بسیاری از والدین برای تنظیم چرخۀ خواب کودک خود از ملاتونین استفاده می‌کنند؛ اما اکثر آن‌ها با عوارض ملاتونین برای کودکان آشنایی ندارند. ملاتونین نوعی هورمون است که به‌صورت طبیعی در مغز تولید می‌شود و با چرخۀ خواب و بیداری بدن شما ارتباط دارد.
تنها مصرف دوز کوچکی از این مکمل‌ها منجر به تحریک تولید ملاتونین در بدن و ایجاد احساس خواب‌آلودگی می‌شود و به فرد کمک می‌کند که راحت‌تر به خواب برود. تعداد افرادی که برای مصرف ملاتونین با پزشک خود مشورت می‌کنند و در حال استفاده از آن هستند رو به افزایش است و در میان آن‌ها والدینی قرار دارند که این مکمل‌ها را به کودک خود می‌دهند.
به دلیل اهمیت این موضوع، در این مقاله به عوارض ملاتونین برای کودکان و نحوۀ بهبود بهداشت خواب (بدون مصرف مکمل خواب) پرداخته‌ایم.
تحقیقات علمی در مورد ملاتونین چه می‌گویند؟
در ایالات متحده و کشور خودمان ایران ملاتونین بدون نسخه و به عنوان مکمل غذایی در دسترس است. این در حالی است که در کشورهایی مثل بریتانیا، ژاپن و استرالیا ملاتونین یک داروی تجویزی است و نمی‌توان آن را بدون نسخۀ پزشک تهیه کرد.
تحقیقات علمی نشان داده‌اند که مصرف کوتاه‌مدت این مکمل برای بزرگسالان و نوجوانان عموماً بی‌خطر است. تعداد تحقیقات انجام‌شده در مورد ارزیابی عوارض و خطرات مصرف بلندمدت ملاتونین چندان زیاد نیست. همچنین مشخص نیست که مصرف این مکمل برای کودکان بی خطر است یا خیر.
مهم‌ترین عوارض ملاتونین برای کودکان
ملاتونین به کودکان کمک می‌کند که به خواب بروند؛ اما آن‌ها را خواب نگه نمی‌دارد. ممکن است دشواری در به خواب‌رفتن یا خواب‌ماندن در طول شب نشانۀ وجود مشکلی در بدن باشد که فهرست زیر تعدادی از آن‌ها را نشان می‌دهد:
- کمبود آهن در بدن که می‌تواند منجر به بی‌قراری طی خواب شود.
- بزرگ‌شدن لوزه‌ها یا آدنوئید که می‌تواند منجر به خر و پف یا آپنۀ انسدادی خواب شود.
- در کودکانی که شب‌ها کابوس می‌بینند، ملاتونین می‌تواند کابوس‌ها را روشن‌تر و واضح‌تر کند و این موضوع کیفیت خواب آن‌ها را بدتر می‌کند.
به همین دلیل مشورت با پزشک اطفال در مورد پیداکردن و درمان مشکلات منجر به اختلالات خواب، حیاتی است. ممکن است ملاتونین برای کودکان مبتلا به بیماری‌های سیستم عصبی مثل اختلال طیف اوتیسم یا اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) تجویز و به وسیله ارزیابی منظم و پیگیری‌های پزشک مدیریت شود.
همچنین ممکن است مصرف بیش از حد ملاتونین مشکلات گوارشی یا تحریک‌پذیری را به دنبال داشته باشد. همچنین امکان دارد جلوی تولید طبیعی ملاتونین در بدن کودک و ایجاد مکانیزم خواب‌آلودگی را بگیرد.
رعایت این نکات منجر به بهبود بهداشت خواب کودک می‌شود
مصرف ملاتونین باید کوتاه‌مدت باشد. زمانی که اختلالات خواب کودک به مسئله‌ای مزمن تبدیل شود، با ارزیابی عادات خواب و محیط اطراف کودک می‌توان علل این اختلالات را شناسایی کرد. بسیاری از اختلالات خواب کودکان را می‌توان با برنامه‌ریزی برای خواب شبانه و داشتن روتین منظم برطرف کرد. برای جلوگیری از بروز عوارض ملاتونین برای کودکان و بهبود بهداشت خواب کودک، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید.
- تماشای تلویزیون و استفاده از گوشی هوشمند را محدود کنید. نگاه‌کردن به صفحه‌نمایش دارای نور پس‌زمینه به مغز فرمان بیداری و هشیاری می‌دهد. تماشای تلویزیون، استفاده از گوشی هوشمند یا تبلت یا انجام بازی‌های ویدئویی قبل از خواب امکان آرام‌شدن و آمادگی برای خواب را از مغز کودک می‌گیرد. از کودک بخواهید که بین نیم تا یک ساعت قبل از خواب، کارهای بالا را انجام ندهد.
- یک روتین خواب ایجاد کنید. داشتن روتین خواب شبانه مستمر و زمان خواب متناسب با سن، به ترشح طبیعی ملاتونین کمک می‌کند. دوش‌گرفتن، کتاب‌خواندن و آرام‌گرفتن در سکوت می‌تواند زمینه را برای خواب آماده کند.
- محیط مناسب برای خواب ایجاد کنید. یک اتاق تاریک و ساکت برای خوابیدن ایده‌آل است. برای رسیدن به این منظور تعداد چراغ‌های روشن را کاهش دهید یا نور آن‌ها را کم کنید و گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌هایی که می‌توانند سروصدا ایجاد کنند و خواب کودک را به هم بریزند را در اتاق دیگری قرار دهید.
- 8 تا 10 ساعت خواب را هدف قرار دهید. برنامه‌های زمانی شلوغ و تعهد به انجام کارهای زیاد می‌توانند به‌آسانی برنامۀ خواب کودک را به هم بریزند. سعی کنید در طول هفته برنامۀ خواب کودک را ثابت نگه دارید تا ریتم طبیعی بیدارشدن و خوابیدن در او شکل بگیرد.
برای ایجاد روتین خواب کودک زمان بگذارید
اگر کودک بازیگوشی داشته باشید، احتمالاً با خواندن توصیه‌های بالا به این نتیجه می‌رسید که به همان مصرف ملاتونین بسنده کنید؛ چون ایجاد روتین خواب برای کودک به ممارست نیاز دارد و بسیار دشوار است. این نکته را فراموش نکنید که تحمل کج‌خلقی‌ها و فرایند طاقت‌فرسای عادت‌دادن کودک به خواب منظم به جلوگیری از بروز عوارض ملاتونین برای کودکان می‌ارزد.
بدون دیدگاه