آزمایش قند خون | BS

آزمایش قند خون میزان گلوکز (قند) موجود در نمونۀ خون را اندازه‌گیری می‌کند. گلوکز منبع اصلی انرژی برای اغلب سلول‌های بدن از جمله سلول‌های مغز است. کربوهیدرات در میوه‌ها، غلات، نان، ماکارونی و برنج وجود دارد. کربوهیدرات‌ها به‌سرعت در بدن به گلوکز تبدیل می‌شوند و سطح گلوکز خون را افزایش می‌دهند. سطح گلوکز موجود در خون به کمک هورمون‌ها کنترل می‌شود. مقدار زیاد یا خیلی کم گلوکز در خون می‌تواند نشانۀ یک بیماری جدی باشد. میزان بالای گلوکز در خون(هایپرگلیسمی) نیز می‌تواند نشان دهندۀ دیابت باشد که کنترل‌نکردن این علائم، آسیب‌های طولانی‌مدتی را به‌همراه خواهد داشت.
سطح بالای قند خون در آزمایش ممکن است ناشی از عوامل دیگری مانند بیماری‌های پانکراس یا غدد فوق کلیوی باشد که بر میزان انسولین یا گلوکز خون تاثیر بگذارد. سطح پایین گلوکز خون (هیپوگلیسمی) در میان افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 که داروهای دیابت مصرف می‌کنند، شایع است.
برخی مسائل مانند بیماری‌های کبد ممکن است باعث کاهش سطح گلوکز خون در افراد سالم شود؛ اما این مورد نادر است. اگر فرد بیمار تحت درمان قرار نگیرد، افت شدید قند خون می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند تشنج و آسیب مغزی شود.

اجزای آزمایش

آزمایش گلوکزخون انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

آزمایش قند خون ناشتا (FBS)، گلوکز پلاسما ناشتا (FPG)

این آزمایش میزان گلوکز موجود در خون را (پس از ۸ ساعت ناشتابودن) اندازه‌گیری می‌کند و یکی از راه‌های ساده، ایمن و رایج برای تشخیص پیش‌دیابت، دیابت یا دیابت بارداری است.

آزمایش هموگلوبین HbA1c) A1C)

این آزمایش میزان قند خون (گلوکز) متصل به هموگلوبین را اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین بخشی از گلبول‌های قرمز خون است که وظیفۀ اکسیژن‌رسانی از ریه‌ها به سایر اندام‌های بدن را بر عهده دارد. با انجام این آزمایش می‌توان نتیجه گرفت که میانگین گلوکز متصل به هموگلوبین در طی ۳ ماه گذشته چقدر بوده است و علت این بازهٔ زمانی این است که معمولاً گلبول‌های قرمز ۳ ماه عمر می‌کنند.

آزمایش قند خون تصادفی

انجام آزمایش خون تصادفی نیاز به ناشتابودن ندارد و در هر زمان می‌توان آن را انجام داد.

آزمایش چالش گلوکز (GCT)

این آزمایش برای غربالگری دیابت بارداری و در دوران بارداری انجام می‌شود. برای انجام این آزمایش فرد ابتدا یک محلول قندی میل می‌کند و یک ساعت صبر می‌کند؛ پس از آن از بیمار نمونه گرفته می‌شود. اگر سطح گلوکز خون بالاتر از حد طبیعی باشد، ممکن است فرد به دیابت بارداری مبتلا شده باشد. برای تشخیص قطعی سایر آزمایش‌ها از جمله تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) یا آزمایش قند ۲ ساعته نیز انجام می‌شود.

آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)

این آزمایش که با عنوان آزمایش قند ۲ ساعته نیز شناخته می‌شود، برای تشخیص دیابت بارداری، دیابت نوع ۲ و پیش دیابت در افرادی که باردار نیستند نیز انجام می‌شود. در این آزمایش یک نمونۀ خون قبل از مصرف محلول قندی از فرد گرفته می‌شود، سپس فرد محلول قندی را میل کرده و پس از آن در فواصل زمانی مشخصی (که معمولا ۲ ساعت است) نمونه‌گیری انجام می‌شود.

چگونگی انجام آزمایش 

آزمایش قندخون ناشتا مانند هر آزمایش خون معمولی، روند یکسانی دارد و باید مراقبت‌های بهداشتی زیر رعایت شوند:

1. ناحیه‌ای که قرار است نمونه‌برداری انجام شود، باید ضدعفونی و عاری از هرگونه میکروب شود.
2. یک نوار دور بازو بسته می‌شود که کمک می‌کند تا رگ‌های این ناحیه از خون پر شوند.
3. یک سوزن تمیز داخل رگ فرو می‌رود که نمونهٔ خون مورد نیاز توسط آن گرفته شود.
4. خون داخل لولهٔ آزمایش ریخته می‌شود و روی آن مشخصات بیمار نوشته شده است.
5. پس از خون‌گیری، یک چسب زخم روی این ناحیه قرار داده می‌شود.
6. بعد از انجام آزمایش، نمونه‌ برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.

در برخی از اوقات ممکن است پزشک به جای دریافت خون از رگ، با سوراخ‌کردن نوک انگشت، میزان قند خون را اندازه بگیرد. پزشکان از یک دستگاه قند خون و نوار تست، برای اندازه‌گیری سطح گلوکز خون در مطب استفاده می‌کنند.

آمادگی برای آزمایش

قند خون ناشتا (FBS یا گلوکز ناشتا)

لازم است ۸ ساعت قبل از آزمایش، فرد ناشتا باشد.

هموگلوبین (A1c(HbA1c

برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.

قند خون تصادفی

برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.

آزمایش چالش گلوکز (GCT)

برای انجام این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.

آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)

برای انجام این آزمایش باید فرد ناشتا باشد.

اسامی دیگر آزمایش

• آزمایش قند خون
• آزمایش‌ دیابت