به هر ماده‌ای که از راه‌های مختلفی مانند استنشاق، تزریق و بلعیدن جذب بدن شده و باعث اختلال در عملکرد طبیعی بدن می‌شود، در تعریف سم می‌گوییم . آفت‌کش‌ها، سموم حیوانی مانند مرگ موش و همچنین مواد شیمیایی خانگی مانند شوینده‌ها که برچسب هشدار دارند، سموم شناخته‌شده هستند؛ اما سم‌های زیادی وجود دارند که عموم مردم از آن‌ها اطلاعی ندارند.
مسمومیت غذایی چیست؟
- به‌طور طبیعی همهٔ غذاها حاوی مقادیر کمی باکتری هستند. پخت ناکافی یا نگهداری نادرست غذا باعث رشد بیشتر باکتری و ایجاد بیماری می‌شود.
- انگل‌ها، ویروس‌ها، سموم باکتریایی و مواد شیمیایی نیز مواد غذایی را آلوده می‌کنند. اما شایع‌ترین مسمومیت غذایی ناشی از باکتری است.
علائم مسمومیت غذایی چیست؟
علائم مسمومیت غذایی متفاوت است و بستگی به عامل ایجاد آن دارد. علائم چند ساعت پس از خوردن غذای آلوده رخ می‌دهند.
شایع‌ترین علائم عبارتند از:
- اسهال
- تهوع
- درد شکم
- استفراغ
بروز علائم بستگی به عامل آلودگی غذا، مقدار آن، سن و سلامت عمومی بدن دارد.
گروه‌های حساس در برابر مسمومیت غذایی کدام اند؟
افرادی که در معرض خطر مسمومیت غذایی هستند، عبارتند از:
- افراد مسن: با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود.
- نوزادان و کودکان خردسال: سیستم ایمنی خردسالان به‌طور کامل توسعه نیافته است.
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند ایدز و دیابت، عملکرد سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند.
پیشگیری از مسمومیت غذایی
رعایت بهداشت، توجه به شرایط نگهداری غذا و گرم‌کردن آن پیش از سرو غذا، سه اصل مهم برای پیشگیری از ابتلا به مسمومیت غذایی است.
با رعایت دستورالعمل‌های زیر از مسموم‌شدن جلوگیری کنید:
- گوشت و غذاهای منجمد را در یخچال بگذارید تا آب شود.
- هنگام خرید کنسرو دقت کنید قوطی آن سالم باشد. اگر زدگی داشت یا درب کنسرو برآمده بود آن را نخرید.
- قبل از تهیه غذا، دستان خود را با آب و صابون بشویید.
- بسته‌بندی محصولات غذایی را بشویید یا محصول را از بسته‌بندی خارج کنید.
- ظروف و سطوح آشپزخانه را به‌طور مکرر بشویید، به‌ویژه اگر در تماس با گوشت خام است.
- هنگام پخت گوشت توجه داشته باشید که به طور کامل پخته شود.
- ماهی را آنقدر بپزید تا پوستش به‌راحتی کنده شود.
- زرده تخم‌مرغ باید پس از پخت کاملا سفت باشد.
- همیشه به تاریخ انقضا مواد غذایی توجه کنید.
درمان مسمومیت غذایی چیست؟
- استراحت کنید و مایعات فراوان بنوشید.
- بدون تجویز پزشک از داروی ضد‌اسهال استفاده نکنید؛ زیرا دفع باکتری و سموم از بدن را کاهش می‌دهد.
- در صورت تداوم علائم بیش از دو یا سه روز، با پزشک تماس بگیرید.
- مسمومیت غذایی اغلب در عرض ۴۸ساعت بهبود پیدا می‌کند.
- در صورت بروز علائم شدید مانند اسهال آبکی و خونی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
مسمومیت غذایی
مسمومیت دارویی چیست؟
- مسمومیت دارویی در اثر مصرف بیش از حد مجاز دارو اتفاق می‌افتد. مسکن‌ها مانند آسپرین و استامینوفن نیز می‌توانند مسمومیت دارویی ایجاد کنند؛ بنابراین، برای جلوگیری از این اتفاق، آن‌ها را بیش از مقدار توصیه‌شده مصرف نکنید.
- هر سال افراد بسیاری دچار عواقب جبران‌ناپذیر مسمومیت با داروهای رایج مانند آسپرین و استامینوفن می‌شوند.
- با اینکه بسیاری از داروها مانند داروهای آرام‌بخش، آنتی‌هیستامین‌ها و مکمل‌های آهن و ویتامین نیازی به نسخه پزشک ندارند، مصرف دوز بیشتر از این داروها باعث مسموم‌شدن می‌شود.
- کودکان و افراد مسن در برابر مسمومیت دارویی بسیار آسیب‌پذیر هستند. در کودکان، شیوع مسمومیت ناشی از مصرف مسکن‌ها بیشتر از سموم شیمیایی مانند شوینده‌ها است.
علائم مسمومیت چیست؟
تشخیص مسمومیت در برخی موارد دشوار است. گاهی اوقات، آثار مسمومیت دیده می‌شود؛ برای مثال باقی‌ماندهٔ قرص‌های بلعیده شده توسط کودک.
آثار و علائم مسمومیت عبارتند از:
- سوزش یا قرمزی اطراف دهان و لب
- تنفسی که بوی مواد شیمیایی مانند بنزین یا تینر دهد
- آثار سم مانند لکه یا بو روی بدن بیمار یا روی لباس، وسایل و محیط اطراف او
- تنگی نفس
- استفراغ، خواب‌آلودگی، گیجی یا سایر علائم غیرطبیعی
علائم بسیاری از بیماری‌ها مانند تشنج، علائم ترک و افت قند مشابه علائم فوق است. در صورت مشاهدهٔ علائم فوق به اورژانس مراجعه کنید.
درمان مسمومیت چیست؟
- اگر بیمار بیهوش است و شک به مسمومیت دارید فورا با اورژانس تماس بگیرید.
- اگر بیمار بیدار و هوشیار است نوع سم را پرسیده، با اورژانس تماس گرفته و در صورت لزوم او را به یک مرکز درمانی منتقل کنید. در صورت عدم لزوم اقداماتی که تیم اورژانس به شما ارائه می دهد را انجام دهید .
- اگر بیمار مورد مسمومیت با گازهای سمی مانند مونوکسید کربن است، فوراً او را به هوای تازه ببرید.
- با مرکز مسمومین یا اورژانس تماس بگیرید؛ فوراً بیمار را به نزدیک‌ترین اورژانس ببرید.
- هنگامی تماس با اورژانس اطلاعاتی که باید به اورژانس بدهید، عبارتند از: ۱-وضعیت فرد مسموم؛ ۲-سن و وزن بیمار؛ ۳-مواد تشکیل‌دهندهٔ محصول مصرف‌شده که روی بسته‌بندی محصول درج شده است؛ ۴-زمان تقریبی مصرف سم؛ ۵-نام، شمارهٔ تلفن و مکان بیمار؛
- از مصرف شربت‌های استفراغ آور و تلاش برای بالا‌آوردن پرهیز کنید. اگر هنگام استفراغ محتوای آن وارد ریه فرد مسموم شود، بیشتر صدمه می‌بیند.
- مراقب علائم حیاتی بیمار باشید. اگر تنفس متوقف شد، احیای قلبی‌ریوی را شروع کنید. مراقب علائم شوک باشید.
- اگر سم روی لباس ریخته است، لباس را از تنش خارج کنید. در صورت تماس هر ماده سمی با پوست یا چشم، آن را با آب فراوان بشویید. هنگام شستشوی چشم باید پلک را باز نگه دارید.
- بسته‌بندی سم را با خود به بیمارستان ببرید.
اقدامات ایمنی جهت پیشگیری از مسمومیت اعضا خانواده
- داروها و مواد شیمیایی مانند شوینده‌ها را در ظروف اصلی خود نگهداری کنید تا با محصولات دیگر اشتباه گرفته نشوند.
- تمام داروها را دور از دسترس کودکان نگه دارید؛ به‌ویژه استامینوفن، آسپرین و مکمل‌های آهن. روی کابینت یا داخل کیف محل مناسبی نیست زیرا در دسترس کودک است.
- اگر دارو باید در یخچال نگهداری شود، از قفل کودک استفاده کنید یا دارو را در طبقه بالای یخچال بگذارید که دور از دسترس و دید کودکان باشد.
- روی درهای کابینت قفل کودک نصب کنید.
- طعم دارو را برای فرزندان خود به آب‌نبات تشبیه نکنید.
- گیاهان سمی را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
بدون دیدگاه