بارداری خارج از رحم چیست؟
بارداری خارج از رحم (Ectopic Pregnancy) زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور در خارج از رحم لانه‌گزینی کند و توانایی رشد نداشته باشد. اکثر اوقات، بارداری خارج از رحم در لوله‌های فالوپ اتفاق می‌افتد؛ این لوله‌ها تخمدان‌ها و رحم را به هم وصل می‌کنند. بارداری خارج از رحم به ندرت در تخمدان، حفرهٔ شکمی و یا دهانهٔ رحم پیش می‌آید. البته بارداری خارج‌رحمی نمی‌تواند ادامه پیدا کند زیرا که تنها رحم است که می‌تواند جنين را حمل کند.
بارداری‌های خارج‌رحمی می‌توانند جان فرد را به خطر بیندازند به ویژه اگر لولهٔ فالوپ پاره شود یا بترکد. این حالت ممکن است باعث خونریزی شدید، عفونت و گاهی فوت بیمار شود؛ از آنجایی که وضعیت اضطراری است، کادر درمان باید به سرعت بارداری خارج از رحم را درمان کنند.
بارداری خارج‌رحمی کجا رخ می‌دهد؟
بارداری خارج‌رحمی زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور، خارج از رحم لانه‌گزینی می‌کند. در حالی که تخمک باید از لوله‌های فالوپ عبور کند و در دیوارهٔ رحم قرار می‌گیرد تا امکان رشد داشته باشد.
در بارداری خارج‌رحمی، تخمک در یکی از ساختارهایی لانه می‌گزیند که در مسیر قرار دارند. شایع‌ترین محل بارداری خارج‌رحمی درون لوله‌های فالوپ است؛ اکثر بارداری‌های خارج از رحم، حدود ۹۰درصد موارد در این محل اتفاق می‌افتند.
شیوع بارداری‌های خارج از رحم چقدر است؟
حدود دو درصد از آمار بارداری‌ها به بارداری خارج از رحم اختصاص دارد.
شایع ترین علائم بارداری خارج از رحم چه هستند؟
اولین علائم بارداری خارج از رحم ممکن است بسیار شبیه به علائم بارداری‌های معمول باشند. البته امکان دارد علائم بیشتری را در طی بارداری خارج‌رحمی نیز تجربه کنید که عبارتند از:
- درد زیر شکم، لگن و پایین کمر
- سرگیجه یا ضعف
اگر لولهٔ فالوپ بترکد، درد و خونریزی آنچنان شدید است که علائم دیگری نیز شامل موارد زیر پیش بیایند:
- ضعف مفرط و غش کردن
- شانه‌درد
- فشار مقعدی یا مشکلات روده‌ای
هنگام ترکیدن لولهٔ فالوپ، احتمال دارد ناگهان درد شدیدی در زیر شکم حس کنید. این وضعیت اضطراری است. باید بلافاصله با پزشک معالج تماس بگیرید یا به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
علت بارداری خارج از رحم چیست؟
در اکثر موارد،شرایطی که حرکت تخمک در لولهٔ فالوپ را کند یا مسدود کنند باعث بارداری خارج رحمی می‌شوند. این حالت ممکن است به این دلایل پیش آید:
- جراحی قبلی لگن که باعث ایجاد بافت اسکار، چسبندگی‌ها و التهابات شده باشد.
- لوله‌های فالوپ در اثر عفونت ناشی از بیماری‌های مقاربتی آسیب دیده باشند.
- شکل لولهٔ فالوپ از بدو تولد ناهنجار بوده باشد.
- در لولهٔ فالوپ انسدادی به وجود آمده باشد.
چه کسانی مستعد بارداری خارج از رحم هستند؟
ریسکفاکتورهای گوناگونی احتمال بارداری خارج از رحم را افزایش می‌دهند. اگر سابقهٔ موارد زیر را دارید، ریسک بارداری خارج از رحم در شما بیشتر است:
- سابقهٔ بارداری خارج‌رحمی
- سابقهٔ بیماری التهابی لگن (PID) که باعث تشکیل بافت اسکار در لوله‌های فالوپ، رحم، تخمدان‌ها و دهانهٔ رحم می‌شود.
- جراحی روی لوله‌های فالوپ (شامل بستن لوله‌ها) و با سایر اندام‌های ناحیه لگن شما
- سابقهٔ ناباروری
- درمان ناباروری با آی.وی.اف (IVF)
- اندومتریوز
- عفونت‌های مقاربتی (STIs)
- داشتن آی.یو.دی (IUD) هنگام لقاح
- سابقهٔ مصرف دخانیات حاوی تنباکو
اگر لوله‌های خود را بستید یا هنگام داشتن وسیلهٔ آی.یو.دی در رحم باردار شدید، فوراً با پزشک معالج تماس بگیرید. بارداری خارج‌رحمی در این موارد شایع‌تر است.
ریسک بارداری خارج‌رحمی با افزایش سن بیشتر می‌شود. این حالت در بانوان بالای ۳۵ سال بیشتر از بانوان زیر ۳۵ سال رخ می‌دهد.
تا ۵۰ درصد بانوانی که بارداری خارج از رحم را تجربه می‌کنند، هیچ یک از ریسکفاکتورهای نامبرده را ندارند.
بارداری خارج‌رحمی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک معالج سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان یا هاش.س.ژ (hCG) در خون را اندازه‌گیری خواهد کرد. همچنین از سونوگرافی رحم برای مشاهده و بررسی بیشتر استفاده خواهد کرد.
در برخی موارد، پزشک برای تشخیص و درمان بارداری خارج‌رحمی از لاپاراسکوپی استفاده خواهد کرد. در این جراحی پزشک با استفاده از لولهٔ دارای لامپ که وارد شکم می‌شود، درون لگن را بررسی می‌کند. تشخیص با لاپاراسکوپی دقیق‌ترین روش تشخیصی است.
درمان بارداری خارج از رحم چگونه است؟
روش‌های مختلفی برای درمان بارداری خارج‌رحمی در دسترس است که به پارگی یا ترکیدن لولهٔ فالوپ، مدت زمان بارداری و سطح هورمون بدن بستگی دارد. درمان‌هایی که ممکن است استفاده شوند عبارتند از:
- به بارداری خارج‌رحمی فرصت داد تا خودبه‌خود بهبود پیدا کند و بدن آن را جذب کند. این روش تنها در موارد خاص انجام می‌شود.
- مصرف داروی متوترکسات (Methotrexate) برای جلوگیری از پیشرفت بیشتر بارداری.
- استفاده از جراحی (معمولاً لاپاراسکوپی) برای ایجاد شکافی کوچک در لولهٔ فالوپ.
- در برخی موارد نادر، پزشک باید برش بزرگتری در شکم ایجاد کند تا امکان برداشتن بارداری خارج‌رحمی یا لولهٔ فالوپ آسیب‌دیده فراهم شود.
پیشگیری
هیچ راهی برای پیشگیری از بارداری خارج از رحم وجود ندارد اما برخی روش‌ها این خطر را کاهش می‌دهند:
- محدود‌کردن تعداد شریک‌های جنسی و استفاده از کاندوم هنگام برقراری رابطهٔ جنسی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های مقاربتی و احتمالاً کاهش خطر بیماری التهابی لگن.
- مصرف نکردن دخانیات؛ در صورت اعتیاد پیش از بارداری ترک کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم و نشانه‌های بارداری خارج از جمله موارد زیر از اورژانس کمک بگیرید:
- درد شدید شکم یا کف لگن همراه با خونریزی واژینال
- سبکی سر یا سرگیجهٔ شدید یا ضعف مفرط
- شانه‌درد
بدون دیدگاه