پزشک متخصص اعصاب و روان در تشخیص و درمان بیماری‌های روانی، عاطفی و رفتاری تخصص دارد. متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک می‌تواند دارو و سایر درمان‌های پزشکی را تجویز کند.
متخصص اعصاب و روان کیست؟
متخصص اعصاب و روان در رشتهٔ روانپزشکی یا اعصاب و روان تخصص دارد. اعصاب و روان یکی از شاخه‌های دانش پزشکی است که بر تشخیص، درمان و پیشگیری از اختلالات روانی، عاطفی و رفتاری متمرکز است.
متخصصان اعصاب و روان هر دو جنبهٔ روحی و جسمی بیماری‌های روانشناختی را بررسی می‌کند. متخصص اعصاب و روان در تشخیص و مداوای این بیماری‌ها تبحر دارد.
تفاوت روانپزشک و روانشناس چیست؟
روانپزشک یا متخصص اعصاب و روان ابتدا در رشتهٔ پزشکی عمومی تحصیل کرده است و می‌تواند بیماری‌های روانی را تشخیص دهد و مداوا کند. روانپزشک می‌تواند دارو یا درمان‌های پزشکی را تجویز کند.
روانشناس مدرک دکتری تخصصی روانشناسی بالینی دارد . روانشناس بیماری‌های روانی را از طریق روان درمانی یا درمان با گفتگو مداوا می‌کند. روانشناس نمی‌تواند دارو تجویز کند.
روانپزشک در مقایسه با روانشناس معمولاً بیماری‌های روانی پیچیده‌تری را درمان می‌کند، به‌ویژه بیماری‌هایی که به دارودرمانی یا درمان‌های پزشکی احتیاج دارند.
به بیان دیگر، روانشناسی دانش مطالعهٔ ذهن، احساسات و رفتار است؛ درحالی‌که روانپزشکی یکی از شاخه‌های پزشکی است که بر تشخیص و درمان بیماری‌های روانی تمرکز دارد.
تفاوت روانشناس و روان‌درمانگر چیست؟
روان‌درمانگر کارشناسی ارشد یکی از رشته‌های مرتبط با سلامت روان مانند روانشناسی، مشاوره یا خانواده‌درمانی را دارد. روان‌درمانگر صلاحیت ارزیابی سلامت روان مراجع را دارد و از شیوه‌های روان درمانی مانند روان درمانی با گفتگو استفاده می‌کند. فرد درمانگر مجاز به تجویز دارو برای فرد مراجع نیست.
تفاوت متخصص اعصاب و روان با متخصص مغز و اعصاب چیست؟
متخصص مغز و اعصاب پزشکی است که برای تشخیص، درمان و کنترل بیماری‌های مغز وسیستم عصبی (مغز، نخاع و عصب‌ها) تخصص دارد.
درست است که هر دو گروه پزشکان متخصص مغز و اعصاب و پزشکان متخصص اعصاب و روان با بیماری‌های اثرگذار بر مغز سروکار دارند، اما متخصص مغز و اعصاب بیشتر به جنبه‌های فیزیکی و علائم بیماری توجه می‌کند.
متخصص مغز و اعصاب همچنین بیماری‌های اثرگذار بر عصب‌ها و نخاع را تشخیص می‌دهد و مداوا می‌کند اما متخصص اعصاب و روان روی این بیماری‌ها کار نمی‌کند.
هر دو می‌توانند دارو تجویز کنند و به کنترل بیماری‌های مشخص تاثیر گذار بر مغز بپردازند. برای نمونه، بروز افسردگی در مبتلایان به بیماری پارکینسون و افراد با سابقهٔ سکته شایع است.
متخصص اعصاب و روان چه کاری انجام می‌دهد؟
متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک به ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات روانی، عاطفی و رفتاری می‌پردازد.
متخصص اعصاب و روان پزشک است و می‌تواند آزمایش‌های تشخیص پزشکی و روانشناختی انجام دهد یا تجویز کند. این آزمایش‌ها در کنار گفتگو دربارهٔ علائم و سابقهٔ پزشکی و خانوادگی بیمار به تشخیص بیماری‌های سلامت روان کمک می‌کنند.
متخصصان اعصاب و روان از راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی یا دی اس ام پنج (DSM-5) به‌عنوان معیار تشخیص انواع بیماری‌های روانی کمک می‌گیرند.
متخصصان اعصاب و روان همچنین برای هر مراجع، برنامه‌های درمانی شخصی درنظر می‌گیرند که می‌تواند شامل روان درمانی (روان درمانی با گفتگو)، دارو و سایر درمان‌های پزشکی باشد.
متخصص اعصاب و روان کدام بیماری‌ها را درمان می‌کند؟
متخصص اعصاب و روان در تشخیص و درمان چندین بیماری تخصص دارد که عبارتند از:
- اختلال سوء مصرف الکل
- اختلالات سوء مصرف مواد مخدر
- ترک اعتیاد به تریاک
- ترک اعتیاد به شیره
- ترک اعتیاد به سوخته
- ترک اعتیاد به متادون
- ترک اعتیاد به شربت اپیوم
- ترک اعتیاد به هروئین
- ترک اعتیاد به کوکائین
- ترک اعتیاد به ماری جوانا (اعتیاد به گل)
- ترک اعتیاد به حشیش
- ترک اعتیاد به سیگار
- ترک اعتیاد به گرس grass (اعتیاد به علف)
- اعتیاد به رابطه جنسی (اعتیاد به سکس)
- اعتیاد به بازی (اعتیاد به گیم)
- اعتیاد به پورن
- اعتیاد به فیلم
- ترک اعتیاد به آمفتامین؛ ترک اعتیاد به مت آمفتامین
- ترک اعتیاد به شیشه
- ترک اعتیاد به کریستال
- بیماری آلزایمر
- فراموشی سالمندان
- اختلالات اضطرابی
- اختلال نقص توجه و بیش فعالی (اختلال ADHD)
- اوتیسم
- اختلال زشت‌پنداری بدن
- افسردگی
- افسردگی سالمندان
- اسکیزوفرنی یا روان‌گسیختگی
- اختلالات پرخوری عصبی و بی اشتهایی عصبی
- اختلال قماربازی یا اعتیاد به قمار
- اختلال هویت جنسی
- تغییر جنسیت
- انحراف جنسی
- آزار جنسی در کودکی
- پدوفیلیا (میل جنسی به کودکان)
- مشاوره آزار جنسی
- مشاوره تجاوز جنسی
- خشونت جنسی
- خشونت خانگی
- اختلال احتکار یا ذخیره‌سازی
- اختلال وسواس فکری عملی (بیماری OCD)
- اختلالات شخصیتی
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
- افکار خودکشی
- افسردگی بعد از زایمان
- افسردگی بارداری
- سندروم پیش از قاعدگی یا PMS
- اختلالات زناشویی
- انزال زودرس
- دیرانزالی
- اختلال ارگاسم
- عدم ارگاسم
- افزایش میل جنسی
- کاهش میل جنسی
- رفتار پر خطر جنسی
- اختلال اسکیزوافکتیو
- اسکیزوفرنی
- دوقطبی
- اختلالات پرخوابی و بیخوابی
- پانیک (پنیک)
- فوبیا
- اضطراب کودک
- گوشه گیری کودک
- اختلال یادگیری کودک
- ناتوانی ذهنی کودک
- عقب ماندگی ذهنی کودک
- خستگی مزمن
- تیک
متخصص اعصاب و روان کدام روش‌های درمانی را به کار می‌گیرد؟
متخصص اعصاب و روان انواع گوناگون روش‌های درمانی شامل این موارد را تجویز می‌کند و به کار می‌گیرد:
- روان درمانی (روان درمانی با گفتگو)
- دارودرمانی
- سایر درمان‌ها مانند الکتروشوک‌درمانی (ECT) یا تحریک مغناطیسی مغز (TMS)
درمان بیماری‌های روانی دقیقاً متناسب با شخص انتخاب می‌شود و منحصر به هر بیمار است.درمان اغلب با ترکیب انواع روش‌های درمانی انجام می‌شود.
روان درمانی
روان درمانی که گفتگو درمانی یا تراپی هم نامیده می‌شود، نوعی روش درمانی است. در این روش، عوامل اثرگذار بر سلامت روان یا بروز مشکلات روانی بیمار در گفتگو با روانشناس یا تراپیست شناسایی و حل می‌شود.
هدف از روان درمانی حذف یا کنترل نشخوار ذهنی، افکار مزاحم و الگوهای رفتاری است تا عملکرد شما در زندگی بهتر شود. روان درمانی ممکن است کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد که به علائم و بیماری شما بستگی دارد.
انواع مختلف روان‌درمانی عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- درمان بین فردی (IPT)
- درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (MBCT)
- رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)؛ ترکیبی از ذهن‌آگاهی ، پذیرش و تنظیم هیجان است.
- درمان حل مسئله (PST)
دارودرمانی
روانپزشک می‌تواند برای کمک به درمان بیماری‌های اعصاب و روان، دارو تجویز کند. داروها از طریق تغییر سیگنال های شیمیایی و ارتباطات در مغز شما کار می‌کنند و علائم بیماری‌های روانی مشخص را به حداقل می‌رسانند.
اغلب اوقات، متخصص اعصاب و روان ترکیب دارودرمانی و روان درمانی را توصیه می‌کند.
سایر روش‌های درمان
متخصصان اعصاب و روان گاهی از روش‌های دیگر برای درمان برخی بیماری‌های روانی استفاده می‌کنند، از جمله:
- نور درمانی برای افسردگی فصلی یا اختلال خلقی فصلی
- تحریک عصب واگ (VNS)
- تحریک عمیق مغز (DBS)
چه زمانی باید به روانپزشک مراجعه کرد؟
مراجعه به روانپزشک طبق ارزیابی روزانهٔ علائم و تجربیات هر روزهٔ شما تعیین می‌شود. البته نباید روی خودتان برچسب بزنید و بخواهید نوع بیماری روانی را تشخیص دهید. فقط به رفتارها، احساسات و الگوهای فکری ناسالم خودتان توجه کنید که زندگی روزمرهٔ شما را مختل می‌کنند.
ممکن است مراجعه به روانپزشک و کمک‌گرفتن برای بیماری‌های روحی‌روانی با فشار و دشواری همراه باشد اما ضروری است. بیماری‌های روحی‌روانی بسیار شایع هستند و سلامت روان به اندازهٔ سلامت بدن شما اهمیت دارد.
در برخی موارد، ممکن است طبق علائمی که با پزشک عمومی در میان گذاشته‌اید، به متخصص اعصاب و روان ارجاع داده شوید. البته اگر بخواهید، خودتان هم می‌توانید برای تشخیص و درمان مستقیماً به متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید.
مشکلات روحی روانی ممکن است تصادفی، به‌ندرت یا همیشه رخ دهند. بنابراین به خاطر داشته باشید که هر زمان کیفیت زندگی شما تحت‌الشعاع قرار گرفت، به کمک نیاز دارید.
در صورت بروز هر یک از علائم یا تجربیات زیر، توصیه می‌شود به روانپزشک مراجعه کنید یا با روانشناس خود در میان بگذارید تا در صورت لزوم شما را به متخصص اعصاب و روان ارجاع دهد:
- ناتوانی در مدیریت یا کنترل احساسات
- عصبانیت و خشم همیشگی یا دوره‌ای
- ترس‌های شدید یا غیرمنطقی
- انجام رفتارهای پرخطر
- نگرانی و یا اندوه شدید
- تغییرات زیاد در الگوهای خواب
- سوء مصرف مواد
- اختلالات خوردن
- کاهش عملکرد در مدرسه یا محیط کار
- کناره‌گیری از موقعیت‌های اجتماعی
- افکار خودآزاری
به یاد داشته باشید که ابتلا به بیماری‌های روانی یا مراجعه به روانپزشک ابداً خجالت ندارد. هر چه زودتر درمان را آغاز کنید، زودتر بهبود پیدا خواهید کرد.
در ملاقات با پزشک متخصص اعصاب و روان چه اتفاقی می‌افتد؟
برای اینکه از ملاقات با روانپزشک حداکثر استفاده را ببرید، خوب است که از پیش آمادگی داشته باشید. این آمادگی‌ها عبارتند از:
- فهرستی از مهم‌ترین مسائل تهیه کنید که می‌خواهید به روانپزشک بگویید.
- بروز علائم جدید یا تغییر علائم کنونی و قبلی را به روانپزشک اطلاع دهید. دقت داشته باشید که یادداشت‌کردن روزانهٔ علائم به شما کمک می‌کند تا تغییرات علائم یا کیفیت زندگی را ساده‌تر متوجه شوید.
- روانپزشک را دربارهٔ هر نوع تغییر در سلامت جسمی خود مطلع کنید.
- سابقهٔ بیماری‌های جسمی و روانی در خانوادهٔ خود را با روانپزشک در میان بگذارید.
- به روانپزشک معالج بگویید که اطرافیان مخصوصاً خانواده، دوستان و همکارانی که واقعاً مراقب شما هستند، دربارهٔ حال روحی روانی شما چه نظری دارند.
- فهرستی از داروها و موادی را که مصرف می‌کنید، برای اطلاع پزشک همراه با خود بیاورید. این فهرست داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه (OTC)، هر نوع ویتامین، مکمل، فرآورده‌های گیاهی و داروهای روانگردان را شامل می‌شود.
بدون دیدگاه