وظیفهٔ اصلی سیستم ایمنی بدن، حمله به عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها است؛ اما گاهی اوقات این سیستم به‌جای ویروس‌ها و عوامل بیماری‌زا، علیه خود بدن وارد مبارزه می‌شود!
فاکتور روماتوئید یکی از پروتئین‌هایی است که توسط خود سیستم ایمنی بدن تولید می‌شود و به اشتباه مفاصل، غدد یا سایر سلول‌های طبیعی را مورد حمله قرار می‌دهند.
آزمایش فاکتور روماتوئید اغلب برای اندازه گیری مقدار مقادیر فاکتور روماتوئید در خون و تشخیص آرتریت روماتوئید تجویز می‌شود.
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که منجر به درد، تورم و خشکی مفاصل می‌شود.
در این مقاله قرار است صفر تا صد این آزمایش را، از نحوهٔ انجام و موارد استفاده گرفته تا تفسیر آن، بررسی کنیم.
موارد استفاده آزمایش فاکتور روماتوئید
همان‌طور که اشاره کردیم، از این آزمایش برای تشخیص آرتریت روماتوئید یا همان روماتیسم مفصلی و سایر بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شود.
علاوه بر این‌ها فاکتور روماتوئید می‌تواند زنگ خطری برای سایر اختلالات خودایمنی مانند آرتریت جوانان، برخی عفونت‌ها و انواع سرطان باشد.
اهمیت آزمایش فاکتور روماتوئید
اولین و ساده‌ترین روش برای تشخیص آرتریت روماتوئید در بیمار، انجام همین آزمایش و اندازه‌گیری فاکتور روماتوئید است.
پس در صورت وجود علائم این بیماری، ممکن است پزشک آزمایش فاکتور روماتوئید را توصیه کند. این علائم عبارتند از:
- درد مفصل
- خشکی مفاصل، به‌خصوص هنگام صبح
- تورم مفصل
- خستگی
- تب درجه پایین
نحوهٔ انجام آزمایش فاکتور روماتوئید
این آزمایش، یک آزمایش خون ساده است؛ کارشناس آزمایشگاه یا پرستار با استفاده از یک سوزن کوچک از بیمار نمونه خون می‌گیرد. بعد از فروکردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش جمع می‌شود.
ممکن است بیمار هنگام فرورفتن یا خارج شدن سوزن کمی احساس سوزش کند.
اقدامات قبل از آزمایش فاکتور روماتوئید
برای آزمایش فاکتور روماتوئید نیاز به آماده‌سازی خاصی (مثلاً ناشتابودن) نیست.
عوارض آزمایش فاکتور روماتوئید چیست؟
انجام آزمایش خون، خطری ندارد. ممکن است در نقطه‌ای که سوزن وارد شده، درد یا کبودی جزئی داشته باشید؛ اما بیشتر علائم به‌سرعت بهبود پیدا می‌کنند.
تفسیر نتایج آزمایش فاکتور روماتوئید
اگر نتیجهٔ آزمایش مثبت باشد و فاکتور روماتوئید در خون بیمار پیدا شود، ممکن است نشانگر اختلالات زیر باشد:
- روماتیسم مفصلی
- بیماری‌های خودایمنی دیگر مانند لوپوس، سندرم شوگرن، آرتریت جوانان یا اسکلرودرمی
- برخی عفونت‌ها مانند مونونوکلئوز یا سل
- برخی از انواع خاص سرطان مانند سرطان خون یا مولتیپل میلوما
فاکتور روماتوئید در خونِ 20 درصد از مبتلایان به آرتریت روماتوئید کم است یا اصلاً وجود ندارد؛ بنابراین حتی در صورت نرمال‌بودن نتایج، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای تأیید یا رد تشخیص، درخواست کند.
پس اگر جواب آزمایش بیمار نرمال نبود، به معنی ابتلا به یک بیماری و نیاز به شروع درمان نیست. برخی از افراد سالم به دلایلی نامشخصی ممکن است مقادیری از فاکتور روماتوئیدی را در خون خود داشته باشند.
نکتهٔ مهم دربارهٔ آزمایش فاکتور روماتوئید
اگرچه هر دو بیماری آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ اما بیماری‌های بسیار متفاوتی هستند و آزمایش فاکتور روماتوئید جهت تشخیص استئوآرتریت استفاده نمی‌شود.
آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که افراد را در هر سنی درگیر می‌کند؛ اما معمولاً در سنین 40 تا 60 سالگی رخ می‌دهد.
این بیماری زنان را بیشتر از مردان درگیر می‌کند، علائم آن از نظر شدت متغیر است و ممکن است گاهی عود کند و دوباره بهبود یابد.
در حالی که استئوآرتریت بیماری خودایمنی نیست، علت آن فرسودگی مفاصل در طول زمان است و معمولاً افراد بالای 65 سال را درگیر می‌کند.