اطلاعات عمومی
اگزما چیست؟
درماتیت آتوپیک یا اگزما نوعی بیماری است که باعث خشکی، خارش و التهاب پوست میشود. اگزما در کودکان خردسال شایع است، اما در هر سنی ممکن است رخ دهد. درماتیت آتوپیک نوعی بیماری مزمن است و گاهی عود میکند، اما مسری نیست. افراد مبتلا به درماتیت در معرض خطر ابتلا به آلرژیهای (حساسیت) غذایی، تب یونجه و آسم هستند.
مرطوبکردن پوست بهصورت منظم و سایر اقدامات مراقبت از پوست، خارش را تسکین میدهد و از تشدید اگزما جلوگیری میکند. اگزما توسط پمادها یا کرمهای دارویی قابل درمان است.
علائم و نشانهها
علائم اگزما میتواند در هر نقطه از بدن ظاهر شود و از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است. این علائم شامل موارد زیر است:
- خشکشدن و ترکخوردن پوست
- خارش
- راش (بثورات) پوستی در نقاط ملتهب و متورم پوست که بسته به رنگ پوست، رنگ آن متفاوت است.
- برجستگیهای کوچک
- پوستهپوستهشدن و خروج ترشحات از پوست
- ضخیمشدن پوست
- تیرهشدن رنگ پوست دور چشم
- حساسشدن پوست در اثر خاراندن
درماتیت آتوپیک اغلب قبل از ۵ سالگی شروع میشود و در برخی بیماران تا سالهای نوجوانی و بزرگسالی ادامه پیدا میکند. در برخی افراد مبتلا به اگزما، علائم برای مدتی شعلهور میشود و سپس برای مدتی، حتی برای چندین سال، خاموش میماند.
عوامل مؤثر در ابتلا
اگزما معمولاً در دوران کودکی آغاز میشود، اما هر فردی در هر سنی ممکن است به آن مبتلا شود. موارد زیر احتمال بروز اگزما را افزایش میدهد:
- جنسیت زن
- سابقۀ ابتلا به تب یونجه یا آسم
- سابقۀ خانوادگی ابتلا به اگزما، تب یونجه یا آسم
- عوامل زیادی در محیط وجود دارد که میتواند پوست را تحریک کند؛ برای مثال، قرارگرفتن در معرض دود تنباکو، آلایندههای هوا، صابونهای قوی، پارچههایی مانند پشم و حتی برخی محصولات پوستی.
رطوبت کم و هوای خشک میتواند باعث خشکی و خارش پوست شود و گرما و رطوبت زیاد میتواند باعث تعریق و افزایش شدت خارش شود.
علائم هشدار
در صورت مشاهدۀ موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- اگر علائم درماتیت آتوپیک دارید.
- اگر علائم بهقدری آزاردهنده است که وضعیت خواب و فعالیتهای روزانۀ شما را تحتتأثیر قرار میدهد.
- اگر حتی پس از انجام اقدامات خودمراقبتی، همچنان علائم دارید.
- اگر شما یا فرزندتان تب دارید و بثورات پوستی، عفونی (علائمی مانند رگهها یا خراشهای جدید، ترشحات چرکی یا دلمههای زرده) به نظر میرسند، به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص
برای تشخیص اگزما، پزشک درمورد علائم سؤال میپرسد، پوست را معاینه میکند و سوابق پزشکی بیمار را بررسی میکند. سپس در صورت نیاز، برای تشخیص آلرژی و اطمینان از وجودنداشتن سایر بیماریهای پوستی، آزمایشهای مورد نیاز را درخواست میکند.
اگر فکر میکنید غذای خاصی باعث ایجاد بثورات پوستی در فرزندتان شده است، از پزشک خود درمورد آلرژیهای غذایی سؤال کنید.
بررسیهای بالینی
تست پوستی پچ (پچ تست)
پزشک برای برخی بیماران تست پوستی پچ را توصیه میکند. در این آزمایش، مقادیر کمی از مواد مختلف روی پوست زده میشود و سپس روی آن را میپوشانند. در طی چند روز آینده، پزشک پوست را از نظر بروز علائم و واکنش پوستی بررسی میکند. تست پچ میتواند به تشخیص انواع خاصی از آلرژیهایی که باعث درماتیت میشوند، کمک کند.
بررسیهای آزمایشگاهی
معمولاً پزشک اگزما را براساس معاینۀ پوست تشخیص میدهد. بااینحال، در صورت هرگونه تردید در تشخیص، آزمایش خون را برای بررسی علت بروز بثوراتی که ممکن است به درماتیت ارتباطی نداشته باشند، تجویز میکند.
بیوپسی پوست
نمونهبرداری (بیوپسی) از پوست، در انتخاب بهترین روش درمانی، به پزشک متخصص پوست کمک میکند.
درمان
درمان اگزما میتواند با مرطوبکردن پوست بهطور منظم و انجام سایر روتینهای مراقبت از پوست شروع شود. اگر این اقدامات کمکی نکرد، پزشک پماد و کرمهای دارویی را برای کنترل خارش و ترمیم پوست پیشنهاد میکند. گاهیاوقات این کرمها در ترکیب با درمانهای دیگر استفاده میشوند.
درماتیت آتوپیک (اگزما) میتواند مقاوم باشد. در این شرایط، برای کنترل آن نیاز است چندین ماه یا حتی چندین سال، درمانهای مختلفی را امتحان کنید؛ حتی اگر درمان موفقیتآمیز باشد، علائم میتوانند دوباره عود کنند.
درمان دارویی
محصولات موضعی
داروهای موضعی زیادی برای کمک به کنترل خارش و ترمیم پوست وجود دارند. این محصولات با قدرتهای مختلف و به فرمهای متفاوت مانند کرم، ژل و پماد در دسترساند. با پزشک خود درمورد گزینههای درمانی و ترجیحات خود صحبت کنید. هر دارویی را که استفاده میکنید، طبق دستورالعمل (اغلب دو بار در روز)، قبل از مرطوبکننده روی پوست بمالید. استفادۀ بیش از حد از محصولات موضعی حاوی کورتیکواستروئید (کورتون) میتواند باعث بروز عوارض جانبی مانند نازکشدن پوست شود.
استفاده از کرمها یا پمادهای دارای مهارکنندۀ کلسی نورین مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس (الیدل) گزینۀ خوبی برای افراد بالای ۲ سال است. این محصولات را طبق دستورالعمل، قبل از مرطوبکردن روی پوست بمالید. هنگام استفاده از این محصولات، از قرارگرفتن در معرض نور شدید خورشید خودداری کنید.
آنتیبیوتیک
پزشک در صورت نیاز، برای درمان عفونت، آنتیبیوتیک تجویز میکند.
داروهای ضدالتهاب
در موارد شدیدتر درماتیت پوستی، پزشک برای کنترل علائم داروهایی مانند سیکلوسپورین، متوترکسات، پردنیزولون، مایکوفنولات و آزاتیوپرین را تجویز میکند. این داروها مؤثر هستند، اما بهدلیل عوارض جانبی جدی نمیتوان آنها را بهمدت طولانی استفاده کرد.
درمان غیردارویی
فتوتراپی (نوردرمانی)
فتوتراپی یا نوردرمانی برای افرادی که با درمانهای موضعی بهبود پیدا نمیکنند یا علائم آنها پس از اتمام دورۀ درمان اگزما دوباره عود میکند، کاربرد دارد. سادهترین شکل نوردرمانی، قراردادن ناحیۀ آسیبدیده در معرض مقادیر کنترلشدهای از نور طبیعی خورشید است. در سایر انواع نوردرمانی، از اشعۀ ماورای بنفش مصنوعی A یا UVA و اشعۀ ماورای بنفش باند باریک B یا UVB بهتنهایی یا همراه با دارو استفاده میکنند.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
ارتباط بین اگزما و آلرژی غذایی نامشخص است. اگر به مادۀ غذایی خاصی آلرژی دارید، باید از آن اجتناب کنید؛ زیرا میتواند باعث بروز درماتیت یا شدیدترشدن آن شود. برخی از آلرژنهای رایج عبارتاند از: بادامزمینی، لبنیات، تخممرغ، شکر، الکل و گلوتن. به رژیم غذایی خود توجه کنید؛ اگر علائم اگزما پس از خوردن غذای خاصی تشدید شود، احتمالاً به آن حساسیت دارید.
رژیم غذایی باعث ایجاد یا بدترشدن درماتیت آتوپیک در افرادی که آلرژی غذایی ندارند، نمیشود.
مکملها
پیش از مصرف هرگونه مکمل برای خود یا فرزندتان، با متخصص پوست مشورت کنید؛ زیرا:
- تحقیقات نشان میدهد که تأثیر برخی از مکملها در درمان اگزما، از آنچه ما تصور میکنیم، کمتر است.
- برخی از مکملها با برخی داروها تداخل دارند و مصرف همزمان آنها میتواند سبب بروز عوارض جانبی جدی شود.
- برخی از این محصولات ادعاهای گمراهکننده و نادرست دارند.
- اطلاعات کمی درمورد ایمنی برخی از این مکملها برای کودکان در دسترس است.
نتایج صورتگرفته روی مطالعات علمی توسط محققان و متخصصان پوست دربارهٔ برخی مکملها، شامل موارد زیر است:
روغنها
سالهاست مردم بر این باورند که برخی از روغنها میتوانند علائم خشکی و خارش ناشی از اگزما را تسکین دهند.
برای بررسی تأثیر روغنهایی مثل روغن گلگاوزبان، روغن گل مغربی و روغن ماهی در درمان اگزما، آزمایشهای بالینی متعددی انجام شده است. نتایج آزمایشها متناقض است؛ چندین مطالعه به این نتیجه رسیدهاند که این روغنها میتوانند مؤثر باشند، اما اکثر مطالعات هیچ فایدهای در آنها پیدا نکردند.
بیشترین نگرانی دربارهٔ این روغنها، خطر بروز عارضۀ جانبی جدی هنگام ترکیب برخی داروها و روغنهاست. مصرف روغن گل مغربی و دارویی مانند آسپرین که التهاب را کاهش میدهد، میتواند سبب اختلال در فرایند لختهشدن خون شود و این فرایند را کُند کند.
مصرف بیش از حد روغن نیز باعث اسهال، حالت تهوع یا ناراحتی معده میشود.
پروبیوتیکها
مصرف پروبیوتیکها (باکتریهای زنده و مخمرها) به بهبود سلامت بدن و حتی درمان برخی بیماریها کمک میکند. برای بررسی تأثیر پروبیوتیکها در درمان اگزما و همچنین بررسی ایمنی آنها، آزمایشهای بالینی متعددی انجام شده است. براساس نتایج مطالعات، پروبیوتیکها در درمان اگزما مؤثر نیستند.
مطالعه دربارۀ پروبیوتیکها دشوار است؛ زیرا تعداد بسیار زیاد و متنوعی از آنها وجود دارد. نیاز به پروبیوتیک از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برای مثال، برخی از پروبیوتیکها میتوانند بیماری کرون (بیماری التهابی روده) را بدتر کنند. همیشه پیش از مصرف پروبیوتیک، با پزشک مشورت کنید.
ویتامینها و مواد معدنی
سالهاست مردم بر این باورند که برخی ویتامینها و مواد معدنی میتوانند علائم اگزما را تسکین دهند. برای بررسی تأثیر و ایمنی ویتامینها و مواد معدنی در درمان اگزما، مطالعات تحقیقاتی مختلفی انجام شده است.
براساس نتایج مطالعات، شواهد علمی کافی برای توصیه به استفاده از هرگونه ویتامین یا مواد معدنی برای درمان اگزما وجود ندارد. موارد زیر خلاصهای از نتایج مطالعات است:
ویتامین B6: تغییری در بهبود علائم اگزما ایجاد نمیکند.
کرم ویتامین B12: یک مطالعه نشان داده است که این کرم به کاهش علائم اگزما در بزرگسالان کمک میکند.
ویتامین D: احتمالاً در طول زمستان مفید است.
ویتامین E: تأثیر خفیفی در بهبود علائم دارد.
زینک (روی): مؤثر نیست.
همیشه پیش از افزودن یک ویتامین یا مادۀ معدنی به برنامۀ درمانی خود یا فرزندتان، با متخصص پوست مشورت کنید. برخی ویتامینها مانند ویتامین D و E مدت بیشتری در بدن باقی میمانند. تجمع این ویتامینها در بدن میتواند به مقدار سمیبودن برسد.
زندگی با اگزما
خودمراقبتی
مراقبت از پوستِ حساس اولین قدم در درمان درماتیت آتوپیک و جلوگیری از عود آن است. برای کمک به کاهش خارش و تسکین پوست ملتهب، اقدامات خودمراقبتی زیر را امتحان کنید:
حداقل دو بار در روز پوست خود را مرطوب کنید.
محصولاتی را پیدا کنید که برای پوست شما مناسب هستند. برای مثال، روغن حمام، کرم، لوسیون، شی باتر (کره شی)، پماد یا اسپریها را امتحان کنید. درمورد کودکان، مرطوبکردن پوست دو بار در روز که میتواند شامل یک پماد قبل از خواب و یک کرم قبل از مدرسه باشد، مناسب است.
پمادها چربتر هستند و هنگام استفاده کمتر باعث سوزش میشوند. محصولاتی را انتخاب کنید که فاقد رنگ، الکل، عطر و سایر مواد تحریککنندۀ پوست باشند. قبل از پوشیدن لباس اجازه دهید مرطوبکننده جذب پوست شود.
از کرم ضدخارش در ناحیۀ آسیبدیده استفاده کنید.
یک کرم معمولیِ حاویِ حداقل ۱٪ هیدروکورتیزون، میتواند بهطور موقت خارش را تسکین دهد. قبل از مرطوبکردن، آن را روی ناحیۀ آسیبدیده بمالید.
از داروهای خوراکی ضدخارش یا ضدحساسیت استفاده کنید
این داروها عبارتاند از داروهای ضدحساسیت یا آنتیهیستامینها مانند ستیریزین، فکسوفنادین و دیفن هیدرامین که میتوانند مفید باشند. البته دیفن هیدرامین باعث خوابآلودگی میشود، بنابراین بهترین زمان مصرف آن هنگام خواب است. انواع آنتیهیستامینها که باعث خوابآلودگی میشوند، بر عملکرد کودکان در مدرسه تأثیر منفی میگذارند.
پوست خود را نخارانید
هنگامی که احساس خارش دارید، سعی کنید پوست را بهجای خاراندن، فشار دهید یا به آن ضربه بزنید. اگر نمیتوانید مانع خاراندن شوید، آن ناحیه از پوست خود را بپوشانید. ناخنهای خود را کوتاه نگه دارید. درمورد کودکان، کوتاهکردن ناخن و استفاده از جوراب و دستکش هنگام شب، کمک میکند.
هر روز دوش بگیرید
از آب ولرم بهجای آب داغ استفاده کنید. همچنین میتوانید از بلغور جو دوسر کلوئیدی در آب استفاده کنید. بلغور جو دوسر کلوئیدی نوعی جو دوسر ریز آسیابشده برای حمامکردن است. بهمدت کمتر از ۱۰ دقیقه در آب بمانید، سپس خودتان را خشک کنید. هنگامی که پوست هنوز مرطوب است (در سه دقیقۀ اول)، از مرطوبکننده استفاده کنید.
از یک پاککنندۀ ملایم و غیرصابونی استفاده کنید
محصولات بدون رنگ، الکل و عطر را انتخاب کنید. صابونهای قوی چربیهای طبیعی پوست را از بین میبرند. حتماً پس از استفاده از پاککننده، پوست را کاملاً بشویید.
از دستگاه بخور استفاده کنید
هوای گرم و خشک داخل خانه میتواند پوست حساس را خشک کرده و علائمی مانند خارش و پوستهپوستهشدن را تشدید کند. دستگاه بخور رطوبت هوای داخل خانه را افزایش میدهد و میتواند پوست را مرطوب و نرم کند.
لباس خنک و نرم بپوشید
لباسهای زبر و تنگ نپوشید. همچنین در هوای گرم یا هنگام ورزش، لباس سبکی انتخاب کنید که به پوست شما اجازۀ تنفس بدهد. هنگام شستن لباس، از مواد شویندۀ قوی و نرمکنندههای حاوی مواد معطر یا افزودنی استفاده نکنید.
ورزش
نکاتی درمورد ورزش در افراد مبتلا به اگزما:
قبل، حین و بعد از ورزش مقدار زیادی آب بنوشید.
نوشیدن مایعات بهطور منظم، آب ازدسترفته هنگام تعریق را جایگزین میکند. بیماران مبتلا به اگزما پوست خشکی دارند و عملکرد سد پوستی در این افراد ضعیفتر است. بنابراین، نوشیدن آب بهویژه هنگام ورزش، برای تأمین آب بدن و پوست توصیه میشود.
در انتخاب لباس خود دقت کنید.
انتخاب لباس مناسب برای بهحداقلرساندن احساس سوزش پوست در هنگام گرمشدن بدن، بسیار مهم است. لباسهایی با الیاف مصنوعی که رطوبت را جذب میکنند، سبب تحریک علائم اگزما میشوند. لباسهای کاملاً نخی و گشاد برای ورزش توصیه میشوند، زیرا راحتتر هستند. از استفاده از مواد مصنوعی مانند پلیاستر و اسپندکس خودداری کنید. درنهایت، به دنبال پارچههای سبک باشید که در هنگام ورزش پوست را اذیت نمیکنند یا خراش نمیدهند.
در هنگام ورزش به وضعیت خود توجه ویژه داشته باشید.
اگر در هنگام ورزش علائم شما تشدید شد، استراحت کنید و در این مدت به بدن خود آب بپاشید و اجازه دهید تا بدنتان خنک شود. شدت تمرینات را مطابق با شرایط خود و کاملاً واقعبینانه انتخاب کنید.
کمپرس سرد اغلب برای درمان تورم یا جراحات بافت نرم استفاده میشود، اما برای خنککردن پوست و بهبود خارش در اگزما نیز مؤثر است. پیش از شعلهورشدن علائم، از کمپرس سرد استفاده کنید. هنگام ورزش، حولهای همراه خود داشته باشید تا عرق خود را پاک کنید. ورزش در فضاهای سربسته با تهویۀ مناسب برای شما بهتر است.
قبل و بعد از ورزش از مرطوبکننده استفاده کنید.
همانطور که نوشیدن مایعات، آب ازدسترفته در حین ورزش را جایگزین میکند، استفاده از کرمهای مرطوبکننده قبل و بعد از ورزش نیز از پوست شما محافظت میکند. پمادهای سنگین اثر معکوس دارند و درواقع عرق را به دام میاندازند؛ بنابراین استفاده از کرم یا پمادهای سبک یک ساعت قبل از ورزش توصیه میشود.
از حمام با آب داغ پرهیز کنید.
حمام با آب داغ پس از ورزش، برای بسیاری از افراد رضایتبخش است و به شلکردن عضلات کمک میکند؛ اما برای مبتلایان به اگزما مضر است. با دوش آب گرم شروع کنید و بهتدریج و در عرض چند دقیقه، آرامآرام دمای آب را خنکتر کنید. بهتر است پس از ورزش دوش بگیرید و عرق را از سطح پوست بشویید.
از محصولات مناسب پوست خودتان استفاده کنید و میتوانید محصولات خود را داخل یک ظرف مسافرتی بریزید و همراه خود ببرید.
فواید ورزش برای اگزما
ورزش فواید بسیاری برای بدن و ذهن دارد؛ برای مثال، کنترل وزن، حفظ تناسب اندام، کاهش استرس و ترشح اندورفین. واضح است که نباید ورزش را بهدلیل اگزما متوقف کنید، اما بهتر است مقدار و شدت آن را با شرایط خود تطبیق دهید.
ارتباط واضحی بین اگزما و استرس وجود دارد. ورزش میتواند بهعنوان ابزاری برای رهایی از استرس و بهبود خلقوخو استفاده شود که خود باعث بهبود شرایط پوست میشود.
ورزش انواع مختلفی دارد که درنهایت سلامت بدن را بهبود میبخشد. همانطور که درمان اگزما میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، هیچ ورزش ایدهالی برای همۀ افراد مبتلا به اگزما وجود ندارد. پیادهروی یک تمرین عالی است و معمولاً به اندازۀ دوچرخهسواری یا دویدن، به تعریق و گرمای بیش از حد منجر نمیشود.
ورزشهایی مانند تایچی، پیلاتس و یوگا نیز مناسب هستند؛ زیرا باعث بهبود تحرک، قدرت عضلانی و کاهش استرس میشوند. اگر هر تمرینی علائم شما را تشدید میکند، تمرینات خود را تغییر دهید.
نکاتی درمورد شنا
بسیاری از افراد برای حفظ تناسب اندام شنا میکنند. موارد زیر برخی از ملاحظات عملی برای افراد مبتلا به اگزما، بهمنظور رفع نگرانیها دربارهٔ این ورزش است.
نگرانیها دربارۀ کلر
کلر رایجترین مادۀ شیمیایی است که بهعنوان ضدعفونیکننده برای تمیزکردن استخرها استفاده میشود. برم، اشعۀ ماورای بنفش و گاز ازن همگی موارد نادرتر ضدعفونیکنندههای استخر هستند. کلر میتواند محرکی بالقوه برای مبتلایان به اگزما باشد.
اگر میخواهید شنا کنید، از قبل درمورد نوع ضدعفونیکنندۀ مورد استفاده و زمان اضافهشدن آن به آب تحقیق کنید. کلر تبخیر میشود، بنابراین غلظت آن در استخر، بسته به زمان اضافهشدن آن متفاوت خواهد بود.
قبل از ورود به آب، از کرم مرطوبکننده استفاده کنید تا بهعنوان یک سد پوستی عمل کند و بلافاصله پس از شنا دوش بگیرید تا اثر ضدعفونیکننده روی پوست باقی نماند. برای جلوگیری از خشکشدن پوست، پس از شنا و دوشگرفتن، مجدداً از کرم مرطوبکننده استفاده کنید.
سلامت روان
استرس و سایر اختلالات خلقی میتوانند درماتیت آتوپیک را بدتر کنند. آگاهی از استرس و اضطراب و انجام اقداماتی برای بهبود سلامت عاطفی میتواند به وضعیت پوست در اگزما نیز کمک کند.
اگر از بیماری پوستی خود خجالتزده هستید یا احساس درماندگی میکنید، صحبت با یک درمانگر یا مشاور روانشناس میتواند به شما کمک کند.
تکنیکهای آرامش ذهن، اصلاح رفتار و بیوفیدبک، رویکردهایی هستند که به افرادی که از روی عادت پوست خود را میخارانند، کمک میکند.
اگزما در نوزادان
کنترل اگزما در نوزادان شامل موارد زیر است:
- شناسایی و اجتناب از محرکهای پوستی
- اجتناب از دمای شدید
- حمامکردن نوزاد در آب گرم و استفاده از کرم یا پماد درحالیکه پوست نوزاد هنوز مرطوب است.
اگر اقدامات فوق باعث بهبودی بثورات نشد یا باز هم نشانههایی از عفونت مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید. برخی از کودکان برای کنترل بثورات یا درمان عفونت به دارو احتیاج دارند. پزشک در صورت صلاحدید، آنتیهیستامین خوراکی تجویز میکند. آنتیهیستامین به کاهش خارش کمک میکند و میتواند سبب خوابآلودگی شود؛ بنابراین برای کودکانی که شبها دچار خارش میشوند مفید است.
داروها
- تاکرولیموس
- سیکلوسپورین
- متوترکسات
- مایکوفنولات موفتیل
- آزاتیوپرین
بدون دیدگاه