پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که در صورت تجویز به مقدار کافی، برای میزبان مفید هستند.
از چه گونه‌هایی در پروبیوتیک‌ها استفاده می‌شود؟
گونه‌های لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم بیشتر به عنوان پروبیوتیک مورداستفاده قرار می‌گیرند؛ اما از مخمر ساکارومایسس بولاردی و برخی گونه‌های E. coli و باسیلوس نیز استفاده می‌شود. اخیراً کلستریدیوم بوتیریکوم نیز تأیید شده است. باکتری‌های اسید لاکتیک (از جمله گونه‌های لاکتوباسیلوس) که هزاران سال است برای حفظ مواد غذایی از طریق تخمیر مورداستفاده قرار گرفته‌اند، به طور بالقوه برای سلامتی مفید هستند. اصطلاح «پروبیوتیک» باید به میکروب‌های زنده‌ای که بر اساس مطالعات برای سلامتی مفید هستند، اختصاص داده شود.
پره بیوتیک چیست؟
پره بیوتیک یک ماده است که منجر به تغییرات خاصی در ترکیب و فعالیت میکروب‌های دستگاه گوارش می‌شود و در نتیجه برای سلامتی برای میزبان مفید است.
سین بیوتیک چیست؟
سین بیوتیک‌ها محصولاتی حاوی پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها هستند و فواید سلامتی دارند.
پره بیوتیک‌ها بیشتر از پلی‌ساکاریدهای غیر نشاسته‌ای و اولیگوساکاریدها تشکیل می‌شوند و بیشتر به عنوان مواد غذایی (به عنوان مثال در بیسکویت، غلات، شکلات و محصولات لبنی) مورداستفاده قرار می‌گیرند. پره بیوتیک‌های رایج و شناخته شده عبارتند از:
- الیگوفروکتوز؛
- اینولین؛
- گالاکتوالیگوساکاریدها؛
- لاکتولوز؛
- الیگوساکاریدهای شیر مادر.
مکانیسم اثر پروبیوتیک‌ها چگونه است؟
پره بیوتیک‌ها با افزایش تعداد باکتری‌های بی‌هوازی مفید و کاهش جمعیت میکروارگانیسم‌های بالقوه بیماری‌زا بر باکتری‌های روده تأثیر می‌گذارند. پروبیوتیک‌ها با تأثیر بر مکانیسم‌های ایمنی مخاطی، تعامل با میکروب‌های بالقوه بیماری‌زا، تولید محصولات متابولیک مانند اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه و ارتباط با سلول‌های میزبان، بر اکوسیستم روده تأثیر می‌گذارند.
فواید ایمونولوژیک پروبیوتیک‌ها چیست؟
- فعال‌کردن ماکروفاژهای موضعی برای افزایش ارائه آنتی‌ژن به لنفوسیت‌های B و افزایش تولید ایمونوگلوبولین A (IgA) به‌صورت موضعی و سیستمیک
- تعدیل سیتوکین‌ها؛
- افزایش تحمل به آنتی‌ژن‌های غذایی.
مزایای غیرایمونولوژیک پروبیوتیک‌ها چیست؟
- هضم غذا و رقابت با عوامل بیماری‌زا بر سر مواد مغذی؛
- تغییر PH و ایجاد یک محیط نامطلوب برای عوامل بیماری‌زا؛
- تولید باکتریوسین برای مهار عوامل بیماری‌زا؛
- ازبین‌بردن رادیکالهای آزاد؛
- تحریک تولید موسین؛
- بهبود عملکرد سد روده؛
- رقابت با عوامل بیماری‌زا؛
- تغییر سموم ناشی از پاتوژن.
مزایای پره بیوتیک‌ها چیست؟
اثرات متابولیک مثل تولید اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه، جذب یون‌ها (Ca, Fe, Mg)
تقویت ایمنی میزبان (تولید IgA، سیتوکین و غیره)
دوز استاندارد محصولات پروبیوتیک چقدر است؟
برخی از محصولات در سطوح پایین‌تر مؤثر هستند؛ در حالی که برخی از آن‌ها به مقدار بیشتری نیاز دارند. نمی‌توان یک دوز موردنیاز مشخص برای پروبیوتیک‌ها بیان کرد. دوز مصرفی باید بر اساس مطالعات باشد.
زنده‌بودن پروبیوتیک‌ها باعث می‌شود که در طول نگهداری محصول، مستعد ازبین‌رفتن باشند. اگرچه سویه‌های پروبیوتیک تشکیل‌دهنده اسپور به‌خوبی سایرین موردمطالعه قرار نگرفته‌اند؛ اما از مزیت مقاومت در برابر استرس‌های محیطی در طول ماندگاری برخوردار هستند.
ایمنی پروبیوتیک‌ها چگونه است؟
بیشتر پروبیوتیک‌هایی که امروزه مورداستفاده قرار می‌گیرند یا از غذاهای تخمیر شده یا از میکروب‌های انسان سالم به دست می‌آیند و دهه‌ها است که در محصولات استفاده می‌شوند. با توجه به شیوع لاکتوباسیل‌ها در مواد غذایی تخمیری و و سطح پایین عفونت‌زایی آن‌ها، پتانسیل بیماری‌زایی لاکتوباسیل‌ها از نظر متخصصان این حوزه بسیار کم است. گونه‌های بیفیدوباکتریوم نیز وضعیت مشابهی دارند. بیشتر محصولات پروبیوتیک برای عموم جمعیت ایمن هستند؛ بنابراین استفاده از این محصولات در افرادی که عملکرد سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا بیماری زمینه‌ای جدی دارند، بهتر است محدود به سویه‌هایی باشد که اثربخشی آن‌ها ثابت شده است.
کاربردهای بالینی پروبیوتیک چیست؟
نظرات فعلی در مورد کاربردهای بالینی پروبیوتیک‌ها یا پره بیوتیک‌های مختلف در سیستم گوارشی، در زیر خلاصه شده است:
پیشگیری از سرطان کولورکتال:
اگرچه تصور می‌شود رژیم غذایی در شروع سرطان کولورکتال نقش دارد و نشان داده شده است که پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها هر دو نشانگرهای زیستی مرتبط با سرطان کولورکتال را بهبود می‌بخشند، داده‌های محدودی وجود دارد که نشان‌دهنده فواید پروبیوتیک‌ها یا پره بیوتیک‌ها در پیشگیری از سرطان روده بزرگ در انسان باشند.
ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری:
مطالعه ماستریخت در سال 2016 در مورد مدیریت عفونت هلیکوباکتر پیلوری به این نتیجه رسید که پروبیوتیک‌ها و پره بیوتیک‌ها در کاهش عوارض جانبی درمان هلیکوباکتر پیلوری امیدوارکننده هستند. یک مطالعه متاآنالیز در سال 2014 نشان می‌دهد که رژیم‌های آنتی‌بیوتیک ضد هلیکوباکتر پیلوری به همراه برخی از پروبیوتیک‌ها نیز ممکن است در افزایش نرخ ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری مؤثر باشد و ممکن است برای بیمارانی که در درمان شکست خورده‌اند، مفید باشد. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد یک پروبیوتیک به‌تنهایی و بدون درمان هم‌زمان با آنتی‌بیوتیک مؤثر است.
پاسخ ایمنی:
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد چندین سویه پروبیوتیک و پره بیوتیک الیگوفروکتوز در بهبود پاسخ ایمنی مفید هستند. شواهدی مبنی بر افزایش پاسخ ایمنی در مطالعاتی با هدف پیشگیری از بیماری‌های عفونی حاد و مطالعاتی که پاسخ آنتی‌بادی به واکسن‌ها را آزمایش کرده‌اند، به دست آمده است.
درمان بیماری التهابی روده (IBD):
کولیت اولسراتیو:
بر اساس نتایج برخی مطالعات، برخی از پروبیوتیک‌ها بی‌خطر هستند و به اندازه درمان‌های رایج در دستیابی به میزان پاسخ درمانی و بهبودی کولیت اولسراتیو فعال (با شدت خفیف تا متوسط در جمعیت بزرگسالان و کودکان) تأثیر دارند.
بیماری کرون:
مطالعات بر روی پروبیوتیک‌ها در بیماری کرون نشان داده است که هیچ مدرکی دال بر تأثیر پروبیوتیک‌ها برای حفظ بهبودی بیماری کرون وجود ندارد.
سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS):
کاهش نفخ شکم در نتیجه درمان‌های پروبیوتیک، یک یافته ثابت در مطالعات منتشر شده است. برخی از سویه‌ها ممکن است درد را بهبود ببخشند. مطالعات نشان می‌دهد که برخی از پروبیوتیک‌ها علائم را کاهش داده و کیفیت زندگی را در بیماران مبتلا به درد شکم بهبود می‌بخشند.
کولیک:
برخی از انواع گونه‌های پروبیوتیک‌ها در کاهش زمان گریة نوزادان مبتلا به کولیک مؤثر هستند.
بیماری کبد چرب غیرالکلی:
فواید برخی از پروبیوتیک‌ها به عنوان یک گزینه درمانی برای کاهش استئاتوهپاتیت (تجمع چربی در کبد) از طریق تعدادی کارآزمایی بالینی در بزرگسالان و کودکان به اثبات رسیده است. پروبیوتیک‌ها در نتایج ارزیابی کلسترول خون، فاکتور نکروز توموری آلفا (TNF-α) و تست‌های عملکرد کبد شامل آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) بهبودهایی ایجاد کرده‌اند. با این حال، مطالعات بیشتری برای تأیید مزایای بلندمدت موردنیاز است.
پیشگیری از عفونت‌های سیستمیک:
شواهد کافی برای حمایت از استفاده از پروبیوتیک‌ها و سین‌بیوتیک‌ها در بیماران بزرگسال بدحال در بخش‌های مراقبت‌های ویژه وجود ندارد.
بدون دیدگاه