اطلاعات عمومی
کم کاری تیروئید یا هایپوتیروئیدی چیست؟
کم‌کاری تیروئید یا همان هایپوتیروئیدی زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید شما به اندازه کافی هورمون‌های تیروئید تولید نمی‌کند تا نیازهای بدن شما را برآورده کند. غده تیروئید شما یک غده کوچک پروانه‌ای شکل است که در جلوی گردن شما قرار دارد.
تیروئید دو هورمون تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) تولید می کند و نحوهٔ استفاده و ذخیره انرژی بدن را تنظیم می‌کند (تحت عنوان هورمون‌های مرتبط با متابولیسم بدن نیز شناخته می‌شوند). این هورمون‌ها تقریباً بر همه اعضای بدن شما تأثیر می‌گذارند و همچنین بسیاری از عملکردهای مهم بدن شما را کنترل می‌کنند. به عنوان مثال، این هورمون‌ها بر تنفس، ضربان قلب، وزن، هضم و خلق و خوی شما تأثیر می‌گذارند. در صورت کمبود هورمون‌های تیروئیدی، بسیاری از عملکردهای بدن شما کند می‌شوند.
عملکرد تیروئید توسط غده‌ای درست در زیر مغز، به نام هیپوفیز، کنترل می‌شود. هیپوفیز هورمون محرک تیروئید (TSH) تولید می‌کند که تیروئید را برای تولید T3 و T4 تحریک می‌کند. اگرچه کم‌کاری تیروئید اغلب زنان میانسال و مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما هر کسی از جمله نوزادان ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
علائم و نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های کم کاری تیروئید ممکن است به‌آرامی و گاهی اوقات در طی چندین سال، ایجاد می‌شوند به صورتی که در ابتدا به سختی متوجه علائم کم کاری تیروئید، مانند خستگی و افزایش وزن می‌شوید یا ممکن است به‌سادگی آن‌ها را به افزایش سن نسبت دهید. این علائم عبارتند از:
- خستگی
- افزایش حساسیت به سرما
- کاهش تعریق
- یبوست
- خشکی پوست
- افزایش وزن
- پف زیرچشم و صورت
- گرفتگی صدا
- ضعف و درد عضلانی
- افزایش سطح کلسترول خون
- درد، سفتی یا تورم در مفاصل
- قاعدگی‌های مکرر و سنگین
- نازک شدن مو
- کند شدن ضربان قلب
- افسردگی
- ضعیف شدن حافظه
- بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)
عوامل مؤثر در ابتلا
- سابقهٔ خانوادگی کم‌کاری تیروئید
- سن ۶۰ سال یا بیشتر
- جنسیت؛ کم‌کاری تیروئید در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود
- بیماری‌های خود ایمنی، مانند دیابت نوع 1
- جراحی تیروئید
- پرتودرمانی سر یا گردن
- درمان با ید رادیواکتیو
- سندرم داون یا سندرم ترنر
- مصرف بعضی از داروها مانند آمیودارون
- بارداری در 6 ماه اخیر
تشخیص
به‌طور کلی، در صورت احساس خستگی زیاد، خشکی پوست، یبوست، افزایش وزن و… پزشک ممکن است برای شما آزمایش‌هایی برای بررسی تیروئید درنظر بگیرد.
بررسی‌های بالینی
پزشک ابتدا یک شرح حال کامل از علائم و سوابق پزشکی و خانوادگی شما شامل بیماری و سوابق جراحی در گذشته می‌گیرد، سپس معاینهٔ فیزیکی انجام می‌دهد. در طول معاینه فیزیکی، پزشک شما به‌آرامی گردن شما را لمس می‌کند تا اندازهٔ غده تیروئید شما را بررسی کند. او ضربان قلب و فشار خون شما را اندازه می‌گیرد که این بررسی، یک معاینهٔ ساده و سریع است که معمولاً در مطب پزشک انجام می‌شود. پزشک همچنین پوست شما را معاینه می‌کند.
بررسی‌های آزمایشگاهی
آزمایش خون
تشخیص کم کاری تیروئید بر اساس علائم شما و نتایج آزمایش خون است که سطح TSH و گاهی اوقات سطح هورمون تیروکسین را اندازه‌گیری می‌کند. سطح پایین تیروکسین و سطح بالای TSH نشان‌دهندهٔ کم‌کاری تیروئید است. امروزه پزشکان غلب قبل از اینکه علائمی را تجربه کنید، می‌توانند اختلالات تیروئید را زودتر از گذشته تشخیص دهند. از آنجایی که آزمایش TSH بهترین آزمایش غربالگری است، احتمالاً پزشک شما ابتدا TSH را بررسی‌کرده و در صورت نیاز، آزمایش هورمون‌های تیروئید را تجویز می‌کند.
آزمایش TSH همچنین نقش مهمی در کنترل کم‌کاری تیروئید دارد. این آزمایش به پزشک شما در تعیین دوز مناسب دارو، هم در ابتدا و هم در طول زمان درمان کمک می‌کند. عوامل خاصی می‌توانند بر آزمایش تیروئید تأثیر بگذارند؛ یکی از این عوامل، داروی رقیق‌کنندهٔ خون به نام هپارین است. یکی دیگر از عوامل بیوتین است که این ویتامین به‌عنوان مکمل یا به‌عنوان بخشی از مولتی ویتامین مصرف می‌شود. قبل از انجام آزمایش خون، پزشک خود را از هرگونه دارو یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، مطلع کنید.
درمان
درمان دارویی
لووتیروکسین
درمان استاندارد کم کاری تیروئید، استفادهٔ روزانه از هورمون مصنوعی تیروئید تحت عنوان لووتیروکسین است. این داروی خوراکی سطح هورمون تیروئید را بازیابی می‌کند و علائم و نشانه‌های کم کاری تیروئید را از بین می‌برد. احتمالاً پس از شروع درمان، احساس بهتری خواهید داشت. این دارو به‌تدریج سطوح کلسترول را افزایش یافته در اثر بیماری را کاهش می‌دهد و ممکن است هرگونه افزایش وزن در ارتباط با بیماری را کاهش دهد.
درمان با لووتیروکسین احتمالاً مادام‌العمر خواهد بود، اما از آنجایی که دوز مورد نیاز شما ممکن است تغییر کند، احتمالاً پزشک هر شش ماه الی یکسال سطح TSH را بررسی می‌کند. لازم به ذکر است که مصرف بیش از حد دارو می‌تواند عوارض جانبی از جمله اسهال، بی‌خوابی، تپش قلب، لرز، سردرد و کرامپ شکمی ایجاد کند که در صورت بروز چنین علائمی حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. لووتیروکسین بهتر است با معدهٔ خالی هر روز در زمان مشخصی مصرف شود. در حالت ایده‌ئال، باید لووتیروکسین را صبح، نیم ساعت قبل از صبحانه یا داروهای دیگر و با آب فراوان مصرف کنید.
درمان غیردارویی
درمان غیردارویی برای کم کاری تیروئید جایگاهی ندارد.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
ید یک مادهٔ معدنی است که به غده تیروئید شما در تولید هورمون کمک می‌کند. توصیه می‌شود که اگر سطوح پایینی از هورمون تیروئید دارید، خوردن غذاهای غنی از ید می‌تواند به افزایش سطح هورمون‌های شما کمک کند. هیچ رژیم غذایی جدیدی را بدون صحبت با پزشک خود امتحان نکنید؛ به‌خصوص اگر یک بیماری زمینه‌ای مانند کم کاری تیروئید دارید. غذاهایی که ید بالایی دارند عبارتند از:
- تخم‌مرغ
- محصولات لبنی
- گوشت، مرغ و غذاهای دریایی
- جلبک دریایی خوراکی
- نمک ید دار
افرادی که مشکل تیروئید دارند بهتر است از این غذاها ا اجتناب کنند:
کلم و سبزیجات چلیپائی
کلم و سایر سبزیجات چلیپایی مانند تربچه، بروکلی و… با وجود اینکه برای ما مفید هستند اما ماده‌ای تولید می‌کنند که با جذب ید توسط تیروئید رقابت می‌کند.
سویا
مصرف بیش از حد سویا یا مکمل‌های حاوی سویا ممکن است مانع جذب داروهایی شود که این بیماران مصرف می‌کنند.
مکمل‌ها
ید
تفاوتی نمی‌کند پرکاری یا کم‌کاری تیروئید دارید، باید از مصرف ید بدون دستور پزشک به‌عنوان مکمل خودداری کنید. تأثیر مکمل‌های ید می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد و باعث اختلال در عملکرد تیروئید شود اما دریافت ید از غذاهای روزمره مانعی ندارد و توصیه می‌شود.
مکمل‌های حاوی کلسیم و آهن
برخی از غذاها و مکمل‌های غنی از کلسیم و آهن در جذب لووتیروکسین اختلال ایجاد می کنند. فاصلهٔ 4 ساعتی بین این دو برای اطمینان در جذب دارو توصیه می‌شود.
زندگی با کم کاری تیروئید
خود مراقبتی
از کم کاری تیروئید نمی‌توان پیشگیری کرد. بهترین راه برای جلوگیری از تأثیر بیماری بر کیفیت زندگی شما، توجه به علائم کم کاری تیروئید است. اگر هر یک از علائم کم کاری تیروئید را تجربه کردید، بهترین کار این است که به پزشک خود مراجعه کنید. کم کاری تیروئید در صورت تشخیص زودهنگام و شروع درمان کاملاً قابل کنترل است.
در برخی موارد خفیف، ممکن است علائم کم کاری تیروئید نداشته باشید یا علائم ممکن است به‌مرور زمان محو شوند. برای افرادی که سطح هورمون‌های تیروئیدی پایین دارند، کم‌کاری تیروئید یک بیماری مادام‌العمر است که باید با دارو در یک برنامهٔ منظم کنترل شود و با کم کاری تیروئید می‌توانید یک زندگی عادی داشته باشید.
مصرف دارو برای درمان و کنترل کم کاری تیروئید ضروری است، اما ایجاد برخی تغییرات در شیوهٔ زندگی می‌تواند به شما در کنترل بهتر علائم کمک کند. هر پزشکی به شما می‌گوید که برای مدیریت کم‌کاری تیروئید، به دوز مناسب هورمون مصنوعی تیروئید نیاز دارید تا آنچه را که بدن شما به‌تنهایی تولید نمی‌کند، جایگزین کند.
رعایت نکات زیر می تواند به کنترل علائم کم کاری تیروئید کمک کند:
- غذاهای غنی از ید مصرف کنید
- فشار خون و وزن خود را مرتباً چک کنید
- داروهای خود را به‌طور منظم مصرف کنید
- به اندازهٔ کافی بخوابید
- مراقب مصرف مکمل‌ها باشید
- هر چند وقت یکبار سطح هورمون‌های تیروئیدی خود را زیر نظر پزشک چک کنید
ورزش
هورمون‌های تیروئید به متابولیسم بدن کمک می‌کنند. در نتیجه، افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید ممکن است خستگی، افزایش وزن، احساس سرما و احساس ضعف را در کنار بسیاری از علائم دیگر تجربه کنند. فعالیت بدنی می‌تواند به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید. اگر کم کاری تیروئید شما درمان نشود، ممکن است وزن اضافه کنید؛ برای کاهش وزن باید مراقب کالری دریافتی باشید و ورزش و فعالیت بدنی به‌صورت مرتب در هفته را در دستور کار خود قرار دهید. ورزش علاوه بر سلامت جسمی، بر سلامت روحی و افزایش انرژی نیز تأثیرگذار است.
سلامت روان
افراد مبتلا به اختلالات تیروئید اغلب مشکلات روحی و روانی و همچنین مشکلات جسمی را تجربه می‌کنند. نوع اختلال تیروئید شما هر چه باشد، می‌تواند شما را بیشتر از آنچه قبلاً احساس می‌کردید، حساس کند و ممکن است متوجه شوید که خلق و خوی شما گاهی به‌طور سریع و غیرقابل پیش‌بینی تغییر می‌کند.
تیروئید کم کار همچنین می‌تواند باعث تغییر در ظاهر شود؛ به‌عنوان مثال، تغییراتی مانند افزایش وزن یا ریزش مو که می‌تواند باعث احساس افسردگی در افراد مبتلا به بیماری شود. همچنین استرس می‌تواند علائم ناشی از بیماری تیروئید را تشدید کند و زمان بیشتری طول بکشد تا این علائم برطرف شوند.
برخی افراد انگیزهٔ خود را در مورد مصرف روزانه قرص یا مراجعه به پزشک از دست می‌دهند. با این حال، مصرف بی‌رویهٔ قرص‌ها نیز می‌تواند تعادل هورمونی شما را بر هم بزند و علائم روانی را تشدید کند.
خوشبختانه در اکثر موارد، اگر تیروئید علت مشکل باشد، علائم روانی با درمان تیروئید بهبود می‌یابد لازم به ذکر است از صحبت با پزشک خود در مورد علائم روانی مرتبط با اختلال تیروئید خود احساس ناراحتی یا خجالت نکنید.
اضطراب یا افسردگی گاهی اوقات نیاز به درمان دارد. درمان های غیردارویی مانند روان‌درمانی برای کوتاه مدت می‌تواند کمک کننده باشد. اگر مشکل شما پایدارتر است، ممکن است داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی برای شما تجویز شود.
نوزادان
اگرچه کم کاری تیروئید اغلب زنان میانسال و مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما هر کسی از جمله نوزادان می‌تواند به این بیماری مبتلا شود. در ابتدا، نوزادانی که با کم کاری مادرزادی غده تیروئید متولد می‌شوند، ممکن است علائم و نشانه‌های کمی داشته باشند. هنگامی که نوزادان دچار مشکلات کم کاری تیروئید هستند، این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
- زبان بزرگ و بیرون زده
- تنفس دشوار
- گریه خشن
- فتق نافی
با پیشرفت بیماری، شیرخواران مبتلا به کم‌کاری تیروئید نوزادی در تغذیه دچار مشکل می‌شوند و ممکن است رشد و تکامل طبیعی نداشته باشند. آن‌ها همچنین ممکن است یبوست، تون عضلانی ضعیف و خواب‌آلودگی بیش از حد داشته باشند؛ بنابراین غربالگری و درمان به‌موقع بیماری بسیار حائز اهمیت است، زیرا هنگامی که کم کاری تیروئید در نوزادان درمان نمی‌شود، حتی موارد خفیف می‌تواند منجر به عقب ماندگی شدید جسمی و ذهنی شود.
به‌منظور غربالگری بیماری کم کاری تیروئید در نوزادان، سطح TSH در بدو تولد، از نمونه خون پاشنه پا اندازه‌گیری می‌شود.
بارداری
برخی از زنان در طول بارداری یا بعد از آن دچار کم کاری تیروئید می‌شوند. کم کاری تیروئید در صورت درمان نشدن، خطر سقط جنین، زایمان زودرس و پره اکلامپسی را افزایش می‌دهد( وضعیتی که باعث افزایش قابل توجه فشار خون زنان در سه ماه آخر بارداری می‌شود). هورمون‌های تیروئید برای رشد کودک شما در دوران بارداری مهم هستند؛ این هورمون‌ها به رشد مغز و سیستم عصبی کمک می‌کنند. اگر کم کاری تیروئید دارید، کنترل سطح تیروئید در دوران بارداری بسیار مهم است و در صورت بارداری باید تنظیم دوز داروی دریافتی برای شما توسط پزشک صورت گیرد زیرا می‌تواند به‌طور جدی بر رشد جنین تأثیر بگذارد.
بدون دیدگاه