روماتیسم پوستی که اصطلاحی عامیانه برای اشاره به تظاهرات پوستی روماتیسم مفصلی است، همواره موضوع مطالعات و پژوهش‌های علمی پزشکان در جهان بوده است. پزشکان در مراکز پزشکی تخصصی، برای طیف کامل بیماریهای پوستی مبتلایان به روماتیسم مفصلی، خدمات درمانی تخصصی و چندرشته‌ای ارائه می‌دهند.
ابتلا به بسیاری از بیماریهای روماتیسمی می‌تواند دستگاه‌های مختلف بدن را تحت‌الشعاع قرار دهد. بنابراین اگر به هر‌یک از حالت‌های روماتیسمی دچار شده‌اید که عموماً مفاصل، عضلات یا رباط‌ها را درگیر می‌کنند، احتمال دارد به روماتیسم پوستی نیز مبتلا شوید.
بیماریهای پوستی ناشی از ابتلا به روماتیسم مفصلی همان مشکلات پوستی مرتبط با حالت‌های روماتیسمی و یا اسکلتی‌عضلانی هستند. اختلالات نام‌برده شامل ضایعات پوستی و یا مخاطی، تغییرات بعد از شعله ور شدن بیماری، اسکار پوست، حساسیت به نور و یا درگیر‌شدن اعضای داخلی مختلف بدن می‌شوند. تشخیص و درمان علائم روماتیسم پوستی ساده نیست.
برخی بیماریهای پوستی روماتیسمی
بسیاری از تظاهرات پوستی روماتیسم مفصلی جزء بیماریهای خودایمنی به شمار می‌روند؛ در بیماریهای خودایمنی، سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به سلول‌ها و بافت‌های خود حمله می‌کند.
- لوپوس اریتماتوز پوستی (Cutaneous lupus erythematosus)
- التهاب عروق خونی یا واسکولیت (Vasculitis)
- اسکلرودرمی (Scleroderma) یا اسکلروز سیستمیک پیش‌رونده (Progressive systemic sclerosis)
- درماتومیوزیت (Dermatomyositis)
- پلی‌کندریت عود‌کننده (Relapsing polychondritis)
- سندرم اسکلرو‌ميکس‌ادم (Scleromyxedema)
پسوریازیس
پسوریازیس (Psoriasis) سبب قرمزی و پوسته‌پوسته‌شدن پوست می‌شود. تقریباً ۳۰درصد مبتلایان به پسوریازیس، به ورم مفاصل یا آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic Arthritis) نیز دچارند. برای درمان پسوریازیس از درمان‌های موضعی و در‌صورت لزوم، از داروهای بیولوژیک استفاده می‌شود.
لوپوس
لوپوس یکی از بیماریهای خودایمنی است که امکان دارد بسیاری از اندام‌های بدن از جمله پوست را درگیر کند. لوپوس ممکن است باعث خستگی، عضلات دردناک یا متورم، سردرد، تب خفیف و همچنین حساسیت به نور شود؛ هر یک از اعضای بدن نیز ممکن است تحت تأثیر ابتلا به لوپوس قرار بگیرند.
بااین‌که درمان لوپوس امکان‌پذیر نیست، مصرف برخی داروها می‌تواند آن را کنترل کند تا بیمار بتواند از تمام لحظات زندگی خود حداکثر استفاده را ببرد.
اسکلروز سیستمیک
اسکلروز سیستمیک اختلالی خودایمنی است که علاوه بر پوست، مری، ریه‌ها، قلب و کلیه‌ها را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ علت دقیق بروز اسکلروز سیستمی مشخص نیست.
اگر فردی به اسکلروز سیستمیک مبتلا شود، امکان دارد روی انگشتان و سایر قسمت‌های استخوانی بدن برآمدگی‌هایی ناشی از رسوب کلسیم در زیر پوست ایجاد شود؛ همچنین ممکن است که درد مفصل، رگ‌های عنکبوتی، سوزش پوست، مشکل بلع، بیماری کلیوی و نارسایی قلبی را نیز تجربه کنید.
درمان اسکلروز سیستمیک امکان‌پذیر نیست اما می‌توان علائم آن را مدیریت کرد. برخی محققان در حال بررسی درمان هدف‌مند (targeted therapeutics) برای مداوای اسکلروز سیستمیک هستند.
واسکولیت
واسکولیت باعث التهاب عروق خونی می‌شود. ممکن است جریان خون را نیز محدود کند که باعث آسیب به پوست و اعضای داخلی بدن می‌شود. واسکولیت می‌تواند با تب، سردرد، خستگی، کاهش وزن، تعریق شبانه و راش همراه باشد. دلیل مشخصی برای بروز واسکولیت اعلام نشده است اما برخی عفونت‌ها، سرطان‌های خون و داروها موجب بروز واسکولیت می‌شوند.
درمان واسکولیت عموماً در دو مرحله صورت می‌گیرد. ابتدا التهاب‌ها متوقف می‌شوند و سپس درمان‌های نگه‌دارنده برای جلوگیری از عود بیماری شروع می‌شوند.
تشخیص روماتیسم پوستی
متخصصان پوست، علائم بیمار را ارزیابی می‌کنند و تظاهرات پوستی روماتیسمی را تشخیص می‌دهند. ارزیابی کامل شامل موارد زیر است:
- معاینۀ بالینی
- بررسی تاریخچۀ پزشکی فردی و خانوادگی
- تشریح علائم
- آزمایش‌های تشخیص طبی غربالگری
- نمونه‌برداری از ضایعۀ پوستی (در‌صورت لزوم)
با‌توجه به احتمال مرتبط بودن برخی تظاهرات پوستی مشخص با بیماریهای بافت همبند (Connective tissue) یا روماتیسمی، ممکن است متخصص پوست، فرد را به متخصص روماتولوژی یا سایر متخصصان ارجاع دهد. این امر سبب می‌شود تا تشخیص و اقدام برای درمان بیماریهای زمینه‌ای، زودتر انجام شود.
اگر نیاز به تشخیص قطعی و دقیق نوع بیماری روماتیسم پوستی باشد، ممکن است آزمایش‌هایی برای تشخیص برخی از آنتی‌بادی‌های مختص آن بیماری انجام شود. آزمایش‌های احتمالی عبارتند از:
آزمایش‌های خون
بررسی وجود برخی آنتی‌بادی‌ها در نمونۀ خون فرد، شدت بیماری را نشان می‌دهد؛ همچنین می‌توان اثربخشی درمان را نیز ارزیابی کرد.
نمونه‌برداری از پوست
بیوپسی یا نمونه‌برداری از پوست مبتلا‌شده برای مشاهدۀ نشانه‌های بیماری در زیر میکروسکوپ نیز صورت می‌گیرد.
ایمونوفلورسانس مستقیم
در ایمونوفلورسانس مستقیم (Direct immunofluorescence)، نمونۀ کوچکی از پوست سالم برای بررسی زیر نوع خاصی از میکروسکوپ‌ها، برداشته می‌شود تا بتوان پروتئین‌های ایمنی انباشته‌شده در پوست فرد بیمار را شناسایی کرد.
درمان روماتیسم پوستی
درمان روماتیسم پوستی با توجه به حالت و شدت بیماری متفاوت است؛ به‌طور‌کلی، درمان تظاهرات پوستی ناشی از روماتیسم مفصلی با تجویز داروهای خوراکی انجام می‌شود.
درمان اولیۀ روماتیسم پوستی تجویز کورتیکواستروئید یا همان داروهای کورتونی مانند داروی پردنیزولون (Prednisolone) است. درمان‌های دیگری که ممکن است پزشکان برای برطرف‌کردن تظاهرات پوستی ناشی از روماتیسم مفصلی تجویز کنند، عبارتند از:
- داروهای سرکوب‌کنندۀ سیستم ایمنی (immunosuppressive drugs) مانند متوتروکسات (methotrexate)، مایکوفنولیک اسید (Mycophenolic acid)، آزاتیوپرین (Azathioprine) یا سیکلوفسفامید (Cyclophosphamide)؛
- درمان‌های سرکوب‌کنندۀ سیستم ایمنی، ضد‌التهابی یا بیولوژیک؛
- داروهای آنتی‌بیو‌تیک، ضد‌قارچ یا ضد‌ویروس برای پیشگیری از بروز عفونت.
درمان بسیاری از حالات پوستی امکان‌پذیر نیست، بنابراین لازم است تا علائم بیماری تحت کنترل درآیند. سختی‌های جسمی و رنج‌های روحی بیماران قابل درک است اما هدف ارتقاء حداکثری کیفیت زندگی آنان است.
زندگی با روماتیسم پوستی
به‌طور‌کلی، در‌صورت ابتلا به روماتیسم پوستی، تا جای ممکن، در معرض نور خورشید قرار نگیرید. البته کاهش تابش نور آفتاب بر بدن ممکن است منجر به کمبود ویتامین دی (Vitamin D) در فرد شود که در این زمینه حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید.
اکثر مبتلایان به روماتیسم پوستی لازم است موارد زیر را رعایت کنند:
- محافظت از پوست در برابر آفتاب به‌ویژه در مبتلایان به لوپوس و درماتومیوزیت؛
- محافظت از پوست در برابر سرما به‌ویژه در افراد مبتلا به اسکلروز سیستمیک و سندروم رینود (Raynaud) که باعث ایجاد کرختی در انگشتان دست و پا می‌شود.
- دارا بودن سطح مناسب ویتامین دی (Vitamin D) در بدن
- استفاده از محصولات مراقبت از پوستِ مناسب پوست‌های حساس که باعث تحریک پوست فرد مبتلا نشوند.
توده‌های روماتیسم پوستی
از هر 5 نفر مبتلا به روماتیسم، 1 نفر دچار گره‌های روماتوئید می‌شود. اندازۀ این توده‌های پوستی از حدود یک نخود تا بزرگی یک توپ پینگ‌پنگ متغیر است و ممکن است زیر پوست و روی نواحی استخوانی مانند آرنج، مچ پا یا انگشتان و حتی روی اندام‌هایی مثل ریه‌ها ایجاد شوند.
برای برخی افراد، درمان با DMARDs (داروهای ضد روماتیسمی) یا تزریقات استروئیدی ممکن است ندول‌ها را کوچک کند. در صورت عفونی یا دردناک شدن، ممکن است برای برداشتن آن‌ها نیاز به جراحی وجود داشته باشد.
عوارض جانبی داروها
مشکلات پوستی افراد مبتلا به روماتیسم، اغلب مربوط به داروهایی است که برای کاهش علائم یا کنترل بیماری خود مصرف می‌کنند. همچنین ممکن است با مصرف برخی داروهای خاص، بثورات پوستی به‌وجود بیاید؛ مانند:
- سلکوکسیب (Celebrex)
- دیکلوفناک (ولتارن)
- هیدروکسی کلروکین (Plaquenil)
- ایبوپروفن
- لفلونوماید (آراوا)
- متوترکسات (روماترکس، ترکسال، ترکسوما)
- مینوسیکلین (مینوسین)
- ناپروکسن
- سولفاسالازین (آزولفیدین)
- تولمتین (تولکتین)
بثورات پوستی می‌تواند نشانۀ واکنش آلرژیک به دارو باشد. بنابراین در صورت مشاهدۀ هرگونه قرمزی و خارش باید به پزشک خود اطلاع دهید. بسته به نوع بثورات و شدت آن، پزشک ممکن است دوز را کاهش دهد.
حساسیت به نور خورشید
برخی از داروها مثل متوترکسات (روماترکس، ترکسال) می‌توانند پوست شما را به آفتاب حساس‌تر کنند. اگر این نوع داروها را مصرف می‌کنید، از قرار گرفتن در زیر تابش مستقیم نور خورشید به‌ویژه بین ساعات 10 صبح تا 14 بعد از ظهر خودداری کنید.
همچنین، از سولاریوم استفاده نکنید و در صورت خروج از منزل، لباس‌های آستین بلند، شلوار و کلاه لبه پهن بپوشید. از کرم ضد آفتاب با SPF30 یا بیشتر استفاده کنید که پوست شما را در برابر اشعه‌های UVA و UVB محافظت می‌کند.
بدون دیدگاه