اطلاعات عمومی
ریزش مو چیست؟
معمولاً طاسی یا ریزش مو مشکلی است که بزرگسالان باید نگران آن باشند؛ اما امکان دارد نوجوانان نیز دچار آن شوند و این اتفاق نشانۀ وجود یک مشکل است.
ریزش مو در نوجوانی ممکن است به این معنی باشد که شخص رژیم غذایی مناسبی ندارد یا بیمار است. بعضی از داروها یا روش‌های درمانی (مثل شیمی‌درمانی) نیز منجر به ریزش مو می‌شوند. حتی بستن و کشیدن موها برای مدت طولانی نیز ممکن است این مشکل را ایجاد کند.
ریزش مو می‌تواند استرس‌زا باشد و در دوران نوجوانی بیشتر به‌صورت موقت رخ می‌دهد. در صورت موقت بودن، موها بعد از رفع مشکل مجدداً رشد می‌کنند.
دانستنی‌های مو
مو از نوعی پروتئین به نام کراتین ساخته شده است. هر تار مو از ساقه (قسمتی که دیده می‌شود)، یک ریشه در زیر پوست و فولیکول تشکیل شده و فولیکول جایی است که ریشۀ مو از آنجا رشد می‌کند. در انتهای بخش پایینی فولیکول، پیاز مو قرار دارد که رنگ‌دانۀ مو (ملانین) در این بخش تولید می‌شود.
بیشتر افراد هر روز بین 50 تا 100 تار مو از دست می‌دهند که رشد مجدد مو از همان فولیکول موجود در پوست سر، جای آن‌ها را پر می‌کند. ریزش مو در این حد کاملاً طبیعی است و جای نگرانی ندارد؛ ولی اگر بیشتر شود، احتمالاً مشکلی وجود دارد.
اگر نمی‌دانید علت ریزش مو شما چیست، با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند علت این مشکل را تشخیص دهد و در صورت لزوم بیماری زمینه‌ای عامل آن را درمان کند.
عوامل مؤثر در ابتلا
فهرست زیر عواملی را نشان می‌دهد که ممکن است ریسک ریزش مو را بالا ببرند:
- سابقۀ خانوادگی در زمینه کچلی از سمت پدر یا مادر؛
- سن‌وسال؛
- کاهش وزن چشمگیر؛
- ابتلا به برخی از بیماری‌ها مثل دیابت و لوپوس؛
- استرس؛
- تغذیۀ نامناسب.
علائم و نشانه‌ها
بسته به علت، امکان دارد ریزش مو به روش‌های مختلفی خودش را نشان دهد. ممکن است ناگهانی یا به‌مرور اتفاق بیفتد و فقط پوست سر یا کل بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد.
ممکن است ریزش مو علائم و نشانه‌های زیر را داشته باشد:
کم‌پشت شدن تدریجی موهای روی سر
رایج‌ترین مدل ریزش مو همین کم‌پشت شدن تدریجی موهای روی سر است که با بالارفتن سن رخ می‌دهد. در آقایان اغلب خط مو از پیشانی شروع به عقب‌رفتن می‌کند؛ ولی در خانم‌ها معمولاً این عقب‌نشینی گسترده‌تر است. یکی از الگوهای ریزش مو که روزبه‌روز در میان خانم‌های مسن گسترش پیدا می‌کند، عقب‌نشینی خط مو یا آلوپسی فیبروزان پیشانی است.
نقاط طاس دایره‌ای یا تکه‌تکه
در بعضی از افراد موهای پوست سر، ریش یا ابرو به‌صورت نقاط پراکنده یا دایره‌ای می‌ریزد (ریزش مو سکه ای). امکان دارد پوست پیش از ریزش مو بخارد یا دردناک شود.
ریزش ناگهانی مو
ممکن است یک شوک ناگهانی جسمی یا روانی منجر به ریزش مو شود. در چنین حالتی موها هنگام شانه کشیدن، شست‌وشو یا حتی کشیدن آرام، به‌صورت دسته‌ای می‌ریزند. این نوع ریزش مو معمولاً منجر به نازک‌شدن کلی موها می‌شود؛ اما بروز آن موقتی است.
ریزش موی تمام بدن
ممکن است بعضی از بیماری‌ها و روش‌های درمانی (مثل شیمی‌درمانی) باعث شوند که موها در سرتاسر بدن بریزند. در چنین حالتی معمولاً موها مجدداً رشد می‌کنند.
ظاهرشدن نقاط پوسته‌پوسته در سرتاسر پوست سر
این حالت نشانۀ کرم حلقوی پوست سر است و ممکن است با شکستن موها، قرمزی، تورم و گاهی اوقات ترشحات همراه باشد.
علائم هشدار
اگر ریزش موی مداوم خودتان یا فرزندتان شما را نگران کرده و می‌خواهید آن را درمان کنید، به پزشک مراجعه کنید. خانم‌هایی که دچار عقب‌نشینی خط مو (آلوپسی فیبروزان پیشانی) شده‌اند باید برای درمان زودهنگام با پزشک مشورت کنند تا جلوی کچلی دائم و محسوس را بگیرند.
همچنین اگر دچار ریزش مو سکه ای یا ناگهانی شُدید یا هنگام شانه‌کشیدن یا شستن موهای خودتان یا فرزندتان بیش از حد معمول ریخت، با پزشک صحبت کنید. ممکن است ریزش ناگهانی مو نشانۀ وجود یک بیماری زمینه‌ای و نیازمند به درمان باشد.
تشخیص
بررسی‌های بالینی
پیش از تشخیص، پزشک شما را معاینه می‌کند و در مورد رژیم غذایی، روتین مراقبت از مو و سوابق پزشکی و خانوادگی می‌پرسد. همچنین ممکن است از شما آزمایش هم گرفته شود.
بررسی‌های آزمایشگاهی
آزمایش خون
این آزمایش ممکن است منجر به شناسایی بیماری‌هایی شود که باعث ریزش مو می‌شوند.
نمونه‌برداری از پوست سر (بیوپسی پوست سر)
پزشک از پوست یا تعداد کمی مو که از پوست سر چیده شده، نمونه بر می‌دارد تا ریشۀ آن‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی کند. این بررسی به او کمک می‌کند تا بفهمد که آیا علت ریزش مو عفونت است یا خیر.
میکروسکوپ نوری
میکروسکوپ به تشخیص اختلالات احتمالی ساقۀ مو کمک می‌کند.
سایر بررسی‌ها
تست کشیدن
پزشک به‌آرامی چندین تار موی شما را می‌کشد تا ببیند که چه مقدار از آن‌ها می‌ریزند. با این آزمایش پزشک متوجه می‌شود که فرایند ریزش مو در چه مرحله‌ای است.
درمان
برای بعضی از انواع ریزش مو درمان‌های مؤثری وجود دارد. می‌توانید فرایند ریزش را متوقف یا حداقل آرام کنید. در برخی از بیماری‌ها مثل طاسی منطقه‌ای (ریزش مو سکه ای)، امکان دارد موها مجدداً طی یک سال و بدون نیاز به درمان رشد کنند. درمان‌های ریزش مو شامل درمان‌های دارویی و جراحی می‌شوند.
درمان دارویی
اگر علت ریزش مو بیماری زمینه‌ای باشد، باید آن را درمان کرد. همچنین اگر دارویی باعث ریختن موهای شما شده باشد، امکان دارد پزشک به شما توصیه کند که آن دارو را چند ماهی مصرف نکنید.
رایج‌ترین داروهای موجود برای درمان ریزش موی آندروژنیک (موروثی یا دارای الگوی مردانه) عبارت‌اند از:
ماینوکسیدیل
ماینوکسیدیل به‌صورت محلول، فوم و شامپو عرضه می‌شود. برای رسیدن به بیشترین تأثیر، خانم‌ها یک بار در روز و آقایان باید 2 بار در روز این دارو را به پوست سرشان بزنند. بعضی از افراد ترجیح می‌دهند فوم ماینوکسیدیل را به موهای خیس بزنند.
استفاده از محصولاتی مثل ماینوکسیدیل باعث می‌شود که موهای بسیاری از افراد مجدداً رشد کند، روند ریزش موی آن‌ها کند شود یا هر دوی این مزایا را در بر خواهد داشت. جلوگیری از ریزش بیشتر مو و رشد مجدد آن به حداقل شش ماه درمان نیاز دارد و ممکن است تشخیص مفیدبودن روند آن چند ماهی طول بکشد. در صورت مفیدبودن، باید کماکان به مصرف دارو ادامه داد تا فواید آن باقی بماند.
عوارض جانبی ماینوکسیدیل شامل التهاب پوست سر و رشد ناخواسته مو روی بخش مجاور پوست صورت و دست‌ها می‌شود.
فیناستراید
فیناستراید یک داروی نسخه‌ای برای آقایان است که به‌صورت قرص و روزانه مصرف می‌شود. این دارو ریزش مو را در بیشتر مصرف‌کنندگان کاهش می‌دهد و ممکن است در برخی از افراد منجر به رشد موهای جدید شود. همچنین امکان دارد چند ماهی طول بکشد تا تأثیر فیناستراید مشخص شود و در صورتی‌که مؤثر باشد، باید به مصرف آن ادامه داد تا تأثیر آن باقی بماند. ممکن است این دارو برای آقایان بالای 60 سال چندان مؤثر نباشد.
عوارض جانبی نادر فیناستراید شامل کاهش میل و کارکرد جنسی و افزایش ریسک سرطان پروستات می‌شود. خانم‌هایی که باردار هستند یا ممکن است باردار باشند، نباید قرص‌های فیناستراید خردشده یا شکسته را لمس کنند.
سایر داروها
سایر داروهای خوراکی برای درمان ریزش مو شامل اسپیرونولاکتون و دوتاستراید خوراکی می‌شود که باتوجه به شرایط فرد پزشک مصرف آن‌ها را تجویز پزشک می‌کند.
درمان غیردارویی
کاشت مو
رایج‌ترین نوع ریزش موی دائمی فقط روی سر را درگیر می‌کند. در کاشت یا ترمیم مو، موهای باقی‌مانده نقش پررنگی دارند.
هنگام کاشت مو، متخصص پوست یا جراح زیبایی موها را از قسمتی از سر که مو دارد بر می‌دارد و آن را به نقاط کچل شده پیوند می‌زند. هر تکه مویی که برداشته می‌شود بین یک تا چندین تار مو (میکروگرافت و مینی گرافت) دارد. گاهی اوقات هم یک نوار بزرگ‌تر از پوست که چندین گروه مو دارد را بر می‌دارند.
این جراحی نیازی به بستری در بیمارستان ندارد؛ اما دردناک است و به همین دلیل برای کاهش هرگونه ناراحتی به شما آرام‌بخش داده می‌شود. ریسک‌های احتمالی جراحی کاشت مو شامل خون‌ریزی، کبودی، تورم و عفونت می‌شود. امکان دارد برای رسیدن به نتیجۀ موردنظر به بیشتر از یک جراحی نیاز داشته باشید و این نکته را نیز در نظر بگیرید که علی‌رغم این جراحی، در نهایت ریزش موی ارثی پیشرفت می‌کند.
لیزردرمانی
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از دستگاه لیزر کم‌توان (Low level laser) را برای درمان ریزش موی موروثی در خانم‌ها و آقایان تأیید کرده است. نتایج تعدادی از مطالعات اندک و کوچک نشان داده که این درمان تراکم مو را افزایش می‌دهد. البته برای تأیید اثرات بلندمدت آن باید مطالعات بیشتری انجام شود.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
بنا بر دلایل متعدد، داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل مهم است. غذاهای سالم برای موهای شما فایده دارند.
مکمل‌ها
اگر نتایج آزمایش خون شما نشان دهد که به اندازه کافی بیوتین، آهن و روی دریافت نمی‌کنید، ممکن است متخصص پوست به شما توصیه کند که مکمل مصرف کنید و اگر به اندازۀ کافی پروتئین نمی‌خورید، می‌تواند به شما بگوید که چگونه مصرف آن را افزایش دهید.
مصرف مکمل بیوتین، روی و آهن فقط در صورتی مجاز است که نتایج آزمایش خون کمبود آن‌ها را نشان دهد. اگر میزان این مواد معدنی و ویتامین‌ها در حد معمول باشد، مصرف مکمل آن‌ها مضر خواهد بود. به عنوان مثال اگر آهن را بیش از حد دریافت کنید، امکان دارد دچار مسمومیت آهن شوید که نخستین نشانه‌های آن درد شکمی و استفراغ است.
معمولاً سایر مکمل‌هایی که برای درمان ریزش مو به کار می‌روند حاوی مقادیر زیادی از یک ماده مغذی هستند و از آنجایی‌که مصرف آن‌ها می‌تواند میزان آن ماده را در بدن شما بیش از حد بالا ببرد، بسیاری از متخصصین پوست توصیه می‌کنند که به جای این مکمل‌ها مولتی‌ویتامین مصرف کنید.
زندگی با ریزش مو
خودمراقبتی
امکان دارد روش‌های مختلف مراقبت از مو را امتحان کنید تا به روشی برسید که باعث می‌شود نسبت به ظاهر خود حس بهتری داشته باشید. به عنوان مثال می‌توانید روش‌های زیر را امتحان کنید:
- استفاده از محصولات حالت‌دهنده‌ای که به موهای شما حجم می‌دهند؛
- رنگ‌کردن موها؛
- انتخاب مدل مویی که باعث می‌شود قسمت طاس کمتر به چشم بیاید؛
- استفاده از کلاه‌گیس یا اکستنشن مو؛
- تراشیدن سر.
برای گرفتن ایده با آرایشگرتان مشورت کنید. همچنین می‌توانید از رویکردهای بالا برای پنهان‌کردن ریزش موی موقت یا دائم ا%B
