تصویربرداری هسته‌ای اسکن PET چیست؟
تصویربرداری PET Scan یا همان اسکن هسته‌ای نشانه‌های اولیهٔ سرطان، بیماری‌های قلبی، اختلالات مغزی و … را شناسایی می‌کند. در این تصویربرداری‌ها، یک ماده پرتوزا (رادیواکتیو) به شما تزریق می شود که سلول‌های بیمار با استفاده از آن‌ها شناسایی می‌شوند.
گاهی‌اوقات ترکیب PET با CT Scan که به نام PET-CT هم شناخته می‌شود، برای تهیهٔ تصاویر سه‌بعدی و افزایش دقت تشخیصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پت اسکن از ارگان‌ها و اندام‌های شما هنگام کار تصویربرداری می‌کند. در این تصویربرداری، پس از تزریق مواد پرتوزا که عموماً ایمن هستند، با استفاده از دستگاه اسکنر PET از شما تصویر برداری می‌شود. بسته به نوع بیماری، سلول‌های بیمار مقادیر بیشتری از مادهٔ پرتوزا را جذب می کنند و در تصویربرداری مشخص می‌شوند.
چرا از PET Scan استفاده می‌شود؟
پزشک ممکن است از PET Scan برای بررسی نشانه‌های یکی از موارد زیر استفاده کند:
- سرطان‌ها مثل سرطان ریه، پستان، تیروئید و بررسی متاستاز‌ها و پایش پاسخ به درمان سرطان
- بیماری‌های عروق کرونری، حملات قلبی یا سایر مشکلات مربوط به قلب
- بیماری‌های مغزی مثل تومورهای مغزی، صرع، دمانس و بیماری آلزایمر
اسکن پت چه مواردی را نشان می‌دهد؟
اسکن PET موارد زیر را بررسی می کند:
- بررسی عملکردهای حیاتی مثل جریان خون، میزان استفاده از اکسیژن و قند و همچنین، متابولیسم بافت‌ها
- شناسایی بافت‌ها و ارگان‌هایی که به‌خوبی عمل نمی‌کنند
- کشف سلول‌های توموری و سرطانی برای بررسی میزان گسترش سرطان (متاستاز)
- پایش میزان موفقیت یک پلن درمانی و هدایت درمانگر برای تنظیم میزان و پلن درمانی در صورت نیاز
تفاوت PET Scan با CT Scan و MRI در چیست؟
CT Scan از اشعه ایکس و کامپیوتر برای تهیهٔ تصاویر استفاده می‌کند. در MRI همچنین کامپیوتر با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصویری از بافت‌ها ایجاد می‌کند. هر دو تصویربرداری اشاره‌شده، عموماً به بررسی ساختاری اندام‌ها و بافت‌های بدن می‌پردازند.
در اسکن PET، از مواد پرتوزا برای برای بررسی عملکرد اندام‌ها و بافت‌ها در حال حاضر استفاده می‌شود. تصاویر تهیه‌شده با PET Scan در مواردی می‌توانند تغییرات سلولی در بافت‌ها و اندام‌ها را زودتر از CT Scan و MRI نشان دهند. ممکن است از PET-CT که تصویربرداری همزمان با CT Scan و PET Scan است، استفاده شود. استفاده همزمان از این ۲ روش، برای تشخیص دقیق‌تر کاربرد دارد.
در حال حاضر، برخی از بیمارستان‌های پیشرفته در دنیا، از MRI همراه با PET نیز استفاده می‌کنند. این تکنولوژی جدید تصاویر بسیار باکیفیتی تولید می‌کند و از آن می‌توان در تشخیص و پایش سرطان استفاده کرد.
اسکن هسته ای چگونه کار می‌کند؟
برای انجام یک اسکن PET، مقداری مادهٔ پرتوزای ایمن به بیمار تزریق می‌شود. سلول‌های هدف در این اسکن، این مواد را بیش از سایر بافت‌ها جذب می‌کنند. در نتیجه، اسکنر PET تجمع مقادیر بیشتری از این مواد را در آن دسته از سلول‌ها شناسایی کرده و با استفاده از آن، تصاویری از میزان تراکم مادهٔ پرتوزا تشکیل می‌دهد. این مواد پرتوزا بسته به نوع بافت هدف و نوع بیماری و هدف از تصویربرداری، از بین انواعی از مواد انتخاب می‌شوند.
در PET-CT تصاویر تهیه شده از اسکن PET با تصاویر CT Scan با یکدیگر ترکیب می‌شوند.
چگونه برای اسکن هسته ای آماده شوم؟
اسکن هسته‌ای یک پروسهٔ سرپایی است و نیاز به بستری ندارد. پزشک در مورد کارهایی که باید انجام دهید، به شما توضیح می‌دهد. به صورت کلی، موارد زیر را باید برای آمادگی برای پت اسکن انجام دهید:
- یک لیست از داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، در اختیار پزشکتان قرار دهید.
- اگر ممکن است باردار باشید، این موضوع را با پزشکتان در میان بگذارید.
- از ۶ ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید. البته اگر مبتلا به دیابت هستید، ممکن است مدت زمان ناشتایی شما باید توسط پزشک تعیین شود.
- مصرف آب پیش از انجام آزمایش، مشکلی ندارد.
- در صورتی که به منظور ارزیابی بیماری‌های قلبی، پت اسکن انجام می‌دهید،
- در صورتی که به منظور ارزیابی بیماری‌های قلبی پت اسکن انجام می‌دهید، از 24 ساعت قبل، کافئین مصرف نکنید.
- لباس راحت بپوشید.
در طول تست PET چه اتفاقی می‌افتد؟
در یک PET Scan مراحل زیر طی می‌شود:
- در ابتدا عموماً از شما خواسته می‌شود که لباس‌های خود را در بیاورید و گان بیمارستانی بپوشید.
- مقادیر کمی از یک ماده پرتوزا از طریق ورید به شما تزریق می‌شود. متداول‌ترین ماده پرتوزای مورد استفاده، فلوئوردئوکسی گلوکوز (FDG) است.
- از شما خواسته می‌شود به مدت ۱ ساعت روی صندلی نشسته و منتظر بمانید تا مادهٔ رادیواکتیو در جریان خون شما پخش شود. فعالیت زیاد حتی یکی از اندام‌ها ممکن است منجر به جذب بیش‌از‌حد مادهٔ رادیواکتیو به آن اندام خاص شده و نتایج تست را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابر‌این سعی کنید در حالت استراحت قرار بگیرید و فعالیت زیادی انجام ندهید.
- عموماً پس از حدود ۱ ساعت، میزان قابل ردیابی از ماده رادیواکتیو جذب اندام‌های هدف می‌شود.
- در صورتی که PET-CT انجام دهید، ممکن است ماده حاجب CT Scan نیز به شما تزریق شود. این ماده برای به دست آوردن تصاویر با دقت و جزئیات بیشتر در CT Scan ضروری است.
- پس از این مرحله از شما خواسته می‌شود روی تخت دراز بکشید و تخت شما به آرامی وارد اسکنر می‌شود.
- در طول اسکن از شما خواسته می‌شود بی‌حرکت بمانید. هر حرکتی می‌تواند باعث تاری تصاویر و کاهش وضوح و کیفیت تصویربرداری شود؛ پس تا حد امکان بی‌حرکت بمانید.
- در طول تهیهٔ تصاویر، صداهای مختلفی را می‌شنوید که مربوط به عملکرد دستگاه است.
- اگر قرار گرفتن در فضای بسته منجر به اضطراب شما می‌شود، این موضوع را با تکنسین در میان بگذارید. اگر کلاستروفوبیا دارید ممکن است برای شما از داروی آرامبخش استفاده کنند تا احساس راحت‌تری هنگام اسکن داشته باشید.
- پیش از اینکه از اسکنر خارج شوید، تکنسین تصاویر را بررسی می‌کند تا از کیفیت آن مطمئن شود.
- سپس از دستگاه اسکنر خارج شده و می‌توانید اتاق را ترک کنید.
PET Scan چقدر طول می‌کشد؟
کل پروسهٔ یک اسکن PET، دو ساعت طول می‌کشد. یک ساعت از این پروسه مربوط به زمانی است که منتظر جذب مادهٔ پرتوزا هستید و خود اسکن معمولاً 45 دقیقه به طول می‌انجامد. پس از انجام تست نیز معمولاً لازم است اندکی صبر کنید تا رادیولوژیست از کیفیت تصاویر مطمئن شود.
آیا PET Scan بی‌خطر است؟
مقدار ماده پرتوزای مورد استفاده در تصویربرداری با PET Scan بسیار کم است. این مواد برای مدت زیادی در بدن شما باقی نمانده و به‌زودی دفع می‌شوند.
برای دفع سریع‌تر این مواد بهتر است زیاد آب بخورید تا مواد پرتوزا از طریق ادرار دفع شوند. به صورت کلی PET Scan یک پروسهٔ ایمن است و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. در صورتی که یکی از شرایط زیر در مورد شما صدق کند، ممکن است انجام تست برای شما ایمن نباشد:
- خانم‌هایی که باردار یا شیرده هستند، نباید PET Scan انجام دهند. پرتوهای مورد استفاده در پت اسکن ممکن است منجر به آسیب به جنین شود یا از طریق شیردهی به شیرخوار منتقل شود.
- برخی از افراد نسبت به مواد پرتوزای مورد استفاده در PET Scan یا ماده حاجب PET CT حساسیت نشان می‌دهند. در صورتی که سابقهٔ واکنش به این مواد را دارید، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. در صورتی که این واکنش‌ها در مورد شما رخ دهند، تیم پزشکی با استفاده از برخی داروها می‌تواند این پروسه را متوقف کرده یا تخفیف دهد.
- افراد مبتلا به دیابت ممکن است به‌خوبی قند رادیواکتیو را جذب نکنند که این موضوع روی نتایج تست‌ها مؤثر است. ممکن است لازم باشد در رژیم دارویی یا غذایی پیش از تست، تغییراتی صورت بگید. در صورتی که مبتلا به دیابت هستید، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
نتایج پت اسکن چه زمانی آماده می‌شود؟
پس از اینکه متخصص طب هسته‌ای اسکن شما را بررسی کند، یک گزارش از وضعیت شما تهیه کرده و آن را در اختیار شما و پزشک معالجتان قرار می‌دهد. این پروسه معمولاً ۲۴ ساعت طول می‌کشد، اما ممکن است این زمان بسته به شرایط متغیر باشد.
بدون دیدگاه