اطلاعات عمومی
پیرچشمی چیست؟
هم‌زمان با بالارفتن سن، انعطاف‌پذیری عدسی چشم کاهش پیدا می‌کند و این اتفاق باعث می‌شود که عدسی چشم نتواند به‌صورت واضح روی اشیای نزدیک متمرکز شود. به این بیماری پیرچشمی می‌گویند که طبیعی است و با افزایش سن برای هر کسی رخ می‌دهد.
برای این که بتوانیم تصاویر را واضح ببینیم، پرتوهای نور وارد چشم می‌شوند؛ جایی که عدسی چشم پس از خم‌شدن، پرتوهای نور را روی شبکیه متمرکز می‌کند. تغییرات عدسی به چشم این امکان را می‌دهد که روی اشیای موجود در فواصل متفاوت تمرکز کند. در اوایل عمر (حتی از 10 سالگی) عدسی چشم به‌تدریج سفت می‌شود و توانایی تغییر شکل خود را از دست می‌دهد. با گذشت زمان و پس از رسیدن به 40 سالگی، عدسی چشم در تمرکز بر اجسام نزدیک دچار مشکل می‌شود و زمانی که فرد می‌خواهد کاری مثل مطالعه یا سوزن‌کاری را انجام دهد که به تمرکز بر اجسام نزدیک نیاز دارد، دچار تاری دید می‌شود. سفت‌شدن لنز چشم تا حدود 65 سالگی ادامه پیدا می‌کند و در این زمان تقریباً تمامی انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد.
پیرچشمی بالاخره بر هر شخصی تأثیر می‌گذارد، حتی اشخاصی که پیش از آن دوربینی (هایپروپیا) یا نزدیک‌بینی (میوپیا) دارند. از آنجایی‌که افراد دارای دوربینی از قبل هم برای تمرکز بر اشیای نزدیک مشکل دارند، ممکن است زودتر از دیگران دچار پیرچشمی شوند. افرادی هم که نزدیک‌بینی دارند و برای دیدن فواصل دور عینک یا لنز تماسی می‌زنند هم پیرچشمی را تجربه خواهند کرد. با این حال این افراد با برداشتن عینک می‌توانند اشیا یا حروف نزدیک‌تر را کاملاً واضح ببینند. به همین دلیل است که به این بیماری «نزدیک‌بینی» می‌گویند.
تفاوت بین پیرچشمی و دوربینی چیست؟
پیرچشمی و دوربینی هر دو در دسته عیوب انکساری چشم قرار می‌گیرند که منجر به تاری دید نزدیک می‌شوند؛ اما علل بروز آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. پیرچشمی زمانی رخ می‌دهد که عدسی چشم شما انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد. در حالی که دوربینی به دلیل کوچک بودن بیش از حد کرۀ چشم یا مسطح بودن بیش از حد قرنیه رخ می‌دهد.
عوامل مؤثر در ابتلا
احتمال ابتلا به پیرچشمی زودرس در سنین پایین‌تر از معمول نیز وجود دارد. عوامل مؤثر در ابتلا به پیرچشمی زودرس عبارت‌اند از:
- ابتلا به دوربینی؛
- کم‌خونی؛
- یائسگی زودرس؛
- مصرف داروهایی مثل آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضداضطراب، داروهای اعصاب و روان مثل داروهای ضد افسردگی، داروهای ضداسپاسم و داروهای ادرارآور؛
- ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت، ام‌اس (مالتیپل اسکلروزیس)، برخی از انواع بیماری‌های قلبی عروقی و اختلالات عصبی؛
- سابقه آسیب سر یا چشم؛
- جراحی زودهنگام عدسی چشم مثل جراحی کاتاراکت (آب‌مروارید).
هنگام انجام معاینات روتین، در مورد ریسک ابتلا به پیرچشمی و اقدامات بعدی با چشم‌پزشک مشورت کنید.
علائم و نشانه‌ها
علائم پیرچشمی عبارت‌اند از:
- تاری دید یا دید ضعیف در فاصله نزدیک؛
- سردرد؛
- خستگی چشم؛
- نیاز به دوربردن اجسام برای دیدن آن‌ها به‌صورت واضح.
علائم هشدار
اگر تاری دید نزدیک باعث شد که نتوانید مطالعه کنید، کارهای ظریف انجام دهید یا از فعالیت‌های عادی روزمره لذت ببرید، به چشم‌پزشک مراجعه کنید. او می‌تواند تشخیص دهد که آیا پیرچشمی دارید یا خیر و همچنین گزینه‌هایی را برای درمان آن پیش روی شما قرار می‌دهد.
در صورت وقوع شرایط زیر، فوراً به اورژانس مراجعه کنید:
- کاهش ناگهانی دید یک چشم همراه با درد یا بدون آن؛
- تاری یا کدرشدن ناگهانی دید؛
- دیدن جرقه‌های نور، نقاط سیاه یا هاله اطراف نور؛
- دوبینی.
ممکن است هر کدام از علائم بالا نشانه ابتلا به یک بیماری چشمی جدی یا بیماری‌های دیگر باشند.
تشخیص
بررسی‌های بالینی
بیشتر افراد بالای 40 سال به دلیل ناتوانی در خواندن واضح متن‌ها در فاصله‌ای که قبلاً واضح و راحت بوده، علت را پیرچشمی را تشخیص می‌دهند. از آنجایی‌که این بیماری به‌تدریج و طی چندین سال خود را نشان می‌دهد، بیشتر افراد متوجه تغییرات اندک بینایی خود نمی‌شوند و خیلی دیر به پزشک مراجعه می‌کنند؛ یعنی زمانی که مشکلات بینایی زندگی روزانۀ آن‌ها را مختل می‌کند. بیشتر اپتومتریست ها به شوخی می‌گویند که این بیماران زمانی به آن‌ها مراجعه می‌کنند که دست‌هایشان به قدری کوتاه می‌شود که نمی‌توانند صفحات چاپی را آن‌قدر دور نگه دارند تا واضح دیده شوند.
تشخیص پیرچشمی بر عهده اپتومتریست یا چشم‌پزشک است که شرح‌حال کاملی را برای تشخیص وسعت مشکل بینایی شما می‌گیرد. برای بررسی بینایی، آن‌ها از شما می‌خواهند که متنی را در فاصله‌ای که معمولاً برایتان راحت بوده بخوانید. در صورت تشخیص پیرچشمی، پزشک برای پی‌بردن به وسعت مشکل در بینایی و تجویز عینک (لنز) مناسب از شما تست بینایی می‌گیرد. در این تست پزشک از شما می‌خواهد که با استفاده از لنزهای اصلاحی نگاه کنید و قدرت بزرگ‌نمایی آن‌ها را به‌تدریج زیاد می‌کند تا کلمات موجود در صفحه برای شما واضح شوند و بتوانید آن‌ها را راحت بخوانید.
تست بینایی
ممکن است پیرچشمی طی یک معاینه چشم عمومی و به وسیله تست‌های زیر تشخیص داده شود:
- تست حدت بینایی برای بررسی قدرت بینایی در فاصله؛
- آزمایش انکسار برای تجویز عینک مناسب؛
- آزمایش لامپ اسلیت برای ارزیابی ساختارهای چشم.
درمان
درمان دارویی
در حال حاضر از تجویز قطرۀ چشمی (پیلوکارپین) برای درمان پیرچشمی استفاده می‌شود. این قطره‌ها از طریق کوچک‌کردن مردمک چشم عمل می‌کنند و بعد از ریختن آن‌ها چشم‌ها می‌توانند فوکوس لازم برای دید نزدیک را تنظیم کنند. تأثیر قطره‌ها تا 6 ساعت پابرجا می‌ماند و باید آن‌ها را هر روز مصرف کرد.
درمان غیردارویی
عینک مطالعه
اگر پیرچشمی تنها مشکل بینایی شما باشد و مشکلات دیگری مثل نزدیک‌بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم نداشته باشید، تنها به زدن عینک نیاز پیدا می‌کنید. عینک مطالعه به وسیلۀ خم‌کردن پرتوهای نور پیش از ورود به چشم، به‌اصلاح مشکلات دید نزدیک کمک می‌کند. امکان خریدن این عینک‌ها بدون نسخه پزشک وجود دارد؛ اما قدرت خاصی که از این عینک‌ها انتظار دارید تنها با معاینۀ چشم مشخص می‌شود.
عدسی 2 کانونی، 3 کانونی یا تدریجی
اگر پیش از ابتلا به پیرچشمی برای سایر مشکلات بینایی عینک می‌زدید، بعد از آن ممکن است به عدسی 2 کانونی، 3 کانونی یا تدریجی نیاز پیدا کنید.
عدسی 2 کانونی
این عدسی دید دور و نزدیک را اصطلاح می‌کند و خطی که ممکن است قابل‌مشاهده باشد آن را به 2 قسمت تقسیم می‌کند. بخش پایینی لنز نور را برای دید نزدیک می‌شکند و بخش بالایی نور را به نحوی می‌شکند که بتوانید اشیای موجود در فواصل دورتر را ببینید.
عدسی 3 کانونی
این عدسی‌ها 3 بخش متفاوت برای اصلاح دید نزدیک، میانه و دور دارند.
عدسی تدریجی
این عدسی‌ها مثل عدسی‌های 2 کانونی و 3 کانونی عمل می‌کنند؛ اما به جای این که خطی برای تفکیک بخش‌های انکساری داشته باشند، انکسار (شکست نور) در آن‌ها به‌تدریج و از بالا به پایین تغییر می‌کند.
لنزهای تماسی
برخی از افراد لنزهای تماسی را به عینک ترجیح می‌دهند. 2 نوع لنز تماسی برای درمان پیرچشمی وجود دارد:
لنز تماسی تک‌دید (مونوویژن)
این لنزها دید یک چشم را برای دید دور و دیگری را برای دید نزدیک اصطلاح می‌کنند. باید به این لنزها عادت کنید و ذهن خود را تمرین بدهید تا با این روش ببیند. ممکن است این لنزها توانایی تشخیص فاصله یا سرعت اجسام را از بین ببرند.
لنز تماسی چند کانونی (مولتی‌ویژن)
این لنزها چند بخش یا حلقه با قدرت‌های مختلف دارند. طراحی این لنزها باعث می‌شود دید نزدیک و دور به‌صورت هم‌زمان اصطلاح شود. گرچه ذهن شما به‌صورت خودکار یاد می‌گیرد که فوکوس متناسب با آنچه می‌خواهید ببینید را انتخاب کند. ممکن است هنگام استفاده از این لنزها احساس کنید که وضوح دید شما نسبت به زمانی که از لنزهای تک دید استفاده می‌کنید کمتر است.
جراحی
جراحی عیوب انکساری
برخی از افراد ترجیح می‌دهند که با جراحی به دید مونوویژن برسند. ممکن است این کار نیاز آن‌ها به استفاده از عینک برای داشتن دید دور و نزدیک واضح را کاهش دهد. در این جراحی پزشک شکل قرنیه را به منظور دسترسی به دید دور واضح در یک چشم و دید نزدیک در چشم دیگر، تغییر می‌دهد. از بسیاری از جهات این جراحی مثل استفاده از لنزهای تماسی تک‌دید عمل می‌کند. ممکن است چشم‌پزشک به شما توصیه کند که پیش از جراحی لیزیک لنزهای تک‌دید را امتحان کنید. با این روش می‌توانید بفهمید که آیا با دید تک‌چشمی راحت هستید یا خیر.
کاشت قرنیه‌ای
دستگاه‌های جدید و کوچکی با نام اینلِی‌های قرنیه وجود دارند که از آن‌ها برای درمان پیرچشمی استفاده می‌شود. طی یک جراحی کم تهاجمی، این دستگاه‌ها در قرنیه و جلوی چشم‌ها کاشته می‌شوند و دید نزدیک را به فرد باز می‌گردانند. برای دانستن این که آیا کاشت قرنیه برای شما مناسب است یا خیر و انتخاب بهترین نوع این دستگاه‌ها، با چشم‌پزشک مشورت کنید.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
غذاهای سالم مصرف کنید.
- میوه، سبزیجات برگ‌دار و سایر انواع سبزیجات را زیاد مصرف کنید. این خوراکی‌ها منابع غنی آنتی‌اکسیدان، ویتامین آ و بتاکاروتن هستند. همچنین مصرف آن‌ها برای داشتن دید سالم ضروری است.
- مواد مغذی مفید برای سلامت چشم‌ها شامل ویتامین آ، ویتامین ث، ویتامین ای و لوتئین می‌شوند.
زندگی با پیرچشمی
خودمراقبتی
پیشگیری از پیرچشمی ممکن نیست؛ اما با اقدامات زیر می‌توانید از چشم‌ها و دید خود محافظت کنید:
به معاینه چشم بروید
حتی اگر دید خوبی دارید، به‌صورت منظم به معاینه چشم بروید.
به فکر کنترل بیماری‌های مزمن باشید
در صورتی‌که درمان مناسبی دریافت نکنید، ممکن است برخی از بیماری‌ها مثل دیابت و فشار خون بالا بر دید شما تأثیر بگذارند.
از چشمان خود در برابر نور خورشید محافظت کنید
از عینک‌های طبی یا آفتابی مسدودکنندۀ اشعه ماورای‌بنفش خورشید استفاده کنید. اگر ساعت‌های متمادی زیر نور آفتاب هستید یا دارویی نسخه‌ای را مصرف می‌کنید که حساسیت شما به اشعۀ ماورای‌بنفش خورشید را افزایش می‌دهد، این اقدام اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
از آسیب‌های چشمی پیشگیری کنید
هنگام انجام برخی از کارها مثل ورزش، هرس علف‌ها (چمن‌زنی)، یا نقاشی و استفاده از محصولاتی که گازهای سمی تولید می‌کنند، از عینک محافظتی استفاده کنید.
از عینک مناسب استفاده کنید
استفاده از عینک مناسب دید شما را بهینه می‌کند. به‌صورت منظم به معاینه چشم بروید تا مطمئن شوید که عینک تجویزشده برای شما مناسب است. همچنین لازم به ذکر است که عینک‌های مطالعۀ بدون‌نسخه معمولاً ایمنی و تاثیر لازم را ایجاد نمی‌کنند.
از نور کافی استفاده کنید
برای دید بهتر چراغ‌های بیشتری را روشن یا اضافه کنید.
داروها
- پیلوکارپین | Pilocarpine
بدون دیدگاه