داشتن اضافه وزن خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد. این قضیه همچنین بر افزایش خطر فشار خون بالا، چربی خون و قند خون بالا تأثیر دارد. اگر شما اضافه وزن دارید، کم‌کردن وزن ممکن است که به جلوگیری و کنترل این شرایط کمک کند. البته برای بهبود وضعیت سلامت خود لازم نیست وزن زیادی کم کنید، حدود ۴/۵ تا ۷ کیلوگرم کاهش وزن هم می‌تواند تغییرات بزرگی ایجاد کند.
چاق‌شدن شما را احتمالاً بیشتر در معرض دیابت قرار می‌دهد. چاقی همچنین باعث می‌شود که دیابت سریع‌تر پیشرفت کند. خلاصهٔ چیزی که در بدن اتفاق می‌افتد این است که لوزالمعده (پانکراس) کنترل سطح گلوکز در خون را بر عهده دارد. لوزالمعده انسولین را تا جایی افزایش می‌دهد که گلوکز از خون شما وارد سلول ها شود. به‌طور عادی انسولین گلوکز را به عضلات (برای ایجاد انرژی) یا کبد (ذخیره برای مصرف در آینده) می‌فرستد.
در زمان چاقی چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟
وقتی چاق می‌شوید، سلول‌ها اجازه ورود گلوکز را نمی‌دهند. با بدترشدن اوضاع، سطحی از کبد که معمولاً گلوکز اضافه را در خود ذخیره می‌کند، از چربی پوشیده می‌شود. «چنین اتفاقی شبیه تلاش برای قراردادن مبلمان در اتاقی است که از قبل پر شده است. این مکان هیچ فضایی برای هیچ چیز دیگری ندارد.»
در حالی که هیچ جایی برای ذخیرهٔ گلوکز وجود ندارد، این ماده در جریان خون باقی می‌ماند؛ بنابراین لوزالمعدهٔ شما در جهت تلاش برای کار انتقال گلوکز به بیرون از خون انسولین بیشتری تولید می‌کند. «این تلاشی برای مقاومت در برابر چربیِ مقاوم ایجاد‌شده است. لوزالمعده بیشتر کار می‌کند و به همین دلیل فرسوده می‌شود. پس از فرسودگی، این عضو، انسولین کمتری تولید می‌کند و مبتلا به دیابت می شود.
اگر اضافه‌وزن دارید، احتمالاً شش برابر بیشتر از افراد دارای وزن مناسب، مستعد دیابت نوع ۲ هستید؛ اما هیچ‌کس با وجود اضافه‌وزن خودبه‌خود دیابت نمی‌گیرد. عوامل مؤثر دیگری نیز از جمله موارد زیر وجود دارند:
- سابقهٔ خانوادگی
- برنامهٔ غذایی
- ورزش
- فشار و استرس
اضافه وزن چه تغییراتی در بدن ایجاد می‌کند؟
واکنش التهابی
مطالعات نشان می‌دهند که چاقی شکمی باعث می‌شود که سلول‌های چربی، مواد شیمیایی پیش‌التهابی آزاد کنند. این مواد به‌وسیلهٔ تخریب عکس‌العمل سلول‌ها به انسولین و قدرتشان برای پاسخ به انسولین می‌توانند باعث حساسیت کمتر بدن به این ماده شوند.
این علامت بارز دیابت نوع ۲ را مقاومت به انسولین می‌گویند. داشتن چربی بیش از حد شکمی (یعنی دور کمر بزرگ) که به‌عنوان چاقی مرکزی یا شکمی شناخته می‌شود، منحصراً شکلی از چاقی پرخطر است.
اختلال در سوخت‌وساز چربی
همچنین تصور می‌شود که اضافه‌وزن تغییراتی را در متابولیسم بدن ایجاد می‌کند. این تغییرات باعث آزادسازی مولکول‌های بافت چربی در خون می‌شود که می‌تواند بر عکس‌العمل سلول‌ها نسبت به انسولین اثر بگذارد و حساسیت به انسولین را کاهش دهد.
دانشمندان نظریهٔ دیگری می‌دهند دربارهٔ اینکه چطور اضافه‌وزن می‌تواند منجر به دیابت نوع ۲ شود. آن نظریه این است که اضافه‌وزن باعث پیش‌دیابت می‌شود. پیش‌دیابت (نوعی شرایط متابولیکی) تقریباً همیشه دیابت نوع ۲ را ایجاد می‌کند.
اثرات کاهش وزن بر دیابت
از آنجایی که چاقی دیابت را بدتر می‌کند، عمدتاً کم‌کردن وزن می‌تواند شرایط را بهبود دهد. «وقتی شما دیابت دارید، ممکن است با شروع یک دارو لوزالمعده را به تولید انسولین کافی وادار کنید؛ اما خیلی خیلی زود برای دیابت خود، به دو دارو یا حتی بیشتر نیاز خواهید داشت. اما اگر وزن کم کنید، ممکن است فقط با مصرف یک دارو بدنتان خوب عمل کند یا حتی دارودرمانی به‌کل کنار برود.»
کاهش وزنی به کمی ۵ تا ۱۰ درصد از میزان اضافه‌وزن بدن، تا حد فراوانی دیابت نوع ۲ را بهبود می‌دهد. مثلاً اگر وزن شما ۹۰ کیلوگرم است ۵ درصد آن ۴/۵ کیلوگرم می‌شود؛ بنابراین پایین‌آوردن وزن تا ۸۶ کیلوگرم به‌طور قابل‌توجهی به سلامت شما کمک می‌کند. «اولین هدف درمانی برای اضافه‌وزن رسیدن به وزن مناسب و حفظ آن در طول تغذیه با برنامهٔ غذایی کم‌کربوهیدرات است.»
تغییر رژیم غذایی و افزایش ورزش برای کاهش وزن چالش‌برانگیز است؛ اما این کار سخت برای جلوگیری از عوارض جدی و کنترل‌نشدهٔ دیابت مانند بیماری قلبی، نارسایی کلیه و آسیب عصب، ارزش دارد. در اولین قدم برای سلامتی بیشتر آماده شوید. از پزشک خود منابع و راهنمایی‌هایی برای کمک در شکست دیابت بخواهید.
با کاهش وزن شروع کنید
کاهش وزن می‌تواند سخت باشد؛ زیرا تغییراتی در روش تغذیه و فعالیت فیزیکی شما به همراه دارد. کاهش وزن همچنین زمان می‌طلبد که می‌تواند خسته‌کننده باشد؛ اما خبر خوب این است که شما می‌توانید وزن کم کرده و آن وزن را حفظ کنید، حتی اگر قبلاً هرگز این کار را انجام نداده‌اید.
در این قسمت مواردی را ذکر می‌کنیم که برای اکثر افراد موثر است:
- کاهش میزان کالری و چربی
- فعالیت بدنی در بیشتر روزهای هفته
- خوردن هرروزهٔ صبحانه
- وزن‌کردن خود حداقل یک بار در هفته
- تماشای تلویزیون کمتر از ۱۰ ساعت در هفته
قدم‌های کوچک
برای بیشتر مردم این آسان‌تر است که تغییرات لازم برای سلامتی را به‌جای انجام همه در یک قدم، در چندین قدم کوچک انجام دهند. اهدافی واقع‌بینانه با یک بازهٔ زمانی مشخص تعیین کنید که برای شما به کار می‌آیند. همچنین اجازه ندهید که عقب‌ماندگی‌ها یا شکست‌ها شما را از مسیر خارج کند.
ثبت رکورد
برای بسیاری از مردم نوشتن هر چیزی که می‌خورند به حفظ هدفشان کمک می‌کند. سعی کنید حتی برای یک هفته این کار را انجام دهید تا ببینید که کجا ایستاده‌اید. یک دفترچهٔ کوچک در کل روز با خود نگه دارید و هر چیزی که می‌خورید، می‌نوشید و اندازهٔ آن را بنویسید. البته بسیاری از برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها هستند که می‌توانند به‌صورت آنلاین برای انجام این کار به شما کمک کنند.
از نوع و میزان فعالیت بدنی که انجام می‌دهید، یادداشتی بنویسید. این همچنین ممکن است به نوشتن اطلاعات دیگر کمک کند. اطلاعاتی مانند وقتی، جایی یا کسی که با او ورزش می‌کنید، حتی اینکه چه احساسی قبل ورزش، در طی آن و بعد از آن دارید.
حداقل یک بار در هفته وزنتان را بررسی کنید و بنویسید یا از روی تنگی لباستان میزان کاهش وزن را تعیین کنید.
تقویت روند کار
از نظر بیشتر افراد ملاقات با مردمی که سعی در کاهش وزن دارند، چه به‌صورت آنلاین یا حضوری مفید است. دربارهٔ پیوستن به گروه‌های کاهش وزن، گروه‌های ورزشی یا گروه‌های حمایتی همگانی فکر کنید. البته می‌توانید گروه پشتیبانی خودتان را تشکیل دهید. با دوستان و خانواده دربارهٔ موفقیت‌ها و مبارزات صحبت کنید. احتمالاً از آنچه آن‌ها برای شما انجام خواهند داد، متعجب می‌شوید. دوستی برای پیاده‌روی بیابید یا دوستانی که به‌دنبال بهبود سلامت خود هستند. با این روش می‌توانید در حین تلاش برای اهداف خود، یکدیگر را حمایت کنید.
