تیرزپاتاید چیست؟
تیرزپاتاید اولین و تنها دارو با مکانیسم اثر دوگانه است که به‌صورت هم‌زمان بر گیرنده‌های دو هورمون GIP و GLP-1 اثر می‌گذارد. این دارو موجب کاهش چشمگیر وزن و کنترل مؤثر قند خون می‌شود.
موارد مصرف داروی تیرزپاتید
درمان دیابت نوع 2 در بزرگ‌سالان
برای کاهش وزن و کمـک بـه کنترل وزن همـراه با رژیم غذایـی کم‌کالـری و افزایش فعالیت بدنـی در بزرگ‌سالانی که شرایط زیر را دارند:
- شاخص توده بدنی (BMI) بزرگ‌تر یا مساوی 30 کیلوگرم بر مترمربع (چاقی)
یا
- BMI بزرگ‌تر یا مساوی 27 کیلوگرم بر مترمربع (اضافه‌وزن) و حداقل یک اختلال مرتبـط با وزن (ماننـد دیابت نوع 2، فشـارخون بالا، سـطوح غیـرطبیعـی چربـی در خـون، سـابقه حملـه قلبی، سـکته مغزی، مشکلات عـروق خونی یا مشکلات تنفسـی در طـول خـواب بـه‌نام «آپنـه انسـدادی خـواب»)
بـرای درمـان آپنـه انسـدادی خواب متوسـط تا شـدید در افـراد مبتلا به چاقی همـراه بـا رژیـم غذایـی کـم‌کالـری و افزایـش فعالیـت بدنـی
اشکال دارویی و دوزهای مختلف تیرزپاتاید
تیرزپاتاید به صورت اشکال دارویی ویال، قلم تزریقی (pen) و اتواینجکتور (ابزار دارورسان خودکار) است و حاوی یکی از دوزهای 5/2، 5، 5/7، 10، 5/12 یا 15 میلی‌گرم دارو در 5/0 میلی‌لیتر محلول است.
مکانیسم اثر داروی تیرزپاتاید
تیرزپاتاید در درمان بزرگ‌سالان مبتلا به دیابت نوع 2 باعث کاهش سطح قند خون می‌شود. تیرزپاتاید همچنین با تنظیم اشتها و ایجاد حس سیری، باعث می‌شود که میزان گرسنگی و تمایل به خوردن کاهش یابد. در نتیجه، حجم غذا کاهش پیدا می‌کند و کاهش وزن تسهیل می‌شود.
تأثیر مصرف تیرزپاتاید
✅ کاهش چشمگیر وزن (تا 25% کاهش وزن)
✅ تنظیم مؤثر قند خون (تا ۹۰٪ از بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ با مصرف این دارو به کنترل مطلوب قند خون دست می‌یابند.)
✅ بهبود علائم آپنه انسدادی خواب در افراد مبتلا به چاقی (اولین و تنها داروی مورد تأیید برای درمان آپنه انسدادی خواب متوسط تا شدید در بزرگ‌سالان مبتلا به چاقی)
✅ اثرات مثبت بر چربی و فشارخون
مدت‌زمان مصرف تیرزپاتاید
از آنجا که تیرزپاتاید برای درمان بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲ و چاقی تجویز می‌شود، مدت‌زمان مشخصی برای مصرف این دارو تعیین نشده است. به همین دلیل، توصیه می‌شود مصرف تیرزپاتاید تا زمانی ادامه یابد که پزشک آن را برای درمان مفید بداند و بیمار از آن سود ببرد. در برخی موارد، ممکن است مصرف دارو به‌صورت طولانی‌مدت یا حتی مادام‌العمر لازم باشد.
فراموش کردن دوز داروی تیرزپاتاید
درصورت فراموش کردن یک نوبت تزریق تیرزپاتاید به توصیه‌های زیر توجه کنید:
- اگر 4 روز یا کمتر از زمان تزریق دارو گذشته است، به محض یادآوری، آن را تزریق کنید. سپس دوز بعدی را طبق معمول در روز برنامه‌ریزی‌شده تزریق کنید.
- اگر بیش از 4 روز از زمان تزریق دارو گذشته است، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید. سپس دوز بعدی را طبق معمول در روز برنامه‌ریزی‌شده تزریق کنید.
- برای جبران دوز فراموش‌شده از دوز دو برابر استفاده نکنید.
- کمترین زمان بین دو دوز باید حداقل 3 روز باشد.
آیا برای مصرف تیرزپاتاید به نسخه پزشک نیاز است؟
تجویز تیرزپاتاید برای کاهش وزن، درمان دیابت نوع 2 و درمان آپنه انسدادی باید زیر نظر پزشک معالج باشد.
زمان مصرف تیرزپاتاید
داروی تیرزپاتاید یک بار در هفته و در روز ثابت تزریق می‌شود.
نحوه و محل تزریق داروی تیرزپاتاید
تیرزپاتاید به‌صورت زیرجلدی تزریق می‌شود.
نواحی تزریق زیرجلدی عبارت‌اند از:
- شکم (با فاصله 5 سانتی‌متری از ناف)
- سطح رویی ران (از 5 سانتی‌متر پایین‌تر از کشاله ران تا 5 سانتی‌متر بالاتر از زانو)
- بازو (یک‌سوم میانی بخش پشتی و خارجی بازو)
توصیه می‌شود هر هفته تزریق را در ناحیه یکسانی از بدن انجام دهید. اما مطمئن شوید که محل تزریق متفاوتی را در آن ناحیه انتخاب می‌کنید.
اگر انسولین نیز تزریق می‌کنید، محل تزریق دیگری را برای انسولین انتخاب کنید.
ملاحظات کلی مصرف تیرزپاتاید
- پیش از شروع مصرف تیرزپاتاید، با پزشک خود یا داروساز مشورت کنید، اگر:
- مشکلات شدیدی در هضم غذا یا باقی ماندن غذا در معده برای مدت طولانی‌تر از حد طبیعی دارید (ازجمله گاستروپارزی شدید).
- تابه‌حال پانکراتیت داشته‌اید. (التهاب لوزالمعده که ممکن است باعث درد شدید و مداوم در شکم و پشت شود.)
- مشکلی در چشمان خود دارید (رتینوپاتی دیابتی یا ادم ماکولا).
- از یک دارو از دسته سولفونیل‌اوره‌ها (مانند گلی‌بنکلامید یا گل‌کلازید) یا انسولین برای درمان دیابت خود استفاده می‌کنید؛ زیرا مصرف هم‌زمان این داروها امکان دارد باعث افت قند خون شود و پزشک ممکن است دوز این داروها را برای کاهش خطر تغییر دهد.
کودکان و نوجوانان
با توجه به اینکه تیرزپاتاید در حال حاضر در کودکان و نوجوانان با سن کمتر از 18 سال مورد مطالعه قرار نگرفته است؛ این دارو برای بزرگ‌سالان تجویز می‌شود.
بارداری و شیردهی
مصرف داروی تیرزپاتاید در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. در دوران شیردهی، تجویز دارو به نظر پزشک و با در نظر گرفتن مزایای شیردهی برای نوزاد در مقابل مزایای درمان مادر بستگی دارد. درصورت بارداری، تصمیم برای بارداری یا شیردهی، با پزشک معالج مشورت شود.
توصیه می‌شود حین مصرف این دارو از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید. اگر داروهای ضدبارداری خوراکی مصرف می‌کنید، توصیه می‌شود استفاده از یک روش ضدبارداری غیرخوراکی را جایگزین کنید یا به‌مدت 4 هفته پس از شروع درمان با تیرزپاتاید و 4 هفته بعد از هر بار افزایش دوز دارو، در کنار روش‌های خوراکی جلوگیری از بارداری، از یک روش محافظتی مانند کاندوم نیز استفاده کنید.
رانندگی و کار با ماشین‌آلات
بعید است که داروی تیرزپاتاید بر توانایی رانندگی و کار با ماشین‌آلات تأثیر بگذارد. بااین‌حال، اگر تیرزپاتاید را همراه با یک دارو از دسته سولفونیل‌اوره یا انسولین استفاده کنید، امکان دارد افت قند خون رخ دهد که ممکن است توانایی شما را برای تمرکز کاهش دهد. درصورت مشاهده علائم افت قند خون مانند سردرد، خواب‌آلودگی، ضعف، سرگیجه، احساس گرسنگی، گیجی، تحریک‌پذیری، ضربان سریع قلب و تعریق، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات خودداری کنید.
عوارض مصرف داروی تیرزپاتاید
برخی از افراد ممکن است عوارض زیر را با دارو تجربه کنند:
- عوارض گوارشی: تهوع، اسهال، استفراغ و یبوست.
این عوارض عمدتاً هنگام شروع دارو و هنگام افزایش دوز بروز می‌کنند، ولی در بیشتر بیماران به‌مرور زمان کاهش می‌یابند.
راهکارهای زیر به پیشگیری و مدیریت عوارض گوارشی احتمالی دارو کمک می‌کند:
- نوشیدن آب کافی
- مصرف وعده‌های غذایی کم‌حجم‌تر (تقسیم سه وعده غذایی اصلی به حداقل چهار وعده با حجم کمتر)
- مصرف غذاهای زودهضم و سبک (مانند نان تست، بیسکوییت ساده یا برنج) به‌جای غذاهای سرخ‌شده، چرب یا پرادویه
- توقف غذا خوردن هنگام احساس سیری
- کاهش مصرف الکل
- افزایش تدریجی دوز
- مصرف داروهای کاهنده علائم گوارشی هنگام افزایش دوز (با مشورت پزشک)
افت قند خون (هایپوگلایسمی): این عارضه ممکن است درصورت مصرف هم‌زمان تیرزپاتاید با یک داروی سولفونیل‌اوره (مانند گلی‌بنکلامید یا گلی‌کلازید) یا انسولین برای درمان دیابت نوع 2 رخ دهد. علائم افت قند خون ممکن است شامل سردرد، خواب‌آلودگی، ضعف، سرگیجه، احساس گرسنگی، گیجی، تحریک‌پذیری، ضربان قلب سریع و تعریق باشد.
چه کسانی نباید از تیرزپاتاید استفاده کنند؟
- اگر به تیرزپاتاید یا هریک از ترکیبات دیگر این دارو حساسیت دارید.
- اگر سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به سرطان مدولاری تیروئید دارید.
- اگر به سندرم نئوپلازی متعدد اندوکرین نوع 2 (MEN2) مبتلا هستید.
پیشنهاد درباره رژیم غذایی و مکمل ها هنگام مصرف دارو
توصیه‌های غذایی کلی
• کیفیت غذا مهم تر از کمیت غذا: فرد باید همان مقدار کم غذا که می‌خورد، غنی از مواد مغذی و دارای تنوع مناسب باشد.
• پروتئین کافی: حداقل ۱–۱.۵ گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن ایده‌آل بدن (برای جلوگیری از تحلیل رفتن عضله).
منابع غذایی مناسب: گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات.
• سبزیجات متنوع: سبزیجات تازه یا بخارپز برای فیبر، ویتامین‌ها و جلوگیری از یبوست.
• کربوهیدرات‌هایی به آرامی قند خون را بالا می‌برد که دیرتر هضم و جذب می‌شوند و باعث افزایش تدریجی و پایدار قند خون می‌شوند: نان سبوس‌دار،
جو، برنج قهوه‌ای.
• چربی‌های سالم: روغن زیتون، مغزها (در حد کم)، آووکادو.
مکمل‌های پیشنهادی
درصورتی‌که اشتهای فرد بسیار کاهش پیدا کند و وعده‌ها بسیار کوچک بوده یا از نظر مواد مغذی کمبود داشته باشد:
• مولتی‌ویتامین/مینرال روزانه: (با تاکید بر B12، ویتامین D، آهن، اسید فولیک و زینک)
• ویتامین D3: ۱۰۰۰–۲۰۰۰ IU/day (در صورت کمبود ویتامین D)
• کلسیم: در صورتی که لبنیات کم بخورد (~۱۰۰۰–۱۲۰۰ mg/day)
• اُمگا-۳: (در صورت پایین بودن مصرف ماهی)
• مکمل پودر پروتئین (وی یا گیاهی): اگر میزان دریافت پروتئین کافی نیست.
مدت‌زمان ماندگاری تیرزپاتاید
براساس نیمه عمر، این دارو 25 تا 35 روز در بدن می‌ماند.
شرایط نگهداری از داروی تیرزپاتاید
- دارو در یخچال در دمای 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد نگهداری و از یخ‌زدگی جلوگیری شود. درصورت یخ‌زدگی از مصرف آن خودداری شود.
- در صورت نیاز، هر عدد قلم یا ویال تک‌دوز را می‌توان تا مدت حداکثر ۲۱ روز در دمای محیط (تا حداکثر ۳۰ درجه سانتی‌گراد) نگهداری کرد. درصورت نگهداری دارو در دمای محیط، به یخچال بازگردانده نشود. بااین‌حال توصیه می‌شود برای اطلاع از جزئیات دقیق شرایط نگهداری به بروشور داخل جعبه مراجعه شود.
- دارو در جعبه اصلی نگهداری و از قرار دادن در معرض نور مستقیم خورشید خودداری شود.
- از مصرف داروی تیرزپاتاید تاریخ گذشته خودداری شود.
- دارو دور از دید و دسترس کودکان نگهداری شود.
روش معدوم کردن داروی تیرزپاتاید
هیچ دارویی را در فاضلاب یا زباله‌های خانگی دور نریزید. از داروساز بپرسید که چگونه داروهایی را که دیگر استفاده نمی‌کنید، دور بریزید. این اقدامات به حفاظت از محیط‌زیست کمک خواهد کرد.
تداخل تیرزپاتاید با دارو یا بیماری دیگر
درصورت ابتلا به بیماری زمینه‌ای یا مصرف داروهای دیگر، به پزشک خود، داروساز یا پرستار اطلاع دهید.
بدون دیدگاه