اطلاعات عمومی
سرطان سینه یا سرطان پستان چیست؟
سرطان پستان یا همان سرطان سینه، رشد کنترل‌‌نشدهٔ سلول‌های غیرطبیعی است که می‌توانند در قسمت‌های مختلف سینه ایجاد شوند. سرطان سینه می‌تواند هم در مردان و هم در زنان رخ دهد، اما در زنان بسیار شایع تر است. سرطان پستان زمانی تهاجمی تلقی می‌شود که سلول‌های سرطانی در بافت‌های اطراف سینه نیز رشد کنند. در واقع سرطان از طریق غدد یا مجاری شیری به بافت یا غدد لنفاوی اطراف سینه منتقل شود. در صورتی که این اتفاق رخ دهد، یعنی متاستاز ایجاد شده است. بسیار مهم است که با غربالگری منظم سرطان پستان قبل از متاستاز تشخیص داده شود.
بر طبق آمار، در کشور ما سالانه بیش از ۶ هزار مبتلای جدید به سرطان سینه تشخیص داده می‌شود که ۲۱ درصد آن‌ها زیر ۴۰ سال هستند. سرطان سینه ششمین علت مرگ ناشی از سرطان در میان زنان و مردان است و از هر ۸ زن ایرانی، احتمال ابتلای یک نفر به سرطان سینه وجود دارد.
اگر بیمار مبتلا به سرطان سینه زیر ۳۰ سال باشد، معمولا اولین قدم، سونوگرافی و معاینه کلینیکی است.
علائم و نشانه‌ها
- تورم یا برآمدگی در سینه یا تورم غدد لنفاوی زیر بغل
- خون‌ریزی یا ترشح از نوک سینه
- تغییر در اندازه، شکل یا ظاهر سینه
- قرمزی و باز شدن منافذ پوست سینه ( شبیه به پوست پرتقال )
- فرورفتگی نوک پستان
- فرورفتگی پوست سینه
- احساس درد یا سنگینی در سینه
- پوسته‌پوسته شدن ناحیهٔ رنگدانه‌ای پوست اطراف نوک پستان یا پوست سینه
عوامل مؤثر در ابتلا
- خطر ابتلا به سرطان سینه با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- زنان بسیار بیشتر از مردان در معرض ابتلا به سرطان سینه هستند.
- سابقهٔ خانوادگی سرطان سینه در ابتلا مؤثر است.
- شروع قاعدگی قبل از ۱۲ سالگی یا یائسگی که بعد از ۵۵ سالگی شروع شود.
- هورمون‌درمانی و مصرف استروژن و پروژسترون در ابتلا تأثیر دارند.
- اولین بارداری بعد از ۳۰ سالگی ریسک ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.
- سابقهٔ پرتودرمانی، به‌ویژه در ناحیه سر، گردن یا قفسهٔ سینه
- اضافه وزن یا چاقی
علائم هشدار
اگر توده یا تغییر دیگری در سینه خود مشاهده کردید، حتی اگر ماموگرافی اخیر طبیعی بود، برای ارزیابی دقیق‌تر حتماً به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص
آزمایش‌های مورد نیاز برای ارزیابی سرطان سینه، در صورت مشاهدهٔ تودهٔ غیرطبیعی در سینه پس از بیوپسی انجام می‌شود.
بررسی‌های بالینی
- شرح حال گیری دقیق از علائم بیمار، سوابق پزشکی و اعضای خانواده
- بررسی علائم حیاتی مانند دمای بدن، فشارخون، ضربان قلب و تنفس و بررسی قد و وزن
- معاینه بالینی پستان که شامل بررسی توده‌ها یا هرچیز دیگری است که در سینه‌ها و زیر بغل غیر‌معمول به نظر می‌رسد.
بررسی‌های آزمایشگاهی
آزمایش HER2
HER2 پروتئینی است که در رشد سلول نقش دارد. اگر سلول‌های سرطانی میزان پروتئین HER2 بیشتری نسبت به حالت عادی داشته باشند، سریع‌تر رشد می‌کنند و به سایر نقاط بدن نیز گسترش پیدا کنند.
آزمایش گیرنده‌های استروژن (ER) و پروژسترون (PR)
این آزمایش میزان گیرنده‌های استروژن و پروژسترون را در بافت سرطانی اندازه‌گیری می‌کند و بررسی آن ها به پزشک در رابطه با تعیین نوع درمان کمک می‌کند.
آزمایش‌های زیر به‌صورت اختصاصی برای تشخیص سرطان سینه استفاده نمی‌شوند، اما پزشک برای بررسی عملکرد سایر اندام‌ها، بررسی وضعیت سلامتی و در مواردی انتخاب نوع درمان ممکن است توصیه کند:
- شمارش کامل خون (CBC)
- تست بارداری
- آزمایش پنل جامع متابولیک
در این آزمایش برخی از آیتم‌های مهم مانند الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم و کلسیم)، سطح چربی خون و وضعیت آهن بدن چک می‌شود.
- آزمایش عملکرد کبدی
- آزمایش ژنتیک جهت بررسی جهش در ژن BRCA
بررسی‌های تصویربرداری
تصویربرداری تومور اولیه یا محل شروع سرطان را نشان می‌دهد و گسترش سرطان را در سایر قسمت‌های بدن بررسی می‌کند؛ این روش‌ها عبارتند از:
بیوپسی
بیوپسی سینه یا نمونه‌برداری، آزمایشی است که در آن، قسمتی از بافت یا مایع سینه را خارج می‌کنند تا در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرد و آزمایش‌های بیشتری روی آن انجام شود. همچنین در صورتی که پزشک احتمال دهد سرطان به غدد لنفاوی رسیده است، از غدد لنفاوی هم نمونه‌برداری انجام می‌شود.
درمان
پزشک گزینه‌های درمانی سرطان سینه را بر اساس نوع سرطان، مرحله، شدت، اندازه و حساسیت سلول‌های سرطانی به هورمون‌ها تعیین می‌کند. برای برخی از زنان، عمل جراحی در نظر گرفته می‌شود و برای برخی دیگر نیز، پس از جراحی، نیاز به درمان‌های تکمیلی مانند شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی یا پرتودرمانی خواهد بود. در برخی مواقع هم ممکن است پیش از عمل جراحی، نیاز به شیمی‌درمانی وجود داشته باشد.
درمان دارویی
درمان دارویی هدفمند
تارگت تراپی یا درمان دارویی هدفمند، به از بین بردن سلول‌های سرطانی یا کاهش سرعت رشد آن‌ها کمک می‌کند. درمان دارویی هدفمند عوارض جانبی متفاوت از شیمی درمانی دارد و می‌توان آن را به‌صورت تزریق وریدی (IV)، تزریق زیر‌پوستی یا به‌صورت خوراکی تجویز کرد.
این داروها مانند داروهای شیمی درمانی وارد جریان خون می‌شوند و تقریباً به تمام نقاط بدن می‌رسند. همین مسئله باعث می‌شود در برابر سرطان‌هایی که به نقاط دوردست بدن گسترش یافته‌اند، مفید باشند. درمان دارویی هدفمند گاهی اوقات، حتی زمانی که داروهای شیمی درمانی مؤثر نیستند، اثرگذار هستند و برخی از آن‌ها می‌توانند به عملکرد بهتر سایر روش‌های درمانی دیگر نیز کمک کنند.
این داروها نشانگرهایی را روی برخی از سلول‌های سرطانی پیدا می‌کنند و آن سلول‌ها را از بین می‌برند. درمان هدفمند، درمانی است که در آن ژن‌های خاص سرطان، پروتئین‌ها یا محیط بافتی که به رشد و بقای سرطان کمک می‌کنند، مورد هدف قرار می‌گیرند. این داروها بسیار متمرکزند و متفاوت از شیمی درمانی عمل می‌کنند.
داروهای هورمونی
در صورت حساسیت سرطان به هورمون‌ها، ممکن است از داروهای هورمونی استفاده شود. درمان هورمونی، یک درمان مؤثر برای اکثر تومورهایی است که از نظر گیرنده‌های استروژن و پروژسترون مثبت است. این نوع تومورها از هورمون‌ها برای تقویت رشد خود استفاده می‌کنند. مسدود کردن هورمون‌ها می‌تواند از عود سرطان و مرگ ناشی از سرطان سینه، جلوگیری کند.
داروهای شیمی‌درمانی
شیمی درمانی، استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی است که معمولاً با جلوگیری از رشد، تقسیم و ساخت سلول‌های سرطانی عمل می‌کنند. این داروها ممکن است قبل از جراحی، برای کوچک کردن یک تومور بزرگ، تسهیل عمل جراحی یا کاهش خطر عود سرطان تجویز شوند.
ایمونوتراپی
ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان استفاده می‌کند. سیستم ایمنی بدن شما که با بیماری مبارزه می‌کند، ممکن است به سلول‌های سرطانی شما حمله نکند، زیرا سلول‌های سرطانی پروتئین‌هایی تولید می‌کنند که مانع از حملهٔ سیستم ایمنی به آن‌ها می‌شود؛ ایمونوتراپی با تداخل در این فرایند می‌کند.
درمان غیردارویی
جراحی
جراحی پستان معمولاً اولین و اصلی‌ترین اقدام برای درمان و جلوگیری از پیشرفت سرطان سینه است. تصمیم‌گیری در مورد جراحی به عوامل زیادی بستگی دارد. پزشک بر اساس مرحلهٔ سرطان، نوع سرطان و آنچه از نظر آرامش روحی طولانی‌مدت برای بیمار قابل قبول است، نوع جراحی مناسب را تعیین می‌کنید.
جراحی لامپکتومی
لامپکتومی یا جراحی حفاظت از سینه، نوعی جراحی است که در آن فقط قسمتی از سینه که دچار سرطان شده است، برداشته می‌شود. هدف، از بین بردن سرطان و همچنین بافت اطراف آن است. میزان برداشتن سینه بستگی به مکان، اندازهٔ تومور و عوامل دیگر دارد.
ماستکتومی
در این نوع جراحی، کل سینه ازجمله تمام بافت پستان و گاهی بافت‌های مجاور برداشته می‌شوند. چندین نوع جراحی ماستکتومی وجود دارد و برخی از زنان ممکن است ماستکتومی مضاعف انجام دهند که در آن هر دو سینه برداشته می‌شود.
بسیاری از زنان مبتلا به سرطان، در مراحل اولیه می‌توانند بین جراحی لامپکتومی و ماستکتومی یکی را انتخاب کنند. مزیت اصلی جراحی لامپکتومی این است که یک خانم پستان خود را از دست نمی‌دهد؛ اما در بیشتر موارد به پرتودرمانی نیاز دارد. زنانی که در مراحل اولیه ماستکتومی انجام می‌دهند، کمتر به پرتودرمانی نیاز دارند. برای برخی از زنان، ماستکتومی ممکن است به‌دلیل نوع سرطان پستان، اندازهٔ بزرگ تومور، درمان قبلی با اشعه یا برخی عوامل دیگر، گزینهٔ بهتری باشد.
پرتودرمانی یا رادیوتراپی
در پرتودرمانی از پرتوهای پرقدرت مانند اشعه ایکس و پروتون برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. معمولاً بعد از جراحی، برای ازبین بردن باقی مانده‌ٔ سلول‌های سرطانی، از پرتودرمانی استفاده می‌شود.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
حفظ وزن در محدودهٔ سالم
پس از یائسگی، زنان دارای اضافه وزن یا چاق، در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند؛ اکثر سرطان‌های سینه بعد از یائسگی اتفاق می‌افتد. اگر پیش از یائسگی وزن اضافه کنید، کاهش وزن پس از یائسگی بسیار دشوارتر خواهد بود. بنابراین بهتر است پیش از یائسگی وزن خود را کنترل کنید.
مصرف میوه و سبزیجات
خانم‌هایی که میوه و سبزیجات مصرف می‌کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند.
کاروتنوئیدها
کاروتنوئیدها رنگدانه‌های غذایی نارنجی مایل به قرمز طبیعی هستند که در میوه‌ها و سبزیجات مانند خربزه، هویج و سیب‌زمینی شیرین یافت می‌شوند. رژیم غذایی سرشار از غذاهای حاوی کاروتنوئید ممکن است با کاهش خطر ابتلا به برخی از سرطان‌های سینه مرتبط باشد.
مکمل‌ها
آیا مکمل‌ها برای کمک به درمان سرطان سینه مفیدند؟
وقتی صحبت از سرطان می‌شود، لازم است بدانید که هیچ مکمل غذایی نمی‌تواند از ابتلا به سرطان به‌طور کامل پیشگیری کند یا سرطان را درمان کند. در حالی که بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌توانند برای سلامت عمومی شما مفید باشند؛ بازار عظیمی از مکمل‌ها وجود دارد که ممکن است هیچ فایده‌ای برای سلامتی شما نداشته باشد و حتی برخی از آن‌ها می‌توانند تأثیر منفی بر سرطان یا درمان آن داشته باشند. به این دلیل که برخی مکمل‌ها می‌توانند با داروها یا مداخلات پزشکی تداخل ایجاد کنند.
شاید به این فکر می‌کنید که آیا بعد از درمان سرطان پستان باید از مکمل‌های ویتامین یا مواد معدنی استفاده کنید یا نه. برخی مکمل‌ها ممکن است به بهبود علائم ناشی از درمان کمک کنند یا سلامت کلی شما را افزایش دهند؛ اما تا کنون هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد استفاده از هرگونه ویتامین، مواد معدنی یا مکمل گیاهی خطر بازگشت سرطان سینه را کاهش می‌دهند.
پزشک ممکن است ویتامین‌ها و مکمل‌های خاصی را برای کمک به حفظ سلامتی شما پس از درمان توصیه کند؛ بنابراین پیش از مصرف هر نوع مکملی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید.
کلسیم و ویتامین D
شیمی درمانی می‌تواند استخوان‌های شما را ضعیف کند. مکمل‌های کلسیم و ویتامین D، از استخوان‌های شما در برابر آسیب‌های ناشی از شیمی درمانی محافظت کند.
مولتی ویتامین
یک مولتی ویتامین معمولی ممکن است به شما در دریافت انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری برای بهبود سلامت کلی بدن کمک کند.
لازم به ذکر است که باید پزشک خود را در جریان همه مواردی که مصرف می‌کنید (ویتامین‌ها، گیاهان دارویی، دمنوش و…) و همه کارهایی که انجام می‌دهید (طب سوزنی، یوگا و ورزش) قرار دهید. به اشتراک نگذاشتن این اطلاعات مهم، مانند این است که از پزشک خود بخواهید با چشم بسته شما را درمان کند و از سوی دیگر دانستن همهٔ چیزهایی که مصرف می‌کنید، به پزشک اجازه می‌دهد که شما را در مورد عوارض جانبی احتمالی یا تداخلات دارویی راهنمایی کند.
زندگی با سرطان پستان
خود مراقبتی
ورزش
در اکثر روزهای هفته ۳۰ دقیقه در روز را به ورزش اختصاص دهید. درصورتی که مدت زیادی است ورزش نکرده‌اید، به‌آرامی ورزش را شروع کنید و از پزشک خود راهنمایی بگیرید.
سیگار
نیکوتین می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند و کنترل سرطان پستان را دشوارتر می‌کند. سیگار کشیدن همچنین خطر ابتلا به سرطان‌های جدید یا احتمال بازگشت آن‌ها را افزایش می‌دهد یا بهبودی پس از درمان به تأخیر می‌اندازد. اگر در حال حاضر سیگار می‌کشید و برای ترک سیگار احتیاج به کمک دارید، از پزشک خود کمک بگیرید.
خودآزمایی پستان
سینه‌های خود را هر ماه بعد از 20 سالگی معاینه کنید. این کار کمک می‌کند در صورت تغییردر فرم و شکل سینه‌ها و احساس برآمدگی آگاه باشید و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
ماموگرافی
انجام ماموگرافی پایه در سن 35 سالگی و ماموگرافی غربالگری هر سال پس از 40 سالگی، توصیه می‌شود.
سلامت روان
تشخیص سرطان سینه می‌تواند یک اتفاق بزرگ برای زنان باشد. برخی زنان مبتلا ممکن است ندانند برای دریافت کمک و حمایت عاطفی چه کاری باید انجام دهند. با شروع روند درمان طولانی‌مدت، زنان ممکن است با مشکلات جدیدی روبه‌رو شوند که می‌تواند باعث استرس مزمن، اضطراب و افسردگی شود. ازین رو مراجعه و مشورت با روان‌شناس یا روان‌پزشک، می‌تواند از بروز این قبیل مشکلات جلوگیری کند.
پیشگیری
- وزن مناسب، رژیم غذایی متعادل
- کاهش یا قطع مصرف الکل
- درمان کمبود ویتامین دی (سطح مناسب این ویتانمین ریسک سرطان پستان را کاهش می‌دهد).
- معاینه روتین پستان ها توسط خود فرد
- ماموگرافی روتین در زنان 50 تا 74 سال
داروها
- تراستوزوماب
- لتروزول
- اگزمستان
- تاموکسیفن
- رالوکسیفن
- کربوپلاتین
- سیسپلاتین
بدون دیدگاه