اطلاعات عمومی
میاستنی گراویس (MG) چیست؟
میاستنی گراویس یک بیماری خودایمنی است که باعث ضعف شدید عضلات میشود. این بیماری زمانی اتفاق میافتد که اعصاب نتوانند بهدرستی به عضلات شما سیگنال عصبی ارسال کنند. میاستنی گراویس معمولاً عضلات چشم، صورت، گردن، بازوها و پاها را تحت تأثیر قرار میدهد.
علائم و نشانهها
- دوبینی
- افتادگی یک پلک یا هردو پلک (پتوز)
- افتادگی عضلات صورت
- اختلال در صحبت کردن
- ضعف در عضلات گردن، بازوها و پاها
- مشکل در جویدن و بلعیدن غذا
عوامل مؤثر در ابتلا
میاستنی گراویس در هر سنی ممکن است رخ دهد، ولی معمولاً در زنان زیر 40 سال و در مردان بالای ۶۰ سال دیده میشود. هریک از موارد زیر ممکن است خطر ابتلای شما به این بیماری را افزایش دهد:
- ابتلا به یک بیماری خودایمنی
- سابقۀ خانوادگی میاستنی گراویس
- اختلال در غدهٔ تیموس
علائم هشدار
در صورتی که مبتلا به این بیماری هستید و علائم زیر را دارید، حتماً به بیمارستان مراجعه کنید:
- اختلال بینایی
- اختلال تنفسی
- اختلال در راه رفتن
- مشکل در بلعیدن
- ناتوانی در صاف نگهداشتن سر
تشخیص
تشخیص میاستنی گراویس دشوار است؛ زیرا ضعف یکی از علائم رایج بسیاری از مشکلات و بیماریهاست. پزشک علائم و سوابق پزشکی شما را بررسی میکند، شرححال پزشکی میگیرد و سپس معاینۀ فیزیکی انجام میدهد. در صورتی که لازم باشد، ممکن است پزشک از مجموعهای از آزمایشها و تصویربرداریها نیز استفاده کند.
بررسیهای بالینی
معاینۀ عصبی
سلامت سیستم عصبی با معاینۀ موارد زیر چک میشود:
- رفلکسها
- قدرت عضلانی
- تون عضلانی
- حس لامسه و بینایی
- تعادل
تست یخ
اگر دچار افتادگی پلک هستید، پزشک ممکن است کیسهای پر از یخ را روی پلک شما بگذارد. پس از چند دقیقه، پزشک کیسه را برمیدارد و در صورت بهبود افتادگی پلک، پزشک به میاستنی گراویس مشکوک میشود.
بررسیهای آزمایشگاهی
آزمایش خون
آزمایش خون برای بررسی آنتیبادیهای غیرطبیعی ناشی از میاستنی گراویس است که این آنتی بادیها به سلولهای خودی مانند گیرندههای استیل کولین حمله میکنند (استیل کولین یک مادهٔ شیمیایی است که پیام عصبی را از مغز به عضلات منتقل میکند).
بررسیهای تصویربرداری
پزشک برای بررسی وجود تومور یا بزرگ شدن غدۀ تیموس ممکن است امآرآی یا سیتیاسکن تجویز کند.
نوار عصب-عضله (EMG)
این تست فعالیت الکتریکی بین اعصاب و عضلات را اندازهگیری میکند و اختلال ارتباطی بین اعصاب و عضلات را تشخیص میدهد.
تست RNS (تحریک عصبی مکرر)
در این روش تعدادی الکترود به پوست روی عضلات متصل میشود که از طریق آنها پالسهای الکتریکی کوچکی به عضله ارسال و میزان انتقال سیگنال بین عصب و عضله اندازهگیری میشود.
تستهای بررسی عملکرد ریوی
این آزمایشها ارزیابی میکنند که آیا بیماری بر وضعیت تنفس فرد تأثیر گذاشته است یا خیر.
درمان
درمانهای متفاوتی بهتنهایی یا بهصورت ترکیبی میتوانند علائم میاستنی گراویس را تسکین دهند. درمان بیمار به عواملی از جمله سن، شدت بیماری و سرعت پیشرفت آن بستگی دارد.
درمان دارویی
مهارکنندههای کولین استراز
این داروها مانند پیریدوستیگمین ارتباط بین اعصاب و عضلات را تقویت میکنند. این داروها میاستنی گراویس را درمان نمیکنند، اما میتوانند انقباض و قدرت عضلانی را در برخی افراد بهبود بخشند.
کورتیکواستروئیدها (کورتونها)
کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزلون سیستم ایمنی را سرکوب میکنند و تولید آنتیبادی علیه گیرنده استیل کولین را محدود میکنند.
داروهای تعدیل کنندهٔ سیستم ایمنی
پزشک در صورت نیاز، داروهایی مانند سیکلوسپورین یا متوترکسات را تجویز میکند که عملکرد سیستم ایمنی را تغییر دهد. برای مشاهدهٔ اثرگذاری این داروها به زمان نیاز است و ممکن است چند ماه طول بکشد و گاهی این داروها همراه با کورتیکواستروئیدها استفاده میشوند.
ایمونوگلوبولین وریدی (IVIG)
این درمان، آنتی بادیهای طبیعی را به بدن میرساند که باعث بهبود در پاسخ سیستم ایمنی بدن میشود. نتایج درمانی معمولاً در کمتر از یک هفته دیده میشود و میتواند 3 تا 6 هفته باقی بماند.
مونوکلونال آنتیبادیها
این داروها معمولاً در افرادی استفاده میشوند که به سایر روشهای درمانی پاسخ ندادهاند؛ از این دسته داروها میتوان ریتوکسیمب را نام برد.
درمان غیردارویی
جراحی
تیمکتومی، برداشتن غده تیموس از طریق جراحی به منظور درمان میاستنی گراویس است. برخی از افراد مبتلا به میاستنی گراویس دارای تومور در غده تیموس هستند. حتی اگر فردی در غده تیموس خود تومورنداشته باشد، ممکن است برداشتن غده علائم میاستنی گراویس را بهبود بخشد.
پلاسمافرز
در این روش از یک فرایند فیلترکردن مشابه دیالیز استفاده میشود. خون شما ازطریق دستگاهی هدایت میشود که آنتیبادیهایی را که مانع از انتقال سیگنالها از پایانههای عصبی به گیرنده عضلات میشوند، حذف میکند. نکتهٔ قابل توجه این است که اثرات خوب پلاسمافرزیس معمولاً فقط چند هفته باقی میماند و انجام پلاسمافرزیس بهطور مکرر میتواند منجربه بروز مشکل در دسترسی به رگها برای درمان شود.
تغذیه و مکمل
رژیم غذایی
تغذیه برای میاستنی گراویس اهمیت زیادی دارد. زیرا فرآوردههای مقوی میتواند تأثیر زیادی بر سلامت شما بگذارد. در عین حال، بیماری ممکن است برای شما چالشهای جدیدی ایجاد کند. بهطور مثال، ممکن است خوردن و هضم برخی غذاها برای شما دشوار شود. همچنین مصرف برخی داروهای مرتبط با میاستنی گراویس ممکن است اشتها، سوختوساز و توانایی بدن شما را تحت تأثیر قرار دهد. رژیم غذایی توصیه شده عبارت است از:
- مصرف غذاهای متنوع
- حفظ وزن در محدودهٔ سالم
- کاهش مصرف چربی اشباع و کلسترول
- مصرف سبزیجات و میوهها
- کاهش مصرف نمک و قند
- اجتناب از مصرف الکل
همچنین رعایت نکات زیر هنگام صرف غذا میتواند به شما برای مقابله با چالشهای ناشی از بیماری کمک کند:
- زمانی که قدرت عضلانی خوبی دارید، غذا بخورید.
- برای جویدن غذا وقت بگذارید و بین لقمههای غذا استراحت کنید.
- تعداد وعدههای غذایی در روز را افزایش داده و حجم آنها را کاهش دهید.
- سعی کنید عمدتاً غذاهای نرم بخورید و از غذاهایی که نیاز به جویدن بیشتر دارند، اجتناب کنید.
مکملها
افراد مبتلا به میاستنی گراویس عمدتاً کورتونی مانند پردنیزولون دریافت میکنند که در درازمدت میتواند باعث پوکی استخوان شود. از پزشک خود دربارۀ مصرف مکملهای حاوی کلسیم و ویتامین D سوال کنید.
زندگی با میاستنی گراویس
خود مراقبتی
مجهز کردن محل زندگی
در خانه از تمهیداتی برای مراقبت از خود فراهم کنید. برای مثال، در مکانهایی که ممکن است تعادل خود را از دست دهید، مانند داخل حمام یا کنار پلهها دستگیره یا نرده نصب کنید. در خارج از خانه، مانند پیادهروها مراقب برگ، برف و زبالههایی که میتوانند باعث زمین خوردن شما شوند، باشید.
استفاده از پچ چشمی
اگر اختلال دوبینی دارید، سعی کنید با پوشاندن یک چشم هنگام مطالعه یا تماشای تلویزیون این مشکل را بهبود دهید. هرازگاهی پچ را به چشم دیگر منتقل کنید تا به کاهش خستگی چشم کمک کنید.
استفاده از ابزارهای کمکی
برای کمک به حفظ انرژی خود، سعی کنید از وسایل کمکی (برای مثال مسواک برقی) برای تسهیل انجام فعالیتهای روزانهٔ خود استفاده کنید.
استراحت
در طول روز به میزان کافی استراحت کنید و انجام فعالیتهای روزانه را برای زمانی برنامهریزی کنید که بیشترین انرژی را دارید.
گرما
از بیرون رفتن در میانهٔ یک روز گرم خودداری کنید؛ گرما میتواند علائم میاستنی گراویس را شدیدتر کند.
ورزش
ورزش برای بیماران مبتلا به میاستنی گراویس میتواند مفید باشد، اما این بیماران نباید برنامههای ورزشی سنگین که باعث ضعف و خستگی عضلات میشود، انجام دهند. ورزشی بدون استرس و خوشایند را امتحان کنید و به زبان بدن خود گوش دهید. اگر بدن شما توانایی ادامه دادن ندارد، به آن توجه کنید؛ ورزش را آهسته و کوتاه شروع کنید.
ورزش کردن برای این بیماران، از فردی به فرد دیگر، بسته به سن، سطح کلی تناسب اندام، علائم میاستنی گراویس و سایر عوامل متفاوت خواهد بود. به همین دلیل، فقط پزشک میتواند دربارۀ نحوه و زمان ورزش کردن به آنها مشاوره دهد.
چه زمانی از روز ورزش کنم؟
ضعف عضلانی ناشی از میاستنی گراویس با استفاده از عضلۀ آسیب دیده بدتر میشود. ازآنجاییکه علائم معمولاً با استراحت بهبود مییابند، ضعف عضلانی ممکن است ظاهر شود و از بین برود. ازآنجاییکه خستگی یکی از علائم رایج میاستنی گراویس است، افرادی که دچار این بیماری هستند بهتر است صبحها زمانی که بیشترین سطح انرژی را دارند، ورزش کنند؛ زیرا ضعف عضلانی معمولاً در عصر افزایش مییابد.
علاوهبراین، گرمای بیش از حد میتواند باعث ضعف عضلانی و همچنین تشدید سایر علائم میاستنی گراویس شود. درنتیجه، جلسات ورزشی بهتر است صبحها باشد که دمای هوا پایینتر است یا برای جلوگیری از محیط گرم و مرطوب که در فضای باز وجود دارد، ورزش در محیطهای سربسته انجام شود.
اگرچه هیچ دستورالعمل مشخصی برای شدت و مدت زمان ورزش برای بیماران میاستنی گراویس وجود ندارد، اما ورزش متعادل و منظم مانند پیادهروی یا آهسته دویدن میتواند با ضعف عضلانی مقابله کند.
سلامت روان
استرس مداوم یا مکرر میتواند مشکلات مختلفی در سلامتی ایجاد کند. ثابت شده است که استرس، سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکند و بسیاری از افرادی که به یک بیماری خاص مبتلا میشوند، معمولاً ممکن است دچار افسردگی و اضطراب شوند که این مسئله موجب شدیدترشدن علائم میاستنی گراویس میشود. بنابراین تلاش برای غلبه بر افسردگی برای بهبود سلامت شما ضروری است. در صورت امکان، از یک مشاور و روانشناس قابل اعتماد کمک بگیرید.
میاستنی گراویس در بارداری
در موارد نادر علائم MG ممکن است برای اولین بار در بارداری بروز پیدا کند. اگرمبتلا به میاستنی گراویس هستید، علائم شما ممکن است در سه ماههٔ اول یا بلافاصله پس از زایمان شدید تر شوند. در برخی از بیماران، علائم MG در دوران بارداری بهبود مییابد.
برخی از درمانهای MG در دوران بارداری یا شیردهی باعث عوارض میشوند. متخصص مغز و اعصاب میتواند شما را در این دوران راهنمایی کند تا از بارداری سالم خود مطمئن شوید.
حتی اگر باردار نیستید، بحران میاستنیک و نارسایی تنفسی از عوارض عمدۀ بیماری میاستنی گراویس است. اما وقتی باردار هستید نگرانیهای دیگری نیز وجود دارند از جمله:
زایمان زودرس
زایمان زودرس ممکن است بهدلیل استفاده از داروهای خاصی باشد که برای درمان میاستنی گراویس استفاده میشوند.
زایمان دشوار
میاستنی گراویس بر عضلات رحم تأثیر نمیگذارد، اما میتواند عضلات دیگری را که در زایمان دخیل هستند، تحت تأثیر قرار دهد.
تولد نوزاد مبتلا به میاستنی گراویس
از زنان مبتلا به میاستنی گراویس ممکن است نوزادی با اختلال میاستنی گراویس متولد شود. این اتفاق زمانی رخ میدهد که آنتیبادیهای دخیل در میاستنی گراویس از جفت عبور میکنند. این نوزادان ممکن است بسیار ضعیف باشند یا مشکلات تنفسی داشته باشند که البته این وضعیت معمولاً موقتی است و فقط چند هفته طول میکشد.
ضعف عضلانی
زنان مبتلا به میاستنی گراویس نباید از داروی سولفات منیزیم استفاده کنند. این دارو معمولاً برای درمان فشار خون بالا و زایمان زودرس استفاده میشود. همچنین اتصالات عصب و عضله را مسدود میکند و میتواند ضعف عضلانی را بدتر کند.
داروها
- پیریدوستیگمین
- سیکلوسپورین
- متوترکسات
- پردنیزولون
- ریتوکسیمب