در بدن ما مولکول‌های چربی خاصی به نام لیپید وجود دارد. آزمایش های چربی خون یا Lipid Panel که به آن آزمایش چربی خون نیز گفته می‌شود، نوعی آزمایش خون است که در آن میزان لیپیدهای خون اندازه‌گیری می‌شود. در آزمایش های چربی خون، سطح انواع مختلف کلسترول خون (چهار نوع کلسترول موجود در خون) و تری‌گلیسیرید خون مشخص می‌شود.
ازآنجایی‌که سطح بالای چربی خون می‌تواند باعث تجمع چربی در رگ‌های خونی و شریان‌ها و درنتیجه، افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی شود، معمولاً پزشکان از تفسیر آزمایش چربی خون برای ارزیابی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، حملۀ قلبی (انفارکتوس میوکارد) و سکته مغزی و… استفاده می‌کنند.
در صورت مراجعۀ به‌موقع به پزشک و ارزیابی و کنترل چربی‌ها، خطر ابتلا به این بیماری‌ها کاهش پیدا می‌کند.
اجزای آزمایش های چربی خون
کلسترول تام – Total Cholesterol
کلسترول تام ترکیبی از LDL-C ،VLDL-C و HDL-C است و درواقع میزان کلسترول در آزمایش خون به‌وسیلۀ این فاکتورها ارزیابی می‌شود.
کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم -LDL
LDL به کلسترول بد هم معروف است، زیرا ممکن است در رگ‌های خونی جمع شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را افزایش دهد.
کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بسیار کم – VLDL
VLDL نوعی از کلسترول است که معمولاً در آزمایش چربی خون ناشتا بسیار کم وجود دارد؛ زیرا این نوع چربی معمولاً بعد از مصرف غذا افزایش پیدا می‌کند. بنابراین سطح بالای VLDL در نمونۀ خون فردی که ناشتا است و از مصرف آخرین وعدۀ غذایی‌اش چندساعتی گذشته است، ممکن است نشانه‌ای از متابولیسم غیرطبیعی چربی باشد.
کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا – HDL
HDL به نام کلسترول خوب هم شناخته می‌شود؛ زیرا به کاهش تجمع LDL در رگ‌های خونی شما کمک می‌کند.
تری گلیسیرید – Triglycerides
این نوع چربی معمولاً در غذاها وجود دارد و در نهایت به بدن می‌رسد. مقادیر بیش‌ازحد تری گلیسیرید در آزمایش خون با بیماری‌های قلبی‌عروقی و التهاب پانکراس مرتبط است.
نحوهٔ انجام آزمایش های چربی خون
معمولاً در طول آزمایش خون، این مراحل به‌ترتیب انجام می‌شود:
- روی یک صندلی می‌نشینید و تکنسین آزمایشگاه بازوهای شما را برای رگ‌هایی که به‌راحتی در دسترس هستند، بررسی می‌کند. این رگ‌ها معمولاً در قسمت داخلی بازو هستند.
- بعد از پیداکردن رگ، ناحیۀ موردنظر را ضدعفونی می‌کنند.
- سپس یک سوزن کوچک برای گرفتن نمونۀ خون وارد رگ می‌شود. در این مرحله ممکن است حسی شبیه به نیشگون گرفتن داشته باشید.
- پس از واردشدن سوزن، مقدار کمی خون در یک لولۀ آزمایش جمع می‌شود.
- بعد از جمع‌شدن مقدار کافی خون، سوزن را از رگ خارج کرده و با نگه‌داشتن یک پنبه یا گاز روی محل خون‌گیری کمک می‌کنند تا خونریزی متوقف شود.
- با کمک یک بانداژ یا استفاده از چسب و پنبۀ مخصوص، روی محل خون‌گیری را می‌پوشانند و در این مرحله کار شما تمام می‌شود.
- انجام تمام این مراحل معمولاً کمتر از ۵ دقیقه طول می‌کشد.
- پس از جمع‌آوری نمونه خون توسط تکنسین آزمایشگاه، نمونه به بخش‌های دیگر آزمایشگاه فرستاده می‌شود و بعد از آن شما می‌توانید با دریافت جواب آزمایش برای تفسیر نتیجه به پزشک خود مراجعه کنید.
آمادگی برای آزمایش
- در بیشتر موارد، قبل از آزمایش خون پانل لیپیدی، باید 10 تا 12 ساعت ناشتا باشید.
- ناشتا بودن در اینجا به معنای نخوردن و ننوشیدن هر چیزی جز آب است. البته در بعضی از انواع آزمایش پروفایل چربی خون می‌توانید بدون رعایت محدودیت‌های ناشتایی، آزمایش بدهید.
- بهتر است قبل از انجام آزمایش چربی راجع به شرایط ناشتا بودن با پزشکتان مشورت کنید تا مطمئن شوید که آیا نیاز است ناشتا بمانید یا خیر.
- اگر تصادفاً فراموش کردید که باید ناشتا باشید، در صورت صرف غذا یا نوشیدن چیزی جز آب، این مورد را با تکنسین آزمایش یا پزشک خود درمیان بگذارید؛ چون ممکن است نتیجۀ آزمایش بدون حفظ شرایط ناشتا، چندان مفید نباشد.
اسامی دیگر آزمایش
نام‌های رایج دیگر آزمایش های چربی خون عبارتند از:
- پروفایل چربی
- تست لیپید
- پانل کلسترول
- پانل چربی ناشتا یا پانل چربی غیر‌ناشتا
