اطلاعات عمومی
هایپرپلازی خوش خیم پروستات چیست؟
هایپرپلازی خوش خیم پروستات که با نام بزرگ شدن پروستات نیز شناخته می‌شود، از جمله بیماری‌هایی است که با افزایش سن در مردان، احتمال ابتلا به آن بیشتر می‌شود. بزرگ شدن پروستات می‌تواند مسدودشدن جریان ادرار در مثانه، اختلالاتی در مجاری ادرار یا کلیه را به همراه بیاورد.
درمان‌های مؤثری برای بزرگ شدن پروستات وجود دارد که از جملۀ آن‌ها می‌توانیم به مصرف دارو، روش‌های کم‌تهاجم و جراحی اشاره کنیم. پزشک معالج جهت انتخاب بهترین گزینه، اندازۀ پروستات و سایر شرایط سلامتی بیمار را در نظر می‌گیرد و روش مناسب را انتخاب می‌کند.
عوامل مؤثر در ابتلا
در ادامه به عواملی که باعث بزرگ‌شدن پروستات می‌شوند اشاره خواهیم کرد:
- افزایش سن: بزرگ شدن پروستات بیشتر در مردان ۶۰ تا۸۰ سال دیده می‌شود. از طرف دیگر علائم هایپرپلازی پروستات را در مردان زیر ۴۰ سال به‌ندرت می‌بینیم.
- سابقهٔ خانوادگی: ابتلا به این بیماری در یکی از اقوام درجه یک شما مانند پدر یا برادر می‌تواند فاکتوری برای افزایش احتمال ابتلای شما به حساب بیاید.
- دیابت و بیماری قلبی: مطالعات نشان می‌دهد که دیابت، بیماری‌های قلبی و مصرف برخی داروها، خطر ابتلا به هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات را افزایش می‌دهند.
- سبک زندگی: در حالی‌که چاقی باعث افزایش ریسک بزرگ شدن پروستات می‌شود، ورزش می‌تواند خطر ابتلا به آن را کاهش دهد.
علائم و نشانه‌ها
از آنجایی که غدۀ پروستات مجاری ادرار را احاطه کرده است (لوله‌ای که ادرار را به خارج از بدن انتقال می‌دهد)، به‌راحتی می‌توان فهمید که بزرگ شدن پروستات می‌تواند باعث مسدودشدن مجرای ادراری شود. طبق این گفته، اولین علائم ابتلا به هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات موارد زیر هستند:
- قطره‌قطره یا کندخارج‌شدن ادرار
- سختی در شروع ادرار
- تکرر ادرار
- احساس نیاز ناگهانی به ادرار
- نیاز به بیدارشدن در شب برای ادرار
- احساس درد حین ادرار یا بعد از انزال
- ایجاد تغییرات در رنگ یا بوی ادرار
علائم شدید و پیشرفته در هایپرپلازی پروستات درمان‌نشده، عبارتند از:
- سنگ مثانه
- عفونت مثانه
- مشاهده خون در ادرار
- آسیب کلیوی در نتیجه‌ٔ برگشت ادرار به کلیه‌ها
علائم هشدار
اگر هر یک از علائم زیر را دارید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- درد در ناحیۀ زیر شکم یا اندام تناسلی هنگام ادرارکردن
- نداشتن توانایی ادرارکردن
- درد، تب یا لرز هنگام ادرارکردن
- مشاهدهٔ خون در ادرار
در صورتی که هر علامت دیگری نیز دارید، برای تشخیص هرچه بهتر با پزشک خود درمیان بگذارید.
تشخیص
بررسی‌های بالینی
بررسی بالینی پزشک با پرسیدن سؤالات دقیق دربارهٔ علائم بیماری و انجام معاینهٔ فیزیکی شروع می‌شود.
توش رکتال: نوعی معاینه است که پزشک انگشت خود را وارد راست روده(رکتوم) می‌کند تا میزان بزرگ شدن پروستات بیمار را بررسی کند.
بررسی‌های آزمایشگاهی
آزمایش ادرار: تجزیه‌وتحلیل نمونۀ ادرار می‌تواند به پزشک کمک کند تا عفونت یا سایر اختلالات ایجادکنندهٔ علائم مشابه را تشخیص دهد.
- آزمایش خون: نتایج این آزمایش، امکان بررسی اختلالات کلیوی را می‌دهد.
- آزمایش خون آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA): این آنتی‌ژن در پروستات تولید می‌شود. با بزرگ شدن پروستات، سطح PSA در خون افزایش پیدا می‌کند. البته عوامل دیگری برای افزایش این ماده در خون وجود دارد که می‌توانیم به مواردی مانند عفونت، جراحی یا سرطان پروستات اشاره کنیم.
- آزمایش جریان ادرار: در طول این آزمایش، بیمار در ظرفی ادرار می‌کند که متصل به دستگاه مخصوص است. این دستگاه قدرت و مقدار جریان ادرار را اندازه می‌گیرد و نتایج این آزمایش، در طول زمان، پاسخ بدن بیمار به درمان را می‌سنجد.
بررسی‌های تصویربرداری
سونوگرافی ترانس رکتال: کاوشگر(پروب) سونوگرافی برای اندازه‌گیری و ارزیابی بزرگ شدن پروستات در رکتوم بیمار وارد می‌شود.
آزمایش ادرار باقی‌مانده پس از تخلیه: این آزمایش نشان می‌دهد که آیا بیمار می‌تواند به‌طور کامل مثانۀ خود را تخلیه کند یا خیر. این آزمایش را می‌توانیم با استفاده از سونوگرافی یا قراردادن کاتتر در مثانه بعد از ادرار کردن انجام داد تا میزان ادرار باقی‌مانده در مثانه را اندازه‌گیری کرد.
سیستوسکوپ: سیستوسکوپ که یک ابزار منعطف است در مجاری ادرار بیمار وارد شده و به پزشک امکان بررسی داخل مجاری ادرار و مثانه را می‌دهد. قبل از انجام این آزمایش از بی‌حسی موضعی برای بیمار استفاده می‌شود.
سیستوسکوپیبیوپسی
بدین منظور با استفاده ازسونوگرافی ترانس‌رکتال، سوزن‌هایی را برای نمونه‌برداری از بافت (بیوپسی) پروستات به داخل آن هدایت می‌کنند. بررسی نتایج بیوپسی به پزشک در تشخیص یا رد سرطان پروستات کمک می‌دهد.
نوار مثانه ( تست یورودینامیک) و جریان فشار
در این آزمایش یک کاتتر از طریق مجاری ادرار به مثانه بیمار وارد و مقداری آب و به‌میزان کمتر هوا به مثانه بیمار تزریق می‌شود. سپس پزشک می‌تواند فشار مثانه را اندازه‌گیری و نحوۀ کارکرد عضلات مثانه را بررسی کند. این آزمایش معمولاً در مردان مشکوک به اختلالات عصبی و افرادی کاربرد دارد که بعد از پشت‌سرگذاشتن روش‌های درمانی همچنان علائم دارند.
درمان
روش‌های مختلفی برای درمان بزرگ شدن پروستات وجود دارد. از جملهٔ آن‌ها می‌توانیم به دارودرمانی، روش‌های کم‌تهاجم و جراحی اشاره کرد. بهترین روش درمانی با توجه به فاکتورهایی مثل سن، اندازهٔ پروستات و سایر علائم انتخاب می‌شود.
درمان دارویی
دارودرمانی رایج‌ترین درمان برای علائم خفیف تا متوسط بزرگ شدن پروستات است. داروهای مختلف این بیماری عبارتند از:
- مسدودکننده‌های آلفا: این داروها با شل‌کردن عضلات مثانه و فیبرهای عضلانی در پروستات خروج ادرار را آسان‌تر می‌کنند. از مسدودکننده‌های آلفا می‌توانیم تامسولوسین را نام ببریم که معمولاً در مردان با اندازهٔ پروستات نسبتاً کوچک، به‌سرعت نتیجه می‌دهند.
- مهارکننده‌های ۵ آلفا ردوکتاز: این داروها با جلوگیری از تغییرات هورمونی که باعث بزرگ شدن پروستات می‌شوند به کوچک‌ترشدن آن کمک می‌کنند. فیناستراید و دوتاستراید از این گروه هستند و گاهی شروع اثر آن‌ها زمان‌بر است.
- درمان ترکیبی دارو: اگر به هر علتی یکی از داروها تأثیر نکرد، ممکن است پزشک هم‌زمان مصرف مسدودکنندۀ آلفا و مهارکنندۀ ۵ آلفا ردوکتاز را توصیه کند.
- تادالافیل: مطالعات نشان می‌دهد تادالافیل که برای درمان اختلال نعوظ استفاده می‌شود، می‌تواند بزرگ شدن پروستات را نیز درمان کند.
درمان غیر دارویی
جراحی
طی عمل جراحی که نوع آن با تشخیص پزشک تعیین می‌شود، بافت پروستات (که جریان ادرار را مسدود کرده است) برداشته می‌شود.
لیزردرمانی
پرتوهای پرانرژی لیزر بافت پروستات را (که بیش از حد رشد کرده است) از بین می‌برد. لیزردرمانی به‌طور کلی علائم را فوراً تسکین می‌دهد و عوارض جانبی کمتری نسبت به جراحی‌های غیرلیزری دارد. این روش درمان ممکن است در مردانی استفاده شود که به‌دلیل مصرف داروهای رقیق‌کنندۀ خون نباید سایر روش‌های درمان بزرگ شدن پروستات را انجام دهند.
لیفت مجرای ادراری پروستات (PUL)
این روش برای فشرده‌کردن دوطرف پروستات انجام شده تا جریان ادرار افزایش پیدا کند. البته نباید فراموش کنیم که اثر روش PUL بر انزال و عملکرد جنسی مردان بسیار کمتر از روش‌های دیگر است.
پروستاتکتومی ساده
پروستاتکتومی ساده به تخلیهٔ بافت پروستات از طریق روش‌های پروستاتکتومی باز، لاپاراسکوپی یا به‌کمک ربات می‌گویند.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
خطر بزرگ شدن پروستات که هایپرپلازی خوش خیم پروستات هم نامیده می‌شود، با بالا رفتن سن افزایش پیدا می‌کند. تا سن ۵۰سالگی نیمی از مردان علائم این بیماری را مشاهده می‌کنند؛ اما ایجاد برخی تغییرات سالم در رژیم غذایی و عادات ورزشی می‌تواند به کنترل بهتر آن کمک کند.
نمی‌توانیم راه‌حل معجزه‌آسایی برای جلوگیری از ابتلا به خطر بزرگ شدن پروستات بدهیم؛ اما تحقیقات نشان می‌دهد که انجام‌دادن اقدامات زیر علائم آن را کاهش می‌دهند:
- از مصرف مایعات چند ساعت قبل از خواب یا قبل از بیرون رفتن خودداری کنید.
- مصرف کافئین و الکل را محدود کنید؛ زیرا ممکن است باعث افزایش نیاز به ادرارکردن شوند.
- از برنامهٔ رژیم غذایی کم‌چرب استفاده کنید.
- هر روز انواع فراوانی از سبزیجات را در وعده‌های غذایی مصرف کنید.
- روزانه از چند وعده میوه استفاده کنید و حتماً بین آن‌ها مرکبات نیز میل کنید.
- فعالیت بدنی متوسط تا شدید را در برنامهٔ بیشتر روزهای هفته اضافه کنید.
- وزن سالم خود را حفظ کنید.
مکمل‌ها
مطالعات روی مکمل‌های غذایی و درمان‌های گیاهی نتایج مختلفی را نشان می‌دهند. بنابراین بهتر است قبل از مصرف مکمل‌ها از پزشک خود مشاوره بگیرید.
زندگی با هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات
خود مراقبتی
تغییرات سبک زندگی برای کمک به بهبود بی‌اختیاری می‌تواند شامل موارد زیر شود:
- انجام تمریناتی طبق نظر پزشک برای تقویت عضلات کف لگن( تمرینات کگل) برای کاهش بی‌اختیاری ادرار
- تخلیهٔ مثانه به‌طور منظم و قبل از احساس نیاز فوری به ادرار
- تخلیهٔ مثانه قبل از شروع فعالیت بدنی
- جابجانکردن اجسام سنگین
- مصرف‌نکردن نوشیدنی به‌مقدار فراوان قبل از انجام فعالیت بدنی
- استفاده از پد‌های مخصوص برای بی‌اختیاری احتمالی ادرار
- تقویت مثانه برای افزایش فواصل مراجعه به دستشویی
ورزش
تنها راه جلوگیری از ابتلا به پروستات ورزش‌کردن نیست؛ اما به‌طور کلی انجام‌دادن حرکات ورزشی در زندگی روزمره برای حفظ سلامتی بدن مفید است. مطالعات اخیر نشان می‌دهد که مردان فعال (از نظر کارهای فیزیکی) نسبت به مردانی که تمام وقت خود را پشت میز سپری می‌کنند کمتر به هایپرپلازی خوش خیم پروستات مبتلا می‌شوند.
فعالیت‌های بدنی با شدت کم تا متوسط مانند پیاده‌روی منظم با سرعت متوسط فواید فراوانی به دنبال دارند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد فعالیت بدنی عمومی به سلامت کلی بدن کمک می‌کند. اگر این مورد را با رژیم غذایی متعادل و بدون چربی حیوانی ترکیب کنید، تأثیر آن را بر سلامتی مشاهده خواهید کرد.
احتیاط کنید
این نکته را در نظر بگیرید که با دوچرخه‌سواری، ممکن است علائم برخی از بیماری‌های مرتبط با پروستات وخیم‌تر شود. اگر به هیپرپلازی خوش خیم پروستات، اختلال نعوظ یا التهاب پروستات مبتلا هستید نباید به کشالهٔ ران فشار بیاورید. اگر علاقه‌مند به دوچرخه‌سواری هستید، زین مناسب پروستات تهیه کنید. چنین زین‌هایی با شکافی طراحی شده‌اند که فشار روی این ناحیه را از بین می‌برند.
تمرینات کگل
تمرینات کگل، تمریناتی برای تقویت عضلات کف لگن هستند. تقویت عضلات لگن آقایان به کنترل بی‌اختیاری ادرار کمک می‌کند. برای انجام تمرین کگل، مثانه خود را فشار دهید شبیه به وقتی که می‌خواهید جریان ادرار را متوقف کنید و ۵ ثانیه نگه‌دارید. روزانه دو الی سه ست ۱۰ تا ۲۰تایی تمرین کگل انجام دهید.
سلامت روان
علائمی مثل بی‌اختیاری ادرار، تکرر ادرار و موارد مشابه، سبب احساس استرس در مردان می‌شوند؛ زیرا آن‌ها باید دائماً برای رفتن به دستشویی برنامه‌ریزی کنند. همچنین نیاز به دستشویی‌رفتن، آن هم چندین مرتبه در طول شب، در خواب اختلال ایجاد می‌کند و به تغییرات خلقی می‌انجامد.
استرس، اضطراب و افسردگی، زمانی که با این علايم زندگی می‌کنید، کاملاً طبیعی هستند. لازم است احساسات خود را با پزشک درمیان بگذارید. در واقع درخواست حمایت از همسر، دوست یا پزشک اولین قدم در مسیر درست برای سلامتی بهتر است.
داروها
- تامسولوسین
- دوکسازوسین
- فیناستراید
- دوتاستراید
- تادالافیل
بدون دیدگاه