختلال ژنتیکی غیرمعمولی همچون «کمبود آنتی‌تریپسین آلفا ۱»، علت برخی از موارد ابتلا به بیماری COPD است. احتمالاً سایر عوامل ژنتیکی نیز برخی افراد سیگاری را مستعد ابتلا به این بیماری می‌کنند.
علائم هشدار
اگر علائم شما با درمان بهبود نیافت یا بدتر شد، یا اگر متوجه علائم عفونت مانند تب یا تغییر خلط شُدید، با پزشک خود دربارهٔ آن صحبت کنید.
اگر نمی‌توانید نفس بکشید، لب‌ها یا سطح ناخن‌‌های دست آبی‌رنگ شده‌اند (سیانوز)، ضربان قلب شما افزایش پیدا کرده است یا احساس گیجی و اختلال در تمرکز دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص
بیماری COPD معمولاً اشتباه تشخیص داده می‌شود. حتی گاهی بیماری بسیاری از افرادی که COPD دارند، تا زمانی که به شرایط پیشرفته برسد، تشخیص داده نمی‌شود.
برای تشخیص وضعیت شما، پزشک علائم و نشانه‌های موجود و سابقهٔ خانوادگی و پزشکی را بررسی می‌کند. پزشک همچنین دربارهٔ قرارگیری شما در معرض محرک‌های ریه، مخصوصاً دود سیگار، سؤال می‌کند و ممکن است چندین آزمایش برای تشخیص بیماری تجویز کند.
بررسی‌های بالینی
برای تشخیص بیماری COPD، پزشک شما سؤالاتی از این قبیل می‌پرسد:
- آیا سیگار می‌کشید؟
- آیا به‌مدت طولانی در معرض گردوغبار یا آلاینده‌‌های هوا قرار گرفته‌اید؟
- آیا سایر اعضای خانوادهٔ شما مبتلا به بیماری انسدادی مزمن ریه هستند؟
- آیا با ورزش دچار تنگی نفس می‌شوید؟ در هنگام استراحت چطور؟
- آیا مدت طولانی سرفه می‌کنید یا احساس خس‌خس در سینه دارید؟
- آیا سرفهٔ خلط‌دار دارید؟
پزشک از معاینهٔ فیزیکی برای کمک به تشخیص استفاده می‌کند که موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- گوش‌دادن به صدای ریهها و قلب
- بررسی فشارخون و نبض
- معاینهٔ بینی و گلو
- بررسی وجود ورم در پاها به‌خصوص مچ پاها
آزمایشهای عملکرد ریوی
این آزمایش‌ها حجم هوایی را که می‌توانید در ریه وارد و خارج کنید، اندازه می‌گیرند. همچنین، بررسی میزان اکسیژنی که ریهها به خون می‌رسانند، در این آزمایش‌ها انجام می‌شود. متداول‌ترین آزمایش، اسپیرومتری است و در طول انجام آن، بیمار در لولهٔ بزرگی می‌دمد که به یک دستگاه کوچک متصل است.
با این روش، میزان حجم هوایی که ریههای شما می‌توانند نگه دارند، اندازه‌گیری می‌شود. همچنین، سرعتی را می‌سنجند که شما می‌توانید هوا را از ریههای خود خارج کنید. آزمایشهای دیگر شامل اندازه‌گیری حجم ریه و… است.
اسپیرومتریبررسیهای آزمایشگاهی
تست‌های آزمایشگاهی برای تشخیص بیماری COPD استفاده نمی‌شوند، اما ممکن است برای تعیین علت علائم شما یا رد سایر بیماری‌ها استفاده شوند. برای مثال می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
بررسی احتمال ابتلا به اختلال ژنتیکی کمبود آنتی‌تریپسین آلفا ۱
این اختلال دلیل بیماری COPD در برخی افراد است. چنین آزمایشی در صورتی انجام می‌شود که سابقهٔ خانوادگی بیماری COPD داشته‌اید و در سنین پایین به این بیماری مبتلا شده‌اید.
تجزیه‌و‌تحلیل گازهای خون در شریان‌ها
در این آزمایش، میزان اکسیژنی که ریههای شما به خون وارد می‌کنند و دی‌اکسید کربنی که از خون خارج می‌کنند، اندازه‌گیری می‌شود.
بررسی‌های تصویربرداری
Chest X-ray یا رادیوگرافی قفسهٔ سینه
رادیوگرافی قفسهٔ سینه می‌تواند آمفیزم را که یکی از علل اصلی بیماری COPD است، نشان دهد. رادیوگرافی قفسهٔ سینه همچنین می‌تواند سایر مشکلات ریوی یا نارسایی قلبی را نشان دهد.
سی‌تی اسکن
سی‌تی اسکن از ریهها می‌تواند به تشخیص آمفیزم و همچنین تشخیص نیاز به جراحی برای بیماری COPD کمک کند. سی‌تی اسکن برای غربالگری سرطان ریه نیز استفاده می‌شود.
سی‌تی اسکن ریهدرمان
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری COPD دارای اشکال خفیف این بیماری هستند. این گروه، در کنار ترک سیگار، به درمان جزئی نیاز دارند. البته حتی برای مراحل پیشرفته‌تر بیماری، درمانهای مؤثری وجود دارند که علائم را کنترل و پیشرفت را آهسته کند. این درمان‌ها خطر عوارض و تشدید بیماری را کاهش داده و توانایی شما برای داشتن یک زندگی طبیعی را بهبود می‌دهند.
ضروری‌ترین مرحله در هر روش درمانی برای بیماری انسدادی مزمن ریه، ترک سیگار است. این کار از بدترشدن بیماری COPD جلوگیری می‌کند. البته ترک سیگار آسان نیست، ولی شرط لازم برای بهبود علائم است.
با پزشک خود دربارهٔ محصولات جایگزین نیکوتین و داروهایی که ممکن است کمک‌کننده باشند، صحبت کنید. پزشک شما ممکن است برای ترک سیگار، شرکت در گروه‌های حمایتی مرتبط را به شما توصیه کند. البته لازم است که تا حد امکان از قرارگیری در معرض دود سیگار دیگران نیز خودداری کنید.
درمان دارویی
انواع مختلفی از داروها برای درمان علائم و عوارض بیماری COPD استفاده می‌شوند. ممکن است نیاز باشد برخی از داروها را به‌طور منظم و برخی دیگر را در صورت نیاز مصرف کنید.
برونکودیلاتورها
برونکودیلاتورها یا گشادکننده‌های راههای هوایی ریه، داروهایی هستند که معمولاً به‌صورت استنشاقی عرضه می‌شوند. آن‌ها عضلات اطراف راههای هوایی را شل می‌کنند؛ نتیجهٔ این کار بهبود سرفه، تنگی نفس و تنفس آسان‌تر است. این بستگی به شدت بیماری شما دارد که برونکودیلاتوری با اثری کوتاه‌مدت، بلندمدت یا هر دو مورد را دریافت کنید.
از برونکودیلاتورهای کوتاه‌اثر به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- سالبوتامول (آلبوترول)
- ایپراتروپیوم
از برونکودیلاتورهای طولانی‌اثر نیز به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- فورموترول
- تیوتروپیوم
- سالمترول
استروئیدهای استنشاقی
داروهای کورتیکواستروئیدی استنشاقی، التهاب راههای هوایی را کاهش می‌دهند و از تشدید بیماری جلوگیری کمک می‌کنند. از این داروها می‌توان موارد زیر را نام برد:
- فلوتیکازون
- بودزوناید
استنشاقی ترکیبی
در برخی داروها، برونکودیلاتورهای برونش و استروئیدهای استنشاقی ترکیب می‌شوند که به آن‌ها داروهای استنشاقی ترکیبی می‌گوییم و فورموترول و بودزوناید (سیمبیکورت) ازجملۀ این داروهاست.
استروئیدهای خوراکی
برای افرادی که علائم ناشی از COPD را به‌صورت شدیدتر تجربه می‌کنند، کورتیکواستروئیدهای خوراکی می‌توانند از تشدید بیماری جلوگیری کنند.
تئوفیلین
تئوفیلین هنگامی استفاده می‌شود که سایر درمان‌ها بی‌اثر باشند یا برای بیمار هزینهٔ زیادی دارند. تئوفیلین دارویی ارزان‌تر از بقیهٔ داروهاست و می‌تواند به بهبود تنفس و جلوگیری از تشدید بیماری کمک کند.
آنتی‌بیوتیک‌ها
عفونت‌‌های تنفسی مانند برونشیت حاد، ذات‌الریه و آنفولانزا می‌توانند علائم بیماری COPD را تشدید کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها در دورههایی که بیماری بدتر می‌شود، کمک می‌کنند؛ اما به‌طور کلی برای پیشگیری توصیه نمی‌شوند.
درمان غیردارویی
پزشکان اغلب از این درمانهای کمکی برای افراد مبتلا به بیماری COPD متوسط تا شدید استفاده می‌کنند:
اکسیژن‌درمانی
اگر اکسیژن کافی در خون شما وجود ندارد، ممکن است به اکسیژن مکمل نیاز پیدا کنید. دستگاه‌های مختلفی وجود دارند که اکسیژن را به ریههای شما می‌رسانند؛ از جملهٔ این موارد، دستگاه‌های سبک‌وزنی هستند که می‌توانید با خود حمل کنید.
برخی افراد مبتلا به بیماری COPD فقط در حین فعالیت یا هنگام خواب و برخی دیگر همیشه از اکسیژن استفاده می‌کنند. اکسیژن‌درمانی می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بدهد و تنها درمان ثابت‌شده‌ای است که طول عمر را افزایش می‌دهد.
برنامهٔ توانبخشی ریوی
در این برنامه‌ها عموماً آموزش، مشاوره، تمرین ورزشی و مشاورهٔ تغذیه را باهم ترکیب می‌کنند. شما با متخصصان مختلفی کار خواهید کرد که می‌توانند برنامهٔ توانبخشی شما را متناسب با نیاز، تنظیم کنند. می‌توانید در این باره با پزشک خود صحبت کنید.
درمان تهویهٔ غیرتهاجمی در منزل
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از دستگاه‌های تنفسی مانند دستگاه کمک‌تنفسی بای‌پپ (BiPAP) به بهبود تنفس و کاهش احتباس دیاکسیدکربن (هیپرکاپنیا) کمک می‌کند.
دستگاه کمک‌تنفسی بای‌پپ (BiPAP) نحوهٔ استفاده از دستگاه کمک‌تنفسی بایپپجراحی
جراحی برای برخی افراد مبتلا به انواع آمفیزم شدید پیشنهاد می‌شود. برای این افراد داروها به اندازهٔ کافی کمک نمی‌کنند. بسته به شدت بیماری و میزان درگیری، ممکن است بخشی از ریه برداشته شود یا در مواردی، طبق نظر پزشک، پیوند ریه انجام شود.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
فرایند تبدیل غذا به سوخت در بدن را متابولیسم می‌گویند. در متابولیسمِ کربوهیدرات‌ها، بدن بیشترین دیاکسیدکربن را نسبت به مقدار اکسیژن مصرفی تولید می‌کند و در متابولیسمِ چربی، کمترین تولید دیاکسیدکربن را داریم. در برخی افراد مبتلا به بیماری COPD، تغذیه طبق یک رژیم غذاییِ با کربوهیدرات کمتر و چربی بیشتر، به آن‌ها کمک می‌کند تا راحت‌تر نفس بکشند.
مایعات
نوشیدن مقدار فراوان آب نه‌تنها برای آب‌رسانی به بدن اهمیت دارد، بلکه به رقیق‌شدن مخاط و دفع راحت‌تر آن منجر می‌شود. با پزشک خود دربارهٔ مصرف آب صحبت کنید، البته برای بسیاری از افراد، مصرف ۶ تا ۸ لیوان آب در روز مناسب است. همچنین، سعی نکنید این مقدار را یک‌باره بنوشید؛ این میزان را در کل روز پخش کنید.
مکمل
ویتامین‌ها و مواد معدنی
بسیاری از افراد مصرف مولتی‌ویتامین همه‌منظوره را مفید می‌دانند. البته چون اغلب افراد مبتلا به بیماری COPD، استروئید مصرف می‌کنند، استفادهٔ طولانی‌مدت ممکن است بدن را نسبت به کلسیم هم نیازمند کند. این نکته را نیز فراموش نکنید که استفاده از تمام مکمل‌ها حتماً باید با هماهنگی پزشک انجام شود.
سدیم
سدیمِ بیش از حد ممکن است باعث اِدِم (تورم) و افزایش فشارخون شود. اگر مستعد ابتلا به ادم یا فشارخون بالا هستید، با پزشک خود دربارهٔ میزان سدیم مصرفی روزانه صحبت کنید.
زندگی با بیماری COPD
خودمراقبتی
اگر مبتلا به بیماری COPD هستید، می‌توانید با انجام برخی فعالیت‌ها احساس بهتری پیدا کنید و آسیب به ریههای خود را کاهش دهید. موارد زیر را مدنظر قرار دهید:
به‌طور منظم ورزش کنید
زمانی که مشکل تنفسی دارید، انجام تمرینات ورزشی سخت به نظر می‌رسد؛ اما ورزش منظم می‌تواند قدرت و استقامت کلی بدن شما را بهبود بدهد. این کار ماهیچه‌‌های تنفسی شما را نیز تقویت می‌کند. البته باید با پزشک خود صحبت کنید تا متوجه شوید که کدام فعالیت برای شما مناسب است.
غذاهای سالم بخورید
داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به شما در حفظ قدرت کمک کند. اگر کمبود وزن دارید، احتمالاً پزشک مصرف مکمل‌‌های غذایی را به شما توصیه می‌کند. البته اگر اضافه‌وزن دارید، کاهش وزن می‌تواند به‌طور قابل توجهی به تنفس شما، به‌خصوص در زمان فعالیت، کمک کند.
از دود و آلودگی هوا پرهیز کنید
علاوه بر ترکِ سیگار، مهم است که از حضور در مکان‌‌هایی که دیگران سیگار می‌کشند، نیز خودداری کنی؛ چون دود سیگار دیگران نیز آسیب‌زاست. انواع دیگر آلودگی هوا نیز می‌تواند ریههای شما را تحریک کند؛ بنابراین قبل از قرارگرفتن در فضای باز، میزان آلودگی هوای آن روز را بررسی کنید.
به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنید
حتی اگر حالتان خوب است، به‌طور منظم به پزشک مراجعه کنید. اینکه به‌طور منظم عملکرد ریهٔ خود را بررسی کنید و هر سال، در فصل پاییز، حتماً واکسن آنفلوانزا بزنید، بسیار مهم است. این روند از ایجاد عفونت‌‌هایی جلوگیری می‌کند که می‌توانند بیماری COPD شما را بدتر کنند. دربارهٔ زمانی که به واکسن پنوموکوک نیاز دارید، با پزشک خود مشورت کنید. در صورت بدترشدن علائم یا مشاهدهٔ علائم عفونت نیز به پزشک اطلاع دهید.
ورزش
ورزش منظم بخشی از یک سبک زندگی سالم است؛ مخصوصاً اگر مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) هستید. شاید احساس کنید که انجام ورزش برای شما مفید یا حتی ممکن نیست، اما انجام میزان مناسب و نوع درست حرکات ورزشی، بسیار مفید است. برای داشتن یک برنامهٔ ورزشی مناسب، قبل از شروع یا ایجاد تغییر در این برنامه حتماً از پزشک خود سؤال کنید.
ورزش سبک می‌تواند باعث بهبود موارد زیر شود:
- استفادهٔ بدن از اکسیژن
- سطح انرژی
- اضطراب، استرس و افسردگی
- خواب
- اعتمادبه‌نفس
- سلامتی قلبی‌عروقی
- قدرت عضلانی
- تنگی نفس
شاید عجیب به نظر برسد، ولی ورزش در هنگام تنگی نفس، آن را بهبود می‌دهد. ورزش به بهبود روند گردش خون کمک می‌کند و در فعالیت بهتر قلب برای اکسیژن‌رسانی به بدن، مؤثر است. از طرف دیگر، با تقویت عضلات دستگاه تنفسی، نفس‌کشیدن را آسان‌تر می‌کند.
با تمام این اوصاف، قبل از شروع ورزش، از پزشک خود دربارهٔ نوع و میزان ورزش مناسب برای خود مشاوره بگیرید.
اگر از اکسیژن مکمل کمک می‌گیرید، باید با آن ورزش کنید. احتمالاً پزشک میزان جریان اکسیژن در زمان فعالیت بدنی را برای شما تنظیم می‌کند. معمولاً این میزان با میزان اکسیژن دریافتی در زمان استراحت، متفاوت است.
چندین نکتهٔ مهم دیگر نیز برای تنفس در حین ورزش:
- قبل از شروع تمرین، عمل دم و در سخت‌ترین بخش تمرین، عمل بازدم را انجام دهید.
- نفس‌‌های آهسته بکشید و قدم بردارید.
- در حین بازدم، لب‌‌های خود را جمع کنید.
سلامت روان
اضطراب و افسردگی در افراد مبتلا به بیماری COPD یا بیماری مزمن انسدادی ریه شایع‌تر از افراد سالم است؛ اما متأسفانه اغلب بیماران و کادر پزشکی متوجه آن نمی‌شوند و بدون درمان باقی می‌ماند. مراقبت از سلامت عاطفی چیزی بیشتر از بهبود خلق‌وخوی شماست. تحقیقات نشان می‌دهد که کنترل اضطراب و افسردگی می‌تواند شما را به درمان بیماری مزمن انسدادی ریه پایبند کند. این به‌معنای بهبود روند سلامت جسمانی و کاهش هزینه‌های پزشکی است.
اضطراب یعنی نگرانی مداوم و پیش‌بینی بدترین اتفاقات، به‌گونه‌ای که عملکرد نیز دشوار شود. برای افرادی که به بیماری انسدادی مزمن ریه مبتلا هستند، تنگی نفس ممکن است باعث اضطراب و حتی حملات پانیک شود. اضطراب، باعث سریع‌ترشدن تنفس می‌شود و همین مسئله، تنگی نفس شما را افزایش می‌دهد. نگرانی و اجتناب از تنگی نفس می‌تواند شما را کم‌تحرک کند و این مسئله خود ممکن است تناسب اندام شما را به‌هم بریزد.
هنگامی که فعالیت می‌کنید، ریههای خود را تقویت می‌کنید؛ اما کم‌تحرکی، شرایط تنگی نفس را بدتر می‌کند. همچنین، فعال‌ماندن، تأثیرات مثبتی بر سلامت روان دارد که می‌تواند به جلوگیری از اضطراب و افسردگی کمک کند. بهتر است دربارهٔ احساسات و نگرانی‌های خود با پزشک صحبت کنید تا راهنمایی‌های لازم را در اختیار شما قرار دهد.
داروها
- ایپراتروپیوم
- سالبوتامول
- فلوتیکازون
- فورموترول و بودزوناید
- تئوفیلین
بدون دیدگاه