اطلاعات عمومی
هپاتیت A چیست؟
هپاتیت A یا Hepatitis A نوعی عفونت کبدی مسری است که توسط ویروس هپاتیت A ایجاد می‌شود. این ویروس یکی از انواع ویروس‌های هپاتیت است که باعث التهاب می‌شود و بر عملکرد کبد تأثیر می‌گذارد و معمولاً از طریق غذا، آب، جسم آلوده به ویروس یا تماس نزدیک با فرد مبتلا افراد را درگیر می‌کند.
این بیماری از طریق عطسه یا سرفه منتقل نمی‌شود. همچنین افرادی که مبتلا به بیماری هپاتیت آ با درجه‌ٔ خفیف هستند، نیازی به درمان ندارند و اغلبِ افرادی که به آن مبتلا می‌شوند، بدون آسیب به کبد بهبود پیدا می‌کنند.
رعایت بهداشت از جمله شستن منظم دست‌ها، یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت نوع A است. همچنین برای افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به هپاتیت آ هستند، امکان تزریق واکسن وجود دارد؛ اما این واکسن در ایران موجود نیست.
عوامل مؤثر در ابتلا
از عواملی که می‌توانند در ابتلا به هپاتیت A تأثیر بگذارند، موارد زیر را می‌توان نام برد:
- سفر یا اشتغال در مناطقی از جهان با شیوع هپاتیت آ
- زندگی با فرد مبتلا به این بیماری
- تماس جنسی با فرد مبتلا به بیماری هپاتیت A
- مبتلایان به HIV
- افراد بی‌خانمان با کیفیت سطح زندگی پایین
- اختلال در فاکتور انعقادی خون مانند هموفیلی
- مصرف داروهای غیرمجاز
- مصرف غذای آلوده به ویروس
- نوشیدن آب آلوده
علائم و نشانه‌ها
نشانه‌ها و علائم بیماری هپاتیت A معمولاً چند هفته بعد از ابتلا به آن ظاهر می‌شوند. البته لازم به ذکر است که این علائم در تمامی افراد مبتلا به هپاتیت A مشاهده نمی‌شود. از علائم و نشانه‌های این نوع هپاتیت می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- خستگی
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس درد یا ناراحتی در شکم به‌ویژه ناحیهٔ بالا، سمت راست (کنار کبد)
- ازدست‌دادن اشتها
- مدفوع کم‌رنگ و ادرار تیره
- تب
- درد مفاصل
- زردشدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)
- خارش شدید
این علائم ممکن است نسبتاً خفیف به نظر برسند و در عرض چند هفته از بین بروند. با این حال، در بعضی از مواقع ممکن است عفونت هپاتیت A منجر به یک بیماری شدید شود که چندین ماه طول می‌کشد.
علائم هشدار
در صورتی که علائم یا نشانه‌های هپاتیت آ را دارید، یا اگر در شرایط ذکرشدهٔ زیر قرار گرفتید، به پزشک مراجعه کنید:
- اخیراً به خارج از کشور سفر کرده‌اید؛ به‌ویژه مکزیک، آمریکای جنوبی یا مناطقی که بهداشت ضعیفی دارند.
- در رستورانی که اخیراً در آن غذا خورده‌اید، شیوع بیماری هپاتیت A گزارش شده است.
- یکی از نزدیکان شما مانند هم‌اتاقی یا اعضای خانواده به هپاتیتA مبتلا شده است.
- اخیراً با فردی که مبتلا به هپاتیت A است، تماس جنسی داشته‌اید.
تشخیص
بررسی‌های بالینی
بررسی موارد زیر از معاینات بالینی برای تشخیص بیماری هپاتیت A است:
- تب (متغیر)
- زردی که در بیش از ۷۰٪ بزرگسالان و نوجوانان وجود دارد.
- بزرگ‌شدن کبد (هپاتومگالی) در بیش از ۸۰٪ موارد مشاهده می‌شود.
- حساسیت به لمس در ربع فوقانی سمت راست شکم وجود دارد.
- دست‌لرزه یا لرزش دست (آستریکسیس) که نشان‌دهندۀ نارسایی حاد کبدی است.
- در موارد نادر، تورم غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) گردنی، التهاب مفاصل (آرتریت) و بثورات پوستی نیز وجود دارد.
بررسی‌های آزمایشگاهی
آزمایش خون
ابتدا پزشک با توجه به مواردی که از طرف بیمار گفته می‌شود، برای تشخیص دقیق هپاتیت A، آزمایش خون می‌گیرد. اگر در این آزمایش ایمونوگلوبولین ام یا همان (IgM) مشاهده شود، نشان می‌دهد که بیمار به هپاتیت A حاد دچار شده است.
وجود آنتی‌بادی IgM در خون زمانی که علائم بالینی در فرد وجود ندارد، ممکن است نشان‌دهندۀ عفونت قبلی این بیماری با تداوم طولانی‌مدت IgM، نتیجۀ مثبت کاذب یا عفونت بدون علامت در بدن باشد که این مورد در کودکان زیر ۶ سال نسبت به بزرگسالان شایع‌تر است.
بررسی‌های تصویربرداری
بررسی‌های تصویربرداری برای تشخیص هپاتیت A جایگاهی ندارند. گاهی اوقات ممکن است سونوگرافی برای رد سایر بیماری‌ها و عوامل مرتبط مناسب باشد.
درمان
درمان دارویی
درمان خاصی برای هپاتیت A وجود ندارد. بدن فرد بیمار به خودی‌خود ویروس این بیماری را از بین می‌برد. در بیشتر موارد، کبد در طی ۶ ماه، بدون آسیب پایدار بهبود پیدا می‌کند.
درمان غیردارویی
در بیشتر اوقات درمان هپاتیت آ بر کنترل علائم و نشانه‌ها تمرکز دارد. در این موارد لازم است که فرد بیمار موارد زیر را رعایت کند:
- استراحت کافی: بسیاری از افراد مبتلا به عفونت هپاتیت A احساس خستگی می‌کنند و در طول روز انرژی کمتری دارند.
- کنترل حالت تهوع: حالت تهوع ممکن است غذاخوردن را سخت کند. سعی کنید به‌جای خوردن وعده‌های غذایی کامل و پرحجم در یک نوبت، در طول روز میان‌وعده میل کنید. برای دریافت کالری کافی، غذاهای پرکالری بیشتری مصرف کنید.
به‌عنوان مثال، به‌جای آب، آبمیوه یا شیر بنوشید. در صورت بروز استفراغ، نوشیدن مایعات فراوان برای جلوگیری از کم‌آبی بدن اهمیت دارد.
- منع مصرف الکل: نوشیدن الکل برای افرادی که به بیماری هپاتیت A مبتلا هستند، آسیب بیشتری برای کبد به‌همراه دارد.
- داروها: لیست تمام داروهای مصرفی حتی داروهای بدون نسخه و مکمل‌ها را به پزشک خود نشان دهید.
تغذیه و مکمل
رژیم‌غذایی
برای کمک به بهبود کبد باید استراحت کافی و رژیم غذایی متعادل داشته باشید و از مصرف الکل و تا حد امکان استامینوفن خودداری کنید. همچنین مصرف تمام داروها باید تحت نظر پزشک انجام شود.
نکتهٔ حائز اهمیت این است که میوه‌ها و سبزیجات را قبل از خوردن کاملاً بشویید و از مصرف گوشت و ماهی خام یا نیم‌‌پز (نیم‌پخت) خودداری کنید.
مکمل‌ها
قبل از مصرف هرگونه داروی تجویزی، داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها یا انواع مکمل، با پزشک خود مشورت کنید. مصرف استامینوفن و برخی دیگر از داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌ها می‌توانند آسیب بیشتری به کبد وارد کنند.
زندگی با هپاتیت A
خود‌مراقبتی
در‌صورتی‌که به هپاتیت A مبتلا شده‌اید، می‌توانید با انجام‌دادن اقدامات مختلف، خطر انتقال این بیماری به افراد دیگر را کاهش دهید؛ چون هپاتیت A واگیردار است و رعایت‌نکردن این موارد، زندگی بقیۀ افراد را هم به‌خطر می‌اندازد. اقداماتی که می‌توانید در راستای کاهش انتقال بیماری انجام دهید، شامل موارد زیر است:
- از برقراری رابطهٔ جنسی خودداری کنید. در صورت ابتلا به هپاتیت آ، از هرگونه رابطه و تماس جنسی بپرهیزید؛ زیرا می‌تواند عفونت را به همسر شما سرایت دهد. برای جلوگیری از انتقال این بیماری، استفاده از کاندوم به‌اندازهٔ کافی مؤثر نخواهد بود.
- پس از استفاده از توالت، دست‌های خود را بشویید. حداقل به مدت ۲۰ ثانیه دست‌های خود را به‌خوبی بشویید و آبکشی کنید. برای خشک‌کردن دست‌ها از دستمال یکبار مصرف استفاده کنید. شست‌و‌شونکردن دست بعد از توالت، یکی از راه‌های انتقال هپاتیت A است.
- در صورتی که به این بیماری مبتلا هستید، برای دیگران غذا نپزید؛ چون با این کار به‌راحتی می‌توانید عفونت را به آن‌ها انتقال دهید.
مدت سرایت هپاتیت A به دیگران چقدر است؟
فرد مبتلا حدود ۷ تا ۱۴ روز قبل از ظاهرشدن علائم و حدود یک هفته بعد از بروز علائم زردی (زردی چشم و پوست) می‌تواند بیماری خود را منتقل کند. اگر فرد مبتلا علائمی ندارد و علائم برطرف شده است، می‌تواند به مدرسه یا محل کار برگردد؛ اما همچنان لازم است بهداشت فردی مانند شستن دست‌ها را رعایت کند.
هپاتیت A در بارداری
ویروس هپاتیت آ (HAV) در دوران بارداری به‌صورت نادر اتفاق می‌افتد. روند عفونت در دوران بارداری به‌طور کلی مشابه با بیماران غیرباردار است؛ این بیماری با افزایش سن در تمامی افراد مبتلا شدیدتر می‌شود و بیماری وخیم در سه‌ماهۀ سوم ممکن است خطراتی مانند زایمان زودرس برای مادر مبتلا به هپاتیت A را به‌دنبال داشته باشد. درمان این بیماری در دوران بارداری، به درمان‌های حمایتی مانند استراحت و مصرف خوراکی مناسب محدود می‌شود.
داروها
درمان دارویی برای بیماری هپاتیت A وجود ندارد.
بدون دیدگاه