اطلاعات عمومی
سرطان معده چیست؟
سرطان معده زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های طبیعی معده به سلول‌های غیرطبیعی تبدیل می‌شوند و به‌طور کنترل‌ناپذیری رشد می‌کنند. انواع مختلفی از سرطان معده وجود دارد. نوع سرطان با توجه به نوع سلول‌ها و بخش درگیر سرطان تعیین می‌شود.
انواع سرطان معده
افراد مبتلا به سرطان معده را بسته به میزان گسترش سرطان می‌توان در سه دستهٔ اصلی تقسیم کرد:
- سرطان معده در مراحل اولیه فراتر از اولین لایهٔ (مخاط) دیوارهٔ معده رشد نکرده است. تومور اغلب کوچک است (۲سانتی‌متر یا کمتر) و غدد لنفاوی را درگیر نکرده است.
- سرطان معدهٔ لوکال (موضعی) پیشرفته، لایه‌های عمقی دیوارهٔ معده را درگیر کرده و یا غدد لنفاوی یا سایر بافت‌های نزدیک به معده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
- سرطان متاستاتیک معده به سایر قسمت‌های بدن سرایت کرده است. شایع‌ترین محل‌های متاستاتیک عبارت‌اند از کبد، پوشش شکم (صفاق) و غدد لنفاوی دور از معده هستند. همچنین ممکن است به ریه یا استخوان هم گسترش پیدا کند.
علائم مؤثر در ابتلا
عواملی که خطر سرطان معده را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- بیماری رفلاکس معده به مری
- اضافه‌وزن
- مصرف غذاهای پرنمک و دودی
- مصرف کم میوه و سبزیجات
- سابقه سرطان معده در خانواده
- عفونت با هلیکوباکتر پیلوری (Helicobacter pylori)
- التهاب طولانی‌مدت معده (ورم معده یا گاستریت)
- سیگارکشیدن
- پولیپ معده
علائم و نشانه‌ها
در مراحل ابتدایی، سرطان معده علائمی ندارد. با پیشرفت سرطان، علائم زیر ممکن است بروز پیدا کند:
- کاهش وزن
- درد شکم، به‌ویژه در قسمت‌های بالایی شکم
- بلع دشوار
- بی‌اشتهایی یا احساس سیری بعد از خوردن غذای کم
- تهوع
- احساس خستگی یا تنگی نفس (احتمالاً به دلیل کم‌خونی)
این علائم منحصر به سرطان معده نیستند و ممکن است ناشی از سایر بیماری‌ها باشند؛ در صورت تجربهٔ هر یک از این علائم به پزشک خود اطلاع دهید.
تشخیص
بررسی‌های بالینی
در تشخیص این بیماری، پزشک موارد زیر را بررسی می‌کند:
- دمای بدن، فشار خون، نبض و تعداد دفعات تنفس شما را می‌سنجد.
- شما را وزن می‌کند.
- به صدای قلب و ریهٔ شما گوش می‌دهد.
- به چشم‌ها، گوش‌ها، بینی و گلوی شما نگاه می‌کند.
- اعضای مختلف بدن را بررسی می‌کند و برای سنجش اندازهٔ طبیعی آنها، نرمی و سفتی، به قسمت‌های مختلف فشار وارد می‌کند. هنگام لمس اعضای مختلف بدن، از شما درباره درد سؤال می‌کند.
- بزرگ‌شدن غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل و کشالهٔ ران را بررسی می‌کند. اگر در جایی از بدنتان توده یا دردی حس می‌کنید، به پزشک بگویید.
بررسی‌های آزمایشگاهی
آزمایش خون
با آزمایش خون، علائم بیماری و عملکرد اعضای بدن را می‌سنجند. در این آزمایش، با یک سوزن کمی از خون را برمی‌دارند.
آزمایش کامل خون: در این آزمایش، تعداد گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها اندازه‌گیری می‌شود. پزشک با انجام این آزمایش به سؤال‌های زیر پاسخ می‌دهد:
- آیا تعداد گلبول‌های قرمز برای انتقال اکسیژن در بدن شما کافی است؟
- آیا برای مبارزه با عفونت‌ها به اندازهٔ کافی گلبول سفید خونی دارید؟
- آیا مقدار پلاکت‌ها برای کنترل خونریزی کافی است؟
پنل جامع متابولیک
پنل جامع متابولیک اطلاعات مهمی دربارهٔ عملکرد کلیه، کبد و سایر اعضای بدن ارائه می‌کند.
مارکرهای سرطانی
مارکرهای سرطانی CEA و CA 19-9 به وسیلهٔ تومورها ساخته می‌شوند و ممکن است در خون افراد مبتلا وجود داشته باشند.
بررسی‌های تصویربرداری
در تصویربرداری از داخل بدن شما عکس می‌گیرند. این تصویرها با ماشین‌های اسکن یا ابزارهای اسکوپی گرفته می‌شوند. تصویربرداری‌ها وجود تومور در وریدها، شریان‌ها و سایر اعضای بدن را نشان می‌دهد.
رادیولوژیست، متخصص تحلیل نتایج تصویربرداری از این تصویرها گزارش تهیه کرده و به پزشک شما ارسال می‌کند. پزشک هم دربارهٔ نتایج با شما صحبت می‌کند.
سی‌تی‌اسکن
- اسکن توموگرافی کامپیوتری از اشعه‌ٔ ایکس و کامپیوتر برای تصویربرداری از داخل بدن استفاده می‌کند.
- در سی‌تی‌اسکن، از تعداد زیادی اشعه‌های ایکس ری استفاده می‌کنند و از زاویه‌های مختلف از یک عضو بدن عکس می‌گیرند.
- تمام عکس‌ها ترکیب شده و یک تصویر سه‌بعدی با جزئیات ساخته می‌شود.
اسکن PET (پت اسکن یا توموگرافی انتشار پوزیترون)
در این اسکن از یک داروی رادیو اکتیو به نام ردیاب یا رادیوتریسر استفاده می‌شود.
رادیوتریسر ماده‌ای است که به درون رگ تزریق می‌شود و به دنبال سلول‌های سرطانی می‌گردد. این ماده بررسی می‌کند که آیا سلول‌های سرطانی از قند برای رشد استفاده می‌کنند یا خیر؟
سونوگرافی
در سونوگرافی از امواج صوتی پرانرژی برای تصویربرداری از اعضای داخلی بدن استفاده می‌کنند. در این روش، یک پروب بر روی شکم شما قرار داده می‌شود. سونوگرافی بارداری هم دقیقا به همین روش انجام می‌شود.
در سونوگرافی، هیچ دردی را حس نمی‌کنید و از اشعه ایکس هم استفاده نمی‌شود؛ بنابراین می‌توان سونوگرافی را چندین بار انجام داد.
سونوگرافی مناطق کوچک سرطان نزدیک سطح بدن را می‌تواند نشان دهد.
آندوسکوپی معده و مری
در این روش، دستگاهی از گلو به سمت مری، معده و قسمت‌های بالایی رودهٔ کوچک هدایت می‌شود.
آندوسکوپی معده و مری برای بررسی لایهٔ سطحی این اندام‌ها استفاده می‌شود و علائم سرطان و ناهنجاری‌هایی مثل اتساع عروق خونی و زخم معده را شناسایی می‌کند.
لاپاروسکوپی (Laparoscopy)
لاپاراسکوپی نوعی روش جراحی است که به جراح این امکان را می دهد تا بدون نیاز به ایجاد برش های بزرگ در پوست به داخل شکم و لگن دسترسی پیدا کند.
بیوپسی (Biopsy)
در بیوپسی، نمونه‌ای از بافت یا مایع بدن را حین آندوسکوپی برمی‌دارند. نمونه‌های مختلفی از تومور، دیوارهٔ معده یا مری، غدد لنفاوی، کبد و اندام نزدیک به معده برداشته می‌شود.
درمان
درمان سرطان معده به مکان سلول‌های سرطانی، مرحلهٔ سرطان و شدت آن بستگی دارد. پزشک شما برای طراحی یک برنامهٔ درمانی، وضعیت سلامتی شما و اولویت‌های شما را در نظر می‌گیرد.
درمان دارویی
شیمی درمانی
شیمی‌درمانی نوعی درمان دارویی است که از داروهای شیمیایی برای از بین‌بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. شیمی‌درمانی را قبل و یا بعد از عمل جراحی انجام می‌دهند.
در حالت اول، شیمی‌درمانی به کوچک‌ترشدن سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. با این کار، برداشتن سلول‌ها راحت‌تر انجام می‌شود.
شیمی‌درمانی بعد از عمل جراحی برای کشتن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده در بدن است. این روش درمانی را اغلب با پرتو درمانی (رادیوتراپی) باهم انجام می‌دهند.
در صورتی‌که بیمار سرطان معدهٔ پیشرفته داشته باشد، می‌توان از شیمی‌درمانی به تنهایی یا همراه با دارو‌درمانی هدفمند استفاده کرد.
دارو درمانی هدفمند
درمان‌های دارویی هدفمند بر نقاط ضعف خاص موجود در سلول‌های سرطانی تمرکز دارند. با تمرکز بر این نقاط ضعف، درمان‌های دارویی هدفمند می‌توانند باعث مرگ سلول‌های سرطانی شوند.
برای سرطان معده، داروهای هدفمند معمولاً با شیمی درمانی برای سرطان های پیشرفته یا سرطانی که پس از درمان عود می کند، تجویز می شوند.
پزشک شما ممکن است سلول‌های سرطانی شما را آزمایش کند تا ببیند کدام داروهای هدفمند برای شما موثرتر است.
ایمنی‌درمانی (ایمونوتراپی)
ایمونوتراپی یک درمان دارویی است که به سیستم ایمنی بدن شما کمک می کند تا با سرطان مبارزه کند.
سیستم ایمنی بدن شما ممکن است به سرطان حمله نکند زیرا سلول‌های سرطانی پروتئین‌هایی تولید می‌کنند که تشخیص سلول های سرطانی را به عنوان عامل خطرناک برای سلول های سیستم ایمنی سخت می کند.
ایمونوتراپی باعث بهبود پاسخ سیستم ایمنی به سلول‌های سرطانی می‌شود.
برای سرطان معده، ایمونوتراپی ممکن است زمانی‌که سرطان پیشرفته است و در‌صورت عود مجدد یا گسترش آن به سایر قسمت‌های بدن استفاده شود.
درمان غیر‌دارویی
جراحی
هدف از جراحی، برداشتن سلول‌های سرطانی و بافت‌های سالم اطراف آن است. بسته به میزان درگیری معده ممکن است قسمتی از آن یا تمام آن برداشته شود:
برداشتن بخشی از معده (گاسترکتومی ساب توتال)
در این نوع جراحی، جراح بخشی از معده (بخشی که سلول‌های سرطانی در آن وجود دارند) و بافت اطراف آن را برمی‌دارد. اگر سرطان معده در بخش‌های نزدیک به رودهٔ کوچک باشد، این عمل یکی از گزینه‌های ممکن است.
برداشتن تمام معده (گاسترکتومی کامل یا توتال)
در این عمل جراحی، تمام معده و بافت‌های اطراف آن برداشته می شود و سپس، مری مستقیم به روده کوچک متصل می‌شود. معمولا، زمانی که معده و بافت متصل‌کننده معده و مری درگیر سرطان است، از عمل جراحی گاسترکتومی کامل استفاده می‌کنند.
برداشتن غدد لنفاوی با هدف جست‌وجوی سلول‌های سرطانی
در این روش، جراح غدد لنفاوی داخل معده را برمی‌دارد و وجود سلول‌های سرطانی را در آن آزمایش می‌کند.
جراحی با هدف تسکین علائم و نشانه‌های سرطان
در این عمل، بخشی از معده را برمی‌دارند تا علائم و نشانه‌های سرطان در حال رشد تسکین پیدا کند. این روش، برای افرادی با سرطان پیشرفته معده استفاده می‌شود.
پرتودرمانی
پرتودرمانی از پرتوهای انرژی پرقدرت مانند اشعه ایکس و پروتون برای از‌بین‌بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.
برای سرطان معده، پرتودرمانی را می‌توان قبل از جراحی برای کوچک کردن سرطان به کار برد تا راحت تر از بین برود.
رادیوتراپی همچنین می‌تواند پس‌از جراحی، به‌منظور از‌بین‌بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده استفاده کرد. پرتودرمانی در اغلب اوقات با شیمی‌درمانی ترکیب می‌شود.
برای سرطان پیشرفتهٔ معده که با جراحی قابل برداشتن نیست، ممکن است از پرتودرمانی برای تسکین عوارض جانبی مانند درد یا خونریزی ناشی از سرطان در حال رشد استفاده شود.
تغذیه و مکمل
رژیم‌غذایی
قبل از شروع درمان باید با یک متخصص تغذیه مشورت کنید. متخصص تغذیه می‌تواند تاثیر سرطان بر سلامتی شما ارزیابی کند.
سرطان معده می‌تواند باعث کاهش اشتهای شما شود. همچنین ممکن است پس از خوردن مقداری کمی غذا احساس سیری کنید. این اختلالات ممکن است باعث کاهش بیش از حد وزن یا احساس ضعف و خستگی در شما شود.
حتما قبل از شروع درمان، تغذیهٔ کافی و پایدار داشته باشید. ممکن است غذا را از طریق یک لولهٔ پلاستیکی دریافت کنید که از طریق پوست شکم در معده یا روده کوچک قرار می گیرد (استومی).
تیم درمان در طول درمان و پس‌از‌آن، کاهش وزن و سایر علائم ناشی از تغذیهٔ ناکافی را در شما تحت‌نظر قرار می‌دهند.
مکمل‌ها
در درمان سیستمیک، ممکن است تیم درمان از شما بخواهد که بعضی از مکمل‌های گیاهی را مصرف نکنید.
ممکن است، بعضی از مکمل‌ها روی عملکرد سایر داروها تاثیر بگذارند. به این مشکل تداخل دارویی می‌گویند.
حتما در‌صورت مصرف هرگونه مکمل به پزشک خود اطلاع دهید.
فرآورده های گیاهی زیر ممکن است با داروهای سرطان معده تداخل داشته باشند:
- زردچوبه
- جینکو‌بیلوبا
- عصارهٔ چای سبز
بعضی از داروها مانع اثربخشی داروهای شیمی‌درمانی می‌شوند. آنتی‌اسیدها، داروهای قلبی و داروهای ضدافسردگی ممکن است با شیمی‌درمانی تداخل داشته باشند.
حتماً دربارهٔ داروهای مصرفی، ویتامین‌ها، داروهای بدون نسخه، گیاهان دارویی و مکمل‌ها با پزشک خودتان صحبت کنید و در زمان ویزیت لیستی از داروها را همراه خودتان داشته باشید.
زندگی با سرطان معده
خودمراقبتی
بعد از اتمام درمان، نوبت مراقبت‌های بعد از آن می‌رسد. وقت‌های ملاقات با پزشک را فراموش نکنید.
بررسی سابقهٔ پزشکی و معاینه بالینی هر ۳ تا ۶ ماه به مدت ۱ تا ۲ سال، هر ۶ تا ۱۲ ماه به مدت ۳ تا ۵ سال و سپس به صورت سالانه انجام شود.
در صورت نیاز، آزمایش CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی) و آزمایش پنل جامع متابولیک انجام شود
آندوسکوپی به مدت ۱ سال، هر ۶ ماه یک‌بار و بعد از آن، به مدت ۳ سال، هر‌سال انجام شود.
تصویربرداری منظم (سی‌تی اسکن قفسهٔ سینه/شکم/لگن با کنتراست خوراکی و تزریقی) در‌صورت‌نیاز بر اساس علائم و نگرانی از عود مجدد سرطان انجام شود.
تهوع و استفراغ
تهوع و استفراغ از عوارض جانبی شایع درمان هستند. احتمالاً برای پیشگیری و درمان تهوع و استفراغ به شما دارو می‌دهند.
درد
درد سرطان معده چگونه است؟ در صورت وجود هرگونه ناراحتی یا درد، تیم معالج را در جریان بگذارید. برای مدیریت و کنترل درد، به متخصص مراقبت‌های تسکینی یا متخصص درد مراجعه کنید.
ضعف
ضعف نوعی خستگی شدید است. در این حالت، فرد به دلیل کمبود انرژی نمی‌تواند کاری انجام دهد. ممکن است، کوفتگی ناشی از سرطان یا یکی از عوارض جانبی درمان باشد.
درمان‌های مختلفی برای این نوع ضعف وجود دارد.در‌صورتی‌‌که این ضعف مانع از انجام کارهای روزمرهٔ شما می‌شود، به پزشک خود اطلاع دهید. رژیم‌غذایی متعادل، ورزش، یوگا و ماساژ هم مفید است.
سلامت روان
اندوه یک تجربهٔ ذهنی، فیزیکی، اجتماعی یا معنوی ناخوشایند است و بر احساس، تفکر و رفتار شما تاثیر می‌گذارد. در اضطراب، ممکن است احساس‌هایی مثل غم، ترس، درماندگی، نگرانی، خشم و گناه را تجربه کنید.
افسردگی، اضطراب و مشکلات خواب در سرطان متداول هستند. درباره احساسات خود با پزشک و افرادی که با آنها راحت هستید، گفت‌گو کنید. خدمات مشاوره با روانپزشک و روانشناس در این مورد به شما کمک می‌کنند.
پیشگیری
با انجام کارهای زیر، می‌توانید خطر سرطان معده را کاهش دهید:
وزن سالم خودتان را حفظ کنید.
اگر اضافه‌وزن دارید یا چاق هستید، با پزشک دربارهٔ راهکارهای کاهش وزن صحبت کنید. سعی کنید آهسته و پیوسته جلو بروید. کاهش حداکثر یک کیلوگرم در هفته کافی است.
رژیم غذایی شما باید سرشار از میوه و سبزیجات باشد.
سعی کنید به اندازهٔ کافی در روز میوه و سبزی مصرف کنید. توصیه می‌شود که مصرف انواع میوه‌ها و سبزیجات را در رژیم خود بگنجانید.
غذاهای شور و دودی را کمتر مصرف کنید.
با مصرف کمتر نمک و غذاهای دودی از معدهٔ خودتان مراقبت کنید.
سیگار را ترک کنید.
اگر سیگار می‌کشید، همین الان برنامهٔ ترک آن را شروع کنید. اگر سیگار نمی‌کشید، فکر امتحان‌کردن آن را از سرتان بیرون کنید.
سیگار خطر سرطان معده و سایر سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. می‌دانیم که ترک سیگار کار دشواری است، برای ترک آن با پزشک مشورت کنید.
اگر خطر ابتلا به سرطان معده در شما زیاد است، با پزشک مشورت کنید.
افرادی که در خانواده‌ٔ خود، سابقهٔ ابتلا به سرطان معده دارند، می‌توانند برای علائم این بیماری از آزمایش‌هایی مانند آندوسکوپی استفاده کنند.
داروها
- اگزالی پلاتین
- کلسیم فولینات (لوکوورین)
- فلوروراسیل
- کپسیتابین
بدون دیدگاه