آزمایش آنالیز ادرار شامل تست‌هایی است که به وسیلۀ آن می‌توان وضعیت ادرار افراد را از لحاظ ظاهری، شیمیایی و میکروسکوپی بررسی کرد. آزمایش‌های متنوعی برای بررسی نمونۀ ادرار وجود دارد که می‌توان به‌وسیلهٔ آن‌ها ترکیبات مختلفی را که از ادرار عبور می‌کنند، شناسایی و اندازه‌گیری کرد.
اگر در نتایج آزمایش آنالیز ادرار فردی، احتمال عفونت وجود داشته باشد، پزشک معالج ممکن است کشت ادرار را روی نمونۀ گرفته‌شده درخواست کند. آزمایش کشت ادرار، نوع باکتری عامل عفونت ادراری را مشخص خواهد کرد. در ادامه به توضیح دقیق‌تر آنالیز و کشت ادرار می‌پردازیم.
آنالیز ادرار
در این آزمایش، ادرار فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد. در اکثر مواقع، آزمایش ادرار به‌عنوان راهی برای تشخیص و کنترل طیف گسترده‌ای از اختلالات مانند عفونت‌های دستگاه ادراری، بیماری‌های کلیوی و دیابت انجام می‌شود.
آزمایش ادرار شامل بررسی ظاهر، غلظت و مواد موجود در ادرار است؛ به‌طور مثال، عفونت مجاری ادراری می‌تواند ظاهر ادرار را از حالت شفاف به کدر تغییر دهد. از طرفی، افزایش میزان پروتئین در ادرار می‌تواند نشان‌دهندۀ بیماری کلیوی باشد.
در بیشتر مواقع، نتایج غیرمعمول آزمایش ادرار نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری برای دست‌یافتن به منبع مشکل دارند.
آزمایش ادرار یک آزمایش رایج است که به چند دلیل انجام می‌شود. آزمایش ادرار ممکن است بخشی از یک معاینۀ پزشکی معمول، آزمایش بارداری یا آمادگی قبل از جراحی باشد. همچنین ممکن است برای غربالگری برخی بیماری‌های کلیوی، کبدی یا دیابت انجام شود.
اگر با علائمی مانند شکم‌درد، کمردرد، تکرر ادرار، مشاهدهٔ خون در ادرار یا سایر مشکلات مرتبط به پزشک مراجعه کنید، ممکن است آزمایش ادرار برای شما تجویز شود؛ زیرا آزمایش ادرار می‌تواند به تشخیص علت این علائم و نشانه‌ها کمک کند.
اگر فرد مبتلا به بیماری‌هایی مانند عفونت دستگاه ادراری یا بیماری کلیوی باشد، پزشک ممکن است آزمایش ادرار را برای نظارت بر وضعیت درمان بیمار توصیه کند.
اجزای آزمایش ادرار
در آزمایش ادرار موارد زیر بررسی می‌شوند:
pH یا میزان اسیدیته
سطح pH در آزمایش ادرار مشخص‌کنندهٔ اسیدی یا بازی بودن ادرار است که می‌تواند برای تشخیص برخی از بیماری‌ها استفاده شود.
غلظت
غلظت بالای ادرار در بسیاری از مواقع نتیجۀ مصرف کم مایعات است.
پروتئین
میزان پروتئین در ادرار، سطح مشخصی دارد. افزایش اندک پروتئین در ادرار معمولاً دلیلی برای نگرانی ندارد؛ اما مقادیر بالای پروتئین در آزمایش ادرار ممکن است نشان‌دهندۀ اختلالات کلیوی باشد.
قند
میزان قند ( گلوکز) در ادرار خیلی کم است که معمولاً قابل تشخیص نیست و وجود قند در ادرار سبب می‌شود تا فرد آزمایش‌های دیگری را برای تشخیص ابتلا به دیابت انجام دهد.
کتون
کتون در ادرار نیز می‌تواند نشان‌دهندۀ دیابت باشد و ممکن است برای تأیید تشخیص، آزمایش‌های دیگری انجام شوند.
بیلی روبین
بیلی روبین از تجزیۀ گلبول‌های قرمز حاصل می‌شود. این ماده معمولاً در خون حرکت می‌کند و به کبد می‌رسد و بعد از خارج‌شدن از آن، به بخشی از صفرا تبدیل می‌شود. وجود بیلی روبین در ادرار بیمار ممکن است نشان‌دهندۀ بیماری یا آسیب کبدی باشد.
نیتریت
وجود برخی ترکیبات در ادرار مثل نیتریت، می‌تواند نشان‌دهندۀ عفونت مجاری ادراری باشد.
خون
مشاهدۀ خون در آزمایش ادرار نشان می‌دهد که لازم است آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص دقیق‌تر انجام شود. همچنین ممکن است نشانۀ عفونت، سنگ کلیه یا مثانه، سرطان کلیه یا مثانه و اختلالات خونی باشد.
گلبول‌های سفید (لکوسیت‌ها) در ادرار ممکن است نشانۀ عفونت باشد.
گلبول‌های قرمز در ادرار ممکن است نشانه‌هایی از بیماری کلیوی، اختلالات خونی یا بیماری زمینه‌ای دیگر مانند سرطان مثانه باشد.
باکتری، مخمر و انگل
حضور باکتری، قارچ (مخمر) و انگل در ادرار می‌توانند علائم عفونت باشند.
کریستال‌ها
کریستال‌هایی که از مواد شیمیایی داخل ادرار تشکیل می‌شوند، ممکن است نشانۀ سنگ کلیه باشند.
کست‌ها (Casts)
کست‌های ادراری ساختارهای میکروسکوپی سیلندری شکلی هستند که وجود آن‌ها در آزمایش ادرار ممکن است نشان دهندهٔ برخی بیماری‌ها باشد.
چگونگی انجام آزمایش
بیمار برای تهیۀ نمونهٔ ادرار می‌تواند خانه، آزمایشگاه یا مطب پزشک را انتخاب کند. در بیشتر مواقع آزمایشگاه‌ها ظرف مخصوصی را برای جمع‌آوری ادرار در اختیار بیمار قرار می‌دهند. ممکن است از فرد خواسته شود که اول صبح، زمانی که ادرار غلیظ‌تر است، نمونه را در خانه جمع‌آوری کند.
در برخی مواقع احتمال دارد که به بیمار دستور داده شود نمونۀ ادرار میانی (MSU) را به‌کمک روش‌های دقیق تهیه کند؛ این روش‌‌ها شامل مراحل زیر هستند:
- قبل از شروع نمونه‌گیری مجرای خروجی ادرار خود را تمیز کنید. ظرف نمونه‌گیری استریل است، سعی کنید اندام تناسلی‌تان با لبه‌ها و داخل ظرف تماس نداشته باشد.
- در توالت شروع به ادرار کنید.
- ظرف نمونه را به سمت جریان ادرار برده و آن را پر کنید. بخش ابتدایی و انتهایی ادرار را جمع‌آوری نکنید، بهترین حالت این است که بخش میانی ادرار داخل ظرف جمع‌آوری شود.
- حداقل میزان لازم برای آزمایش حدود ۳۰ تا۶۰ میلی‌لیتر(سی سی) ادرار است.
- نمونه را طبق دستورهای بهداشتی گفته‌شده تحویل دهید.
اگر نمی‌توانید نمونه را ظرف مدت ۶۰ دقیقه بعد از جمع‌آوری به محل مورد نظر تحویل دهید، آن را در یخچال نگهداری کنید؛ مگر اینکه آزمایشگاه به شما طور دیگری گفته باشد.
آمادگی برای آزمایش
باید قبل از آزمایش ادرار مایعات کافی مانند آب مصرف کنید تا بتوانید با مراجعه به دستشویی نمونهٔ ادرار را تهیه کنید. ممکن است پزشک از شما بخواهد که ادرار صبح‌گاهی را جمع‌آوری کنید (این مورد از طرف آزمایشگاه یا پزشک به شما اطلاع داده می‌شود).
مصرف برخی از داروها بر نتیجهٔ آزمایش تأثیر می‌گذارد و پزشک ممکن است از شما بخواهد مدت کوتاهی مصرف آن‌ها را متوقف کنید.
اگر در دوران قاعدگی هستید، قبل از جمع‌آوری نمونهٔ ادرار، پزشک خود را مطلع کنید؛ زیرا ترشحات واژن و خون قاعدگی می‌توانند در نتایج آزمایش ادرار تأثیر بگذارد.
آزمایش کشت ادرار
آزمایش کشت ادرار یا Urine Culture که به‌اختصار UC نیز نامیده می‌شود، برای تشخیص عامل ایجاد‌کنندهٔ عفونت ادراری یا همان UTI کاربرد دارد. پزشک با تفسیر نتیجهٔ آزمایش، می‌تواند مناسب‌ترین روش درمانی را برای بیمار انتخاب کند.
عفونت ادراری زمانی رخ می‌دهد که باکتری وارد مجرای ادرار (لوله‌ای که ادرار را از بدن خارج می‌کند) می‌شود. عفونت ادراری معمولاً در مثانه شروع می‌شود و می‌تواند به کلیه‌ها یا پروستات نیز سرایت کند.
در صورت وجود عفونت ادراری مزمن یا مقاوم به درمان، همچنین زمانی که بیمارعلائم ناشی از عفونت ادراری داشته باشد، پزشک آزمایش کشت ادراری تجویز می‌کند. به‌طور کلی عفونت ادراری در زنان نسبت به مردان شایع‌تر است.
عوامل خطرساز در ابتلا به عفونت ادراری به‌صورت مکرر عبارت است از:
- دیابت
- بیماری‌های کلیوی (مثل سنگ کلیه)
- اختلالات دفع ادرار (به‌خصوص شرایطی که از کاتتر ادراری برای تخلیهٔ ادرار استفاده می‌شود)
- سیستم ایمنی ضعیف به‌دلیل بیماری‌های خودایمنی، پیوند عضو یا درمان سرطان
چگونگی انجام آزمایش کشت ادرار
کشت ادرار نیاز به نمونهٔ ادرار تمیز دارد، به این معنا که نمونهٔ ادرار تا حد امکان باید عاری از هر عامل آلوده‌کنندهٔ خارجی (حتی باکتری‌های معمولی که روی پوست زندگی می‌کنند) باشد. نمونه ادرار به مراکز بهداشت یا مراکز آزمایشگاهی ارائه می‌شود. البته در شرایط خاص ممکن است نیاز شود که نمونهٔ ادرار در خانه جمع‌آوری شود.
مراحل تهیه نمونهٔ ادرار:
- دستان خود را با صابون و آب گرم بشویید.
- از دستمال مرطوب ضدعفونی‌کننده برای تمیزکردن دهانهٔ مجرای ادرار (واژن یا سر آلت تناسلی) استفاده کنید.
- مقدار کمی ادرار را به داخل توالت بریزید و سپس در وسط جریان، ادرار را متوقف کنید.
- قبل از شروع مجدد به ادرارکردن، ظرف نمونهٔ استریل را زیر محل خروج ادرار قرار دهید؛ ظرف نمونه نباید به پوست شما برخورد کند.
- ادرار را (به مقدار سه چهارم حجم ظرف) جمع‌آوری کنید.
- دوباره (در صورت امکان) جریان ادرار را متوقف کنید و ظرف را دور نگه دارید تا زمانی که ادرارتان تمام شود.
- در ظرف را ببندید و آن را در محل جمع‌آوری مشخص‌شده در آزمایشگاه بگذارید. در پایان نیز مجدداً دستان خود را بشویید.
آمادگی برای انجام آزمایش کشت ادرار
پزشک به شما اطلاع می‌دهد که قبل از ارائهٔ نمونه ادرار، شرایط آزمایش کشت ادرار چیست. او ممکن است از شما بخواهد:
- حداقل یک ساعت قبل از تهیهٔ نمونه، ادرار نکنید.
- قبل از جمع‌آوری نمونه، به مقدار کافی آب بنوشید تا مطمئن شوید که ادرار کافی برای آزمایش وجود دارد.
- نمونه ادرار را در ابتدای صبح جمع آوری کنید.
بدون دیدگاه