آیا در هر وقت از روز که به آینه نگاه می‌کنید چشمانتان حالتی خواب‌آلود دارد، پلکتان کمی افتادگی دارد و در بینایی شما اختلال ایجاد شده است؟ اگر جوابتان به این سوال مثبت است باید توجه داشته باشید که ممکن است مبتلا به افتادگی پلک شده باشید.
پتوزیس (Ptosis) یا افتادگی پلک چیست؟
«پتوزیس» به معنای افتادن است و وقتی پلک بالایی از حالت عادی خود خارج می‌شود و به عبارتی می‌افتد، می‌گویند که بلفاروپتوز، پتوزیس پلک بالا یا افتادگی پلک رخ داده است.
علت افتادگی پلک چیست؟
دلایل مختلفی باعث ابتلا به افتادگی پلک می‌شود. بعضی از نوزادان با افتادگی پلک یک یا هر 2 چشمشان متولد می‌شوند و نیاز دارند که پلکشان به طور کامل معاینه شود.
همچنین با افزایش سن، عضله‌ها و رباط‌هایی که پلک را بالا نگه می‌دارند ممکن است به خاطر بیماری یا آسیب ضعیف شوند. در بسیاری از اوقات افتادگی پلک به خاطر آسیبی که به اعصاب کنترل‌کنندۀ عضله‌های پلک وارد می‌شود، ایجاد می‌شود.
لازم به ذکر است که به طور کلی در بیشتر مواقع افتادگی پلک با افزایش سن اتفاق می‌افتد. چون با بالا رفتن سن، پوست و عضلات پلک کش می‌آیند و ضعیف می‌شوند. گاهی اوقات نیز عمل‌های جراحی که قبلا روی چشم انجام شده، این تغییر را سرعت می‌بخشد؛ چون در حین عمل جراحی از ابزارهای خاصی برای بازنگه‌داشتن چشم استفاده می‌شود که باعث کش‌آمدن پلک می‌شوند.
افتادگی پلک در کودکان
این مشکل در کودکانی که همراه با آن متولد می‌شوند، افتادگی پلک مادرزادی نامیده می‌شود. این افتادگی پلک می‌تواند به خاطر مشکلاتی که عضلۀ بالابرندۀ پلک دارد، ایجاد شود.
نشانۀ مشخص پتوزیس در کودکان این است که یکی از پلک‌ها (یا هر دو پلک) حالت افتادگی داشته باشد. نشانۀ دیگر می‌تواند این باشد که وقتی پلک‌ها کاملا باز هستند، چین‌های پلک‌ها در حالت برابر و یکسانی با هم قرار نمی‌گیرند.
کودکی که افتادگی پلک دارد برای اینکه بهتر بتواند با چشمان خود ببیند معمولا کمی سر خود را به عقب می‌برد، چانۀ خود را بالا می‌برد یا حتی ابروهای خود را به بالا می‌برد. در طول زمان این کارها می‌تواند مشکلاتی برای گردن و سر کودک ایجاد کند.
در بعضی موارد نیز کودکی که با افتادگی پلک متولد می‌شود، ممکن است مشکلات چشمی دیگری نیز داشته باشد. مانند مشکل در حرکت دادن چشم‌ها، بیماری‌های عضلات چشم، تومور (در پلک یا قسمت‌های دیگر چشم) و… .
داشتن پتوز کودک را در معرض خطر مشکلات بینایی قرار می دهد.به عنوان مثال اگر کودکی آنقدر پلکش افتاده باشد که بینایی او مختل شده باشد، در ادامه مبتلا به آمبلیوپی یا همان تنبلی چشم می‌شود؛ یعنی حالتی که یک چشم بهتر از دیگری می‌بیند. از جمله دیگر مشکلاتی که همراه با افتادگی پلک، کودکان را ممکن است درگیر خود کند می‌توان به آستیگماتیسم (تار دیدن تصاویر) و انحراف چشم اشاره کرد.
درمان افتادگی پلک در کودکان
چشم‌پزشکان با درنظرگرفتن عوامل زیر، تصمیم می‌گیرند که چه نوع درمانی را برای کودک پیش ببرند:
- سن کودک
- اینکه یک پلک و یا هر دو افتادگی پیدا کرده‌اند
- ارتفاع پلک
- قدرت عضلۀ پلک
- حرکات چشم
در اکثر مواقع چشم‌پزشکان برای درمان افتادگی پلک در کودکان، عمل جراحی را پیشنهاد می‌کنند. در این عمل تلاش می‌شود که عضلۀ بالابرنده جمع شود یا اینکه پلک به دیگر عضلاتی که می‌توانند در بالا بردن پلک کمک کنند، وصل شود. هدف نهایی عمل افتادگی پلک این است که بینایی کودک بهبود پیدا کند.
اگر کودک تنبلی چشم داشته باشد، آن نیز در کنار پتوزیس باید درمان شود. تنبلی چشم در کودکان ممکن است با استفاده از چشم‌بند، عینک‌های مخصوص یا مصرف قطره‌های چشمی درمان شود.
فارغ از اینکه کودکان برای درمان، عمل افتادگی پلک را انجام بدهند یا خیر؛ نیاز دارند که به طور منظم توسط چشم‌پزشک معاینه شوند. اینکه هر چند وقت یکبار نیاز به معاینه است را از پزشک خود بپرسید. چون چشم‌های کودکان با افزایش سن رشد می‌کنند و تغییر حالت می‌دهند و نیاز است که برای تنبلی چشم، عیوب انکساری و… حتما معاینه شوند.
افتادگی پلک در بزرگسالان
این اتفاق زمانی در بزرگسالان زمانی رخ می‌دهد که عضلۀ بالابرندۀ پلک کشیده شده و یا از پلک جدا می‌شود. این اتفاق می‌تواند به خاطر افزایش سن یا آسیب‌های قبلی وارد شده به چشم رخ دهد. گاهی اوقات هم یکی از عوارض جانبی دیگر عمل‌های جراحی چشم است. ندرتا هم تومورها می‌توانند روی عضلات پلک اثر بگذارند.
البته در نهایت این چشم‌پزشک شما است که دلیل ابتلا به افتادگی پلک را پیدا می‌کند تا بدین شکل روش درمان آن را نیز تعیین کند. بدین منظور او معاینۀ کاملی روی چشمان شما انجام می‌دهد و ممکن است آزمایش خون و تصویربرداری هم برایتان تجویز کند. به طور معمول اما چشم‌پزشکان از عمل افتادگی پلک برای بهبود عملکرد عضلۀ پلک استفاده می‌کنند.
درمان دارویی افتادگی پلک در بزرگسالان
برای درمان این مشکل در بعضی از بزرگسالان پزشک قطره‌ای به نام اکسی متازولین که مستقیم عضلۀ بالابرندۀ پلک را هدف قرار می‌دهد تجویز می‌کند. در این افراد با مصرف دارو، پلک به مرور بیشتر از قبل باز می‌شود و نیاز است که هر روز آن را مصرف کنند تا در نهایت به نتیجۀ مورد نظرشان برسند.
البته اکسی متازولین برای انواع خاصی از افتادگی پلک کاربرد ندارد. مانند افتادگی‌هایی که ناشی از آسیب یا مشکلات عصبی است. برای درمان این نوع افتادگی‌ها باید با چشم‌پزشک خود مشورت کنید.
عمل افتادگی پلک در بزرگسالان
عمل افتادگی پلک، یک عمل سرپایی است. به این معنا که شما بعد از عمل در همان روز، مرخص می‌شوید. در روند جراحی از بی‌حسی موضعی برای بی حس‌کردن چشم و ناحیه اطراف آن استفاده می شود.
گاهی اوقات جراح نیاز به اصلاح کوچکی دارد تا عضلۀ پلک را بالا بکشد. اما برای بیشتر عمل‌های افتادگی پلک، نیاز است که عضلۀ بالابرنده تقویت و دوباره به پلک متصل شود.
مانند هر عمل جراحی دیگر نیز، این عمل افتادگی پلک دارای ریسک‌ها و عوارض خاص خودش است که در این باره چشم‌پزشک حتما با شما صحبت خواهد کرد.
قبل از عمل جراحی پزشک خود را از داروهایی که مصرف می‌کنید مانند: داروهای تجویزشده توسط دیگر پزشکان، داروهای بدون نسخه، ویتامین‌ها و مکمل‌ها، مطلع کنید. استفاده از داروهایی مانند آسپرین (یا داروهای شامل آسپرین)، داروهای رقیق‌کنندۀ خون و یا مشکلات خونریزی، از جمله مهم‌ترین مواردی است که قبل از انجام عمل افتادگی پلک باید پزشک را از آن‌ها مطلع کنید.
روند انجام عمل افتادگی پلک چگونه است؟
عمل افتادگی پلک با استفاده از بی‌حسی موضعی و آرام‌بخش انجام می‌شود. یعنی بیمار هوشیار است اما چیزی از روند عمل جراحی حس نمی‌کند. برای انجام این عمل جراح یکی از 2 روش زیر را در پیش می‌گیرد:
- روش اول اینگونه است که جراح در ابتدا منفذی در پلک بالایی ایجاد می‌کند. این کار به او اجازه می‌دهد که عضلۀ کوچکی که مسئول بالابردن پلک هست را پیدا کند. سپس با بخیه زدن این عضله، آن را تقویت می‌کند و پلک را بالا می‌برد. در نهایت برشی که روی پوست ایجاد شده با انجام بخیه بسته می‌شود.
- روش دوم زمانی است که جراح یک جراحی کامل زیر پلک انجام می‌دهد. در این روش پلک برگردانده و از زیر پلک انجام می‌شود. در این حالت مشخصا برشی انجام نمی‌شود و بخیه‌ای هم نیاز نیست.
بعد از انجام عمل، پزشک به شما دستورالعمل‌های لازم برای مراقبت از چشمتان را توضیح خواهد داد. بسیار مهم است که بعد از انجام عمل، بیمار دوباره به پزشک مراجعه کند تا نتیجۀ عمل توسط او بررسی شود. این معاینۀ دوباره می‌تواند بین چند روز تا یک هفته بعد از عمل باشد.
گاهی اوقات ممکن است پلک مقدار کمی همچنان افتادگی داشته باشد و یا اینکه پلک‌ها کاملا بسته نشوند. اگر دکتر این موارد را مشاهده کند، درمان‌های مخصوصی را برای شما تجویز خواهد کرد. اما به طور معمول، چند وقت بعد از انجام عمل جراحی، پلک‌ها در جای خودشان بدون مشکل قرار خواهند گرفت.
در نهایت در نظر داشته باشید که افتادگی پلک برای شما در رانندگی، مطالعه و حتی راه رفتن نیز می‌تواند مشکل ایجاد کند و به خودی خود هم می‌تواند مسبب ایجاد بیماری‌های چشمی دیگر شود. پس بهتر است با درمان هر چه سریع‌تر آن، از بینایی خود مراقبت کنید.
بدون دیدگاه