اسپارتینا® چیست؟
اسپارتینا® نام تجاری داروی تیرزپاتاید است. تیرزپاتاید اولین و تنها دارو با مکانیسم اثر دوگانه است که به‌صورت هم‌زمان بر گیرنده‌های دو هورمون GIP و GLP-1 اثر می‌گذارد. اسپارتینا® موجب کاهش چشمگیر وزن و کنترل مؤثر قند خون می‌شود.
موارد مصرف اسپارتینا®
- اسپارتینا® در درمان دیابت نوع 2 در بزرگ‌سالان به‌کار می‌رود.
- اسپارتینا® همـراه با رژیم غذایـی کم‌کالـری و افزایش فعالیت بدنـی برای کاهش وزن و کمـک بـه کنترل وزن در بزرگ‌سالانی که شرایط زیر را دارند، اسـتفاده می‌شـود:
- شاخص توده بدنی (BMI) بزرگ‌تر یا مساوی 30 کیلوگرم بر مترمربع (چاقی)
یا
- BMI بزرگ‌تر یا مساوی 27 کیلوگرم بر مترمربع (اضافه‌وزن) و حداقل یک اختلال مرتبـط با وزن (ماننـد دیابت نوع 2، فشـارخون بالا، سـطوح غیـرطبیعـی چربـی در خـون، سـابقه حملـه قلبی، سـکته مغزی، مشکلات عـروق خونی یا مشکلات تنفسـی در طـول خـواب بـه‌نام «آپنـه انسـدادی خـواب»)
- اسپارتینا® همـراه بـا رژیـم غذایـی کـم‌کالـری و افزایـش فعالیـت بدنـی بـرای درمـان آپنـه انسـدادی خواب متوسـط تا شـدید در افـراد مبتلا به چاقی اسـتفاده می‌شـود.
اشکال دارویی و دوزهای مختلف اسپارتینا®
اسپارتینا® به‌شکل سرنگ از پیش پرشده استریل در فیزیوجکت (اتواینجکتور یا ابزار دارورسان خودکار) عرضه می‌شود. هر فیزیوجکت حاوی یکی از دوزهای 5/2، 5، 5/7، 10، 5/12 یا 15 میلی‌گرم دارو در 5/0 میلی‌لیتر محلول است. دوزهای 5/12 و 15 میلی‌گرم درحال‌حاضر در بازار موجود نشده است.
مکانیسم اثر اسپارتینا®
داروی اسپارتینا® با کاهش سطح قند خون برای درمان بزرگ‌سالان مبتلا به دیابت نوع 2 استفاده می‌شود. اسپارتینا® همچنین برای کاهش وزن و کمک به حفظ وزن استفاده می‌شود. اسپارتینا® با تنظیم اشتها و ایجاد حس سیری، باعث می‌شود که میزان گرسنگی و تمایل به خوردن کاهش یابد. در نتیجه، حجم غذا کاهش پیدا می‌کند و کاهش وزن تسهیل می‌شود.
تأثیر مصرف اسپارتینا®
✅ کاهش چشمگیر وزن (تا 25% کاهش وزن)
✅ تنظیم مؤثر قند خون (تا ۹۰٪ از بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ با مصرف این دارو به کنترل مطلوب قند خون دست می‌یابند.)
✅ بهبود علائم آپنه انسدادی خواب در افراد مبتلا به چاقی (اولین و تنها داروی مورد تأیید برای درمان آپنه انسدادی خواب متوسط تا شدید در بزرگ‌سالان مبتلا به چاقی)
✅ اثرات مثبت بر چربی و فشارخون
مدت‌زمان مصرف اسپارتینا®
از آنجا که تیرزپاتاید برای درمان بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲ و چاقی استفاده می‌شود، مدت‌زمان مشخصی برای مصرف این دارو تعیین نشده است. به همین دلیل، توصیه می‌شود مصرف اسپارتینا® تا زمانی ادامه یابد که پزشک آن را برای درمان مفید بداند و بیمار از آن سود ببرد. در برخی موارد، ممکن است مصرف دارو به‌صورت طولانی‌مدت یا حتی مادام‌العمر لازم باشد.
فراموش کردن دوز اسپارتینا®
درصورت فراموش کردن یک نوبت تزریق اسپارتینا® به توصیه‌های زیر توجه کنید:
- اگر 4 روز یا کمتر از زمان تزریق اسپارتینا® گذشته است، به محض یادآوری، دارو را تزریق کنید. سپس دوز بعدی را طبق معمول در روز برنامه‌ریزی‌شده تزریق کنید.
- اگر بیش از 4 روز از زمان تزریق اسپارتینا® گذشته است، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید. سپس دوز بعدی را طبق معمول در روز برنامه‌ریزی‌شده تزریق کنید.
- برای جبران دوز فراموش‌شده از دوز دو برابر استفاده نکنید.
- کمترین زمان بین دو دوز باید حداقل 3 روز باشد.
آیا برای مصرف اسپارتینا® به نسخه پزشک نیاز است؟
با توجه به اینکه کاهش وزن، درمان دیابت نوع 2 و درمان آپنه انسدادی باید زیر نظر پزشک معالج باشد، تجویز اسپارتینا® برای این موارد توسط پزشک انجام می‌شود.
زمان مصرف اسپارتینا®
داروی اسپارتینا® یک بار در هفته، در روز ثابت تزریق می‌شود.
نحوه و محل تزریق اسپارتینا®
داروی اسپارتینا® به‌صورت زیرجلدی در شکم (با فاصله 5 سانتی‌متری از ناف)، سطح رویی ران (از 5 سانتی‌متر پایین‌تر از کشاله ران تا 5 سانتی‌متر بالاتر از زانو) و بازو (یک‌سوم میانی بخش پشتی و خارجی بازو) تزریق می‌شود.
می‌توانید هر هفته تزریق را در ناحیه یکسانی از بدن انجام دهید. اما مطمئن شوید که محل تزریق متفاوتی را در آن ناحیه انتخاب می‌کنید. اگر انسولین نیز تزریق می‌کنید، محل تزریق دیگری را برای انسولین انتخاب کنید.
ملاحظات کلی مصرف اسپارتینا®
پیش از شروع مصرف اسپارتینا ، با پزشک خود یا داروساز مشورت کنید، اگر:
- مشکلات شدیدی در هضم غذا یا باقی ماندن غذا در معده برای مدت طولانی‌تر از حد طبیعی دارید.
- تابه‌حال پانکراتیت التهاب لوزالمعده داشته‌اید که ممکن است باعث درد شدید و مداوم در شکم و پشت شود.
- مشکلات قرنیه چشم و مربوط به دیابت در چشمان خود دارید (رتینوپاتی دیابتی یا ادم ماکولا).
- از یک دارو از دسته سولفونیل‌اوره‌ها (مانند گلی‌بنکلامید یا گل‌کلازید) یا انسولین برای درمان دیابت خود استفاده می‌کنید؛ زیرا مصرف هم‌زمان این داروها امکان دارد باعث افت قند خون شود و پزشک ممکن است دوز این داروها را برای کاهش خطر تغییر دهد.
کودکان و نوجوانان
این دارو نباید برای کودکان و نوجوانان با سن کمتر از 18 سال تجویز شود.
بارداری و شیردهی
مصرف داروی اسپارتینا در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. در دوران شیردهی، تجویز دارو به نظر پزشک و شرایط درمان بستگی دارد. درصورت تصمیم برای بارداری یا شیردهی، با پزشک معالج مشورت شود.
توصیه می‌شود حین مصرف این دارو از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کنید. اگر داروهای ضدبارداری خوراکی مصرف می‌کنید، توصیه می‌شود استفاده از یک روش ضدبارداری دیگر مانند کاندوم را جایگزین کنید یا به‌مدت 4 هفته پس از شروع درمان با داروی اسپارتینا® و 4 هفته بعد از هر بار افزایش دوز دارو، در کنار قرص‌های خوراکی جلوگیری از بارداری، از یک روش محافظتی مانند کاندوم نیز استفاده کنید.
رانندگی و کار با ماشین‌آلات
داروی اسپارتینا بر توانایی رانندگی و کار با ماشین‌آلات تأثیر چندانی نمی گذارد. بااین‌حال، اگر اسپارتینا® را همراه با داروهایی مانند گلی‌بنکلامید یا گلیکلازید یا انسولین استفاده می کنید، درصورت مشاهده علائم افت قند خون مانند سردرد، خواب‌آلودگی، ضعف، سرگیجه، احساس گرسنگی، گیجی، ضربان سریع قلب و تعریق، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات خودداری کنید.
برخی افراد ممکن است در زمان مصرف دارو دچار تهوع، اسهال، استفراغ یا یبوست شوند.
این نشانه‌ها معمولاً در ابتدای شروع مصرف یا هنگام افزایش دوز ظاهر می‌شوند، اما در بیشتر بیماران با گذر زمان کاهش پیدا می‌کنند.
برای پیشگیری و مدیریت این شرایط، می‌توان از توصیه‌های زیر کمک گرفت:
- نوشیدن آب کافی
- مصرف وعده‌های غذایی کم‌حجم‌تر (تقسیم سه وعده غذایی اصلی به حداقل چهار وعده با حجم کمتر)
- مصرف غذاهای زودهضم و سبک (مانند نان تست، بیسکوییت ساده یا برنج) به‌جای غذاهای سرخ‌شده، چرب یا پرادویه
- توقف غذا خوردن هنگام احساس سیری
- کاهش مصرف الکل
- افزایش تدریجی دوز
- مصرف داروهای کاهنده علائم گوارشی هنگام افزایش دوز (با مشورت پزشک)
چه کسانی نباید از اسپارتینا® استفاده کنند؟
- اگر به تیرزپاتاید یا هریک از ترکیبات دیگر این دارو حساسیت دارید.
- اگر سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به سرطان مدولاری تیروئید دارید.
- اگر به سندرم نئوپلازی متعدد اندوکرین نوع 2 (MEN2) مبتلا هستید.
پیشنهاد درباره رژیم غذایی و مکمل ها هنگام مصرف دارو
توصیه‌های غذایی کلی
• کیفیت غذا مهم تر از کمیت غذا: فرد باید همان مقدار کم غذا که می‌خورد، غنی از مواد مغذی و دارای تنوع مناسب باشد.
• پروتئین کافی: حداقل ۱–۱.۵ گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن ایده‌آل بدن (برای جلوگیری از تحلیل رفتن عضله).
منابع غذایی مناسب: گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، حبوبات.
• سبزیجات متنوع: سبزیجات تازه یا بخارپز برای فیبر، ویتامین‌ها و جلوگیری از یبوست.
• کربوهیدرات‌هایی به آرامی قند خون را بالا می‌برد که دیرتر هضم و جذب می‌شوند و باعث افزایش تدریجی و پایدار قند خون می‌شوند: نان سبوس‌دار،
جو، برنج قهوه‌ای.
• چربی‌های سالم: روغن زیتون، مغزها (در حد کم)، آووکادو.
مکمل‌های پیشنهادی
درصورتی‌که اشتهای فرد بسیار کاهش پیدا کند و وعده‌ها بسیار کوچک بوده یا از نظر مواد مغذی کمبود داشته باشد:
• مولتی‌ویتامین/مینرال روزانه: (با تاکید بر B12، ویتامین D، آهن، اسید فولیک و زینک)
• ویتامین D3: ۱۰۰۰–۲۰۰۰ IU/day (در صورت کمبود ویتامین D)
• کلسیم: در صورتی که لبنیات کم بخورد (~۱۰۰۰–۱۲۰۰ mg/day)
• اُمگا-۳: (در صورت پایین بودن مصرف ماهی)
• مکمل پودر پروتئین (وی یا گیاهی): اگر میزان دریافت پروتئین کافی نیست.
مدت‌زمان ماندگاری اسپارتینا®
براساس نیمه عمر داروی تیرزپاتاید، این دارو 25 تا 35 روز در بدن می‌ماند.
شرایط نگهداری از اسپارتینا®
- اسپارتینا® در یخچال در دمای 2 تا 8 درجه سانتی‌گراد نگهداری و از یخ‌زدگی جلوگیری شود. اگر محتویات فیزیوجکت منجمد شده است، از آن استفاده نشود.
- از قرار دادن فیزیوجکت در معرض نور مستقیم خورشید خودداری شود.
- اگر فیزیوجکت آسیب دیده یا دارو کدر، تغییر رنگ داده یا حاوی ذرات است، از آن استفاده نشود.
- از مصرف داروی اسپارتینا® تاریخ گذشته خودداری شود. (تاریخ انقضا روی برچسب فیزیوجکت و جعبه پس از EXP ذکر شده است.)
- دارو دور از دید و دسترس کودکان نگهداری شود.
روش معدوم کردن اتواینجکتور اسپارتینا®
هیچ دارویی را در فاضلاب یا زباله‌های خانگی دور نریزید. از داروساز بپرسید که چگونه داروهایی را که دیگر استفاده نمی‌کنید، دور بریزید. این اقدامات به حفاظت از محیط‌زیست کمک خواهد کرد.
تداخل اسپارتینا® با دارو یا بیماری دیگر
اگر به بیماری زمینه‌ای مبتلا هستید یا از داروهای دیگری استفاده می‌کنید، اخیراً استفاده کرده‌اید یا ممکن است استفاده کنید، به پزشک خود، داروساز یا پرستار اطلاع دهید.
بدون دیدگاه