اندوسکوپی چیست؟
اندوسکوپی معده یا به‌طور دقیق‌تر ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی (EGD) بخش فوقانی دستگاه گوارش را ارزیابی می‌کند. دستگاه آندوسکوپی که اندوسکوپ نام دارد، لوله‌ای باریک و انعطاف‌پذیر است که مجهز به دوربین فیلمبرداری کوچک و سبک است. متخصص گوارش به‌وسیلهٔ دستگاه بخش‌های مختلف لایهٔ داخلی دستگاه گوارش را مشاهده می‌کند، از جمله:
- مری: اندامی لوله‌مانند که دهان را به معده متصل می‌کند. غذا از راه مری به معده منتقل می‌شود.
- معده: وظیفه معده ذخیرهٔ غذا برای مدتی کوتاه و آغاز فرآیند هضم است.
- دوازدهه: قسمت ابتدایی رودهٔ کوچک است.
چه افرادی کاندید انجام اندوسکوپی هستند؟
پزشک در‌صورت صلاح‌دید به افرادی که علائم دارند، اندوسکوپی را توصیه می‌کند. این علائم عبارتند از:
چرا پزشک انجام این روش را به بیمار توصیه می‌کند؟
اندوسکوپی امکان مشاهدهٔ مستقیم و بیوپسی از بخش‌های مختلف دستگاه گوارش را فراهم می‌کند. معمولاً این روش برای تشخیص بیماری‌های دستگاه گوارش فوقانی دقیق‌تر از تصویربرداری با اشعهٔ ایکس است. این بیماری‌ها عبارتند از:
- بیماری رفلاکس معده (GERD) و سوزش سر دل
- تومورهای سرطانی و غیرسرطانی
- انواع التهاب مانند ازوفاژیت(التهاب مری)، گاستریت(التهاب معده) و دئودنیت(التهاب دوازدهه)
- بیماری سلیاک
- بیماری کرون
- زخم معده
- اختلالات بلع
آیا اندوسکوپی در درمان بیماری‌ها کاربرد دارد؟
این روش یک مداخلهٔ تشخیصی و درمانی است و در درمان موارد زیر کاربرد دارد:
- کنترل خونریزی دستگاه گوارش فوقانی
- باز‌کردن تنگی‌های دستگاه گوارش
- خارج‌کردن پولیپ، تومور یا اجسام خارجی بلعیده‌شده
در همراهی با سایر مداخلات پزشکی
اندوسکوپی در ترکیب با سایر مداخلات امکان ارزیابی دقیق‌تر ارگان‌های داخلی بدن را فراهم می‌کند.
اشعهٔ ایکس
کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد اندوسکوپیک (ERCP) با کمک آندوسکوپی و تصویربرداری اشعهٔ ایکس با مادهٔ حاجب در تشخیص و درمان بیماری‌های کبد، پانکراس، کیسهٔ صفرا و مجاری صفراوی کاربرد دارد.
سونوگرافی
EUS یا اندوسونوگرافی نوعی سونوگرافی داخلی است که با کمک آندوسکوپی تصاویری از دستگاه گوارش ایجاد می‌کند. EUS اندام‌های مجاور مانند غدد لنفاوی و بافت‌های اطراف را نشان میدهد.
آمادگی‌های پیش از اندوسکوپی چیست؟
برای مشاهده و ارزیابی دقیق دستگاه گوارش در اندوسکوپی معده باید خالی باشد. بنابراین،مهم‌ترین آمادگی پیش از انجام کار، خالی‌بودن معده است. بدین منظور دستورالعمل‌ها را به‌دقت مطالعه و اجرا کنید. برخی از نکاتی که باید پیش از انجام این روش رعایت کنید عبارتند از:
دستورالعمل مربوط به غذا و نوشیدنی
از شش الی هشت ساعت قبل، فقط مایعات شفاف مانند آب قلم، آب یا چای مصرف کنید.
دستورالعمل مربوط به داروها
از مصرف داروهای رقیق‌کنندهٔ خون مانند آسپرین خودداری کنید. پزشک در صورت صلاح‌دید داروهای دیابت و فشار خون را تغییر میدهد.
اندوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
این کار معمولاً نیاز به بستری ندارد. بیماران معمولاً احساس خوشایندی از انجام آن ندارند؛ با این حال، انجام این کار دردناک نیست. بیماران پیش از شروع، آرام‌بخش تزریقی یا داروی بیهوشی دریافت می‌کنند؛ بنابراین، باید یک نفر همراه بیمار باشد و او را به خانه بازگرداند.
فرآیند آن حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
مراحل انجام:
- بیمار به پهلوی چپ خود دراز می‌کشد.
- پزشک ابتدا اسپری بی‌حس‌کننده به گلوی بیمار می‌زند و از محافظ دهانی آندوسکوپی برای محافظت از دندان‌های بیمار استفاده می‌کند.
- سپس دستگاه را از دهان به سمت مری، معده و دوازدهه هدایت می‌کند.
- پزشک برای واضح‌تر دیدن اندام‌ها، با دستگاه هوا را داخل معده و دوازدهه پمپ می‌کند.
- اندوسکوپ مجهز به دوربین است و در طول انجام، پزشک دستگاه گوارش را روی مانیتور مشاهده می‌کند.
- در‌صورت صلاح‌دید، بیوپسی می‌کند؛ یعنی نمونهٔ کوچکی از بافت را برای بررسی بیشتر در آزمایشگاه برمی‌دارد.
- پزشک می‌تواند برخی از مشکلات را حین انجام کار، درمان کند.
مراقبت‌های بعد از آندوسکوپی چیست؟
- پس از اتمام کار، بیمار باید مدت کوتاهی در بیمارستان بماند تا اثرات داروی آرام‌بخش از بین برود و حال عمومی بیمار بهبود پیدا کند.
- امکان دارد اندوسکوپی باعث تحریک گلو و گرفتگی صدا یا سرفه شود. این علائم چند روز بیشتر نمی‌مانند. برای بهبود علائم تحریک گلو غذای نرم بخورید، آب یخ بنوشید و از آبنبات گلودرد استفاده کنید.
- سایر علائم پس از انجام روش، عبارتند از: ۱-نفخ و احساس تورم که به خاطر هوایی است که هنگام اندوسکوپی وارد معده شده است؛ ۲-تهوع که عارضه جانبی داروی بیهوشی است. در‌صورت تأیید پزشک، بیمار می‌تواند از روز بعد فعالیت‌های معمول خود از جمله کار و رانندگی را از سر بگیرید.
خطرات و عوارض آندوسکوپی چیست؟
این روش، نسبتا کم‌خطر است اما هر مداخلهٔ پزشکی عوارض جانبی دارد. عوارض آن عبارتند از:
- آلرژی به داروی آرام‌بخش و بیهوشی
- خونریزی یا عفونت دستگاه گوارش
- پارگی یا سوراخ‌شدن پوشش دستگاه گوارش
چه موقع به پزشک مراجعه کنم؟
در‌صورت مشاهدهٔ علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
- سرفهٔ مزمن
- سرفه یا استفراغ خونی
- مشکل در بلع
- تب و لرز
- خونریزی از مقعد و مدفوع سیاه و قیری رنگ
- درد شدید گلو، قفسه سینه یا شکم
بدون دیدگاه