بسیاری از افراد در برخی از مقاطع زندگی استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند. بسته به سطح شدت، هر کدام از آن‌ها می‌توانند روی کیفیت زندگی فرد تأثیرگذار باشند. گرچه بسیاری از علائم جسمی و روحی آن‌ها مثل پریشانی، تنش، سردرد، فشار خون بالا و بی‌خوابی مشترک است؛ اما تفاوت استرس و اضطراب ریشه‌ای است. تشخیص این‌که با کدام یک سروکار دارید، در یافتن برنامۀ درمانی مؤثر و داشتن احساس بهتر اهمیت زیادی دارد.
در این مطلب می‌خواهیم با تعریف استرس و اضطراب و علائم هر کدام و همچنین تفاوت استرس و اضطراب آشنا شوید.
استرس چیست؟
عموماً استرس واکنشی به یک عامل خارجی مانند مهلت کم برای تحویل کار یا دعوا با یک دوست است که پس از حل‌شدن مشکل فروکش می‌کند. از آنجایی‌که استرس به وسیلۀ یک علت بیرونی ایجاد می‌شود، مقابلۀ مستقیم با این عوامل، مفید خواهد بود. اگر دچار استرس طولانی‌مدت و مزمن هستید، باید بدانید که راه‌های زیادی برای کنترل و کاهش علائم شما وجود دارد. فهرست زیر تعدادی از این اقدامات را نشان می‌دهد:
- داشتن فعالیت فیزیکی؛
- تمرینات تنفسی؛
- خواب کافی؛
- وقت‌گذاشتن برای برقراری ارتباط با دیگران.
اضطراب چیست؟
اضطراب واکنش اختصاصی هر فرد به استرس است و منشأ داخلی دارد. اضطراب معمولاً با «احساس مداوم نگرانی یا ترس» در موقعیت‌هایی که واقعاً تهدیدکننده نیستند، شناسایی می‌شود. تفاوت استرس و اضطراب این است که اضطراب حتی بعد از رفع نگرانی هم ادامه پیدا می‌کند. در موارد شدیدتر، ممکن است اضطراب منجر به اختلال اضطرابی شود که به‌صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- اختلال اضطراب فراگیر؛
- اختلال ترس؛
- فوبیا (ترس شدید و بیمارگونه)؛
- اضطراب اجتماعی؛
- اختلال وسواس فکری عملی (OCD)؛
- اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD).
تفاوت استرس و اضطراب چیست و چرا دانستن آن اهمیت دارد؟
شناسایی و تشخیص تفاوت نشانه‌های استرس و اضطراب مهم است. استرس یکی از محرک‌های رایج اضطراب است و شناسایی زودهنگام علائم اضطراب برای پیشگیری از ایجاد اختلال اضطرابی اهمیت دارد.
مرز باریکی بین استرس و اضطراب وجود دارد. هر 2 واکنش‌هایی هیجانی هستند؛ اما استرس معمولاً به وسیلۀ محرک‌های خارجی ایجاد می‌شود. این محرک‌ها می‌توانند کوتاه‌مدت (مثل ضرب العجل های کاری یا دعوا با عزیزان) یا بلندمدت (عدم توانایی در کارکردن، تبعیض یا ابتلا به بیماری‌های مزمن) باشند. افرادی که استرس دارند دچار علائم جسمی و روحی زیر می‌شوند:
- تحریک‌پذیری؛
- خشم؛
- خستگی مفرط؛
- درد عضلانی؛
- مشکلات گوارشی؛
- دشواری در خوابیدن.
در طرف مقابل، اضطراب به عنوان نگرانی‌های مداوم و شدیدی تعریف می‌شود که حتی در غیاب عامل استرس‌زا هم از بین نمی‌روند. اضطراب منجر به مجموعه‌علائمی مشابه با استرس می‌شود که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید:
- بی‌خوابی؛
- مشکل در تمرکز؛
- خستگی مفرط؛
- تنش عضلانی؛
- تحریک‌پذیری.
درمان استرس و اضطراب چگونه انجام می‌شود؟
برای شروع استرس و اضطراب به‌خوبی به راهکار‌های ساده‌ای مثل فعالیت فیزیکی، داشتن رژیم غذایی مغذی و متنوع و بهداشت خواب مناسب جواب می‌دهد؛ اما می‌توان از روش‌های دیگر هم استفاده کرد.
اگر تکنیک‌های کنترلی بالا تأثیری روی اضطراب و استرس شما نداشت یا اگر احساس می‌کنید که استرس یا اضطراب بر عملکرد روزانه و خلق‌وخوی شما تأثیر می‌گذارند، مراجعه به روانشناس و دکتر روانپزشک را در نظر داشته باشید. این متخصصین می‌توانند روش‌های بیشتری را برای درمان استرس و اضطراب ارائه دهد. به عنوان مثال روانشناس می‌تواند تشخیص دهد که آیا به اختلال اضطرابی مبتلا هستید یا خیر.
اختلال اضطرابی چیست و چه انواعی دارد؟
اختلال اضطرابی از نظر شدت و مدت‌زمان تداوم با اضطراب کوتاه مدت تفاوت دارد. این اختلال معمولاً برای ماه‌ها ادامه پیدا می‌کند و بر عملکرد و خلق‌وخوی فرد تأثیر منفی می‌گذارد. ممکن است ابتلا به برخی از اختلالات اضطرابی مثل آگورافوبیا (ترس از فضاهای باز یا عمومی) باعث شود فرد از فعالیت‌های لذت‌بخش خودداری کند یا نگه‌داشتن یک شغل برایش سخت شود.
در ادامه با مهم‌ترین انواع این اختلالات آشنا می‌شوید:
اختلال اضطراب فراگیر
اختلال اضطراب فراگیر یکی از رایج‌ترین اختلالات اضطرابی است. به منظور شناسایی این اختلال، متخصص بالینی به دنبال علائمی مثل نگرانی بیش از حد و غیرقابل‌کنترلی می‌گردد که طی 6 ماه و در بیشتر روزها رخ داده است. البته ممکن است موضوع نگرانی عوض شود. اختلال اضطراب فراگیر با علائم جسمی اضطراب نیز همراه است.
اختلال ترس یا اختلال هراس
اختلال ترس یکی دیگر از اختلالات اضطرابی است که با حملات ناگهانی اضطراب شناسایی می‌شود. این حملات ممکن است باعث تعریق، سرگیجه و نفس‌نفس‌زدن فرد شوند. همچنین ممکن است اضطراب‌ها به شکل فوبیاهای خاص مثل ترس از پرواز یا اضطراب اجتماعی (ترس شدید از موقعیت‌های اجتماعی) مشخص شود.
اختلالات اضطرابی چگونه درمان می‌شوند؟
ممکن است اختلالات اضطرابی با روان‌درمانی، دارو یا ترکیبی از هر دو برطرف شوند. رفتاردرمانی شناختی یکی از رویکردهای درمانی بسیار رایج برای درمان این اختلالات است که بر تغییر الگوهای فکری ناسازگار و مرتبط با اضطراب تمرکز دارد. درمان مواجهه نیز یکی دیگر از روش‌های درمانی بالقوه است که شامل رویارویی با محرک‌های اضطراب به‌صورت کنترل‌شده و ایمن می‌شود تا ترس فرد نسبت به محرک کاهش یابد.
سخن آخر
در این مقاله با تفاوت استرس و اضطراب؛ تعریف هر کدام و علائم آن‌ها آشنا شدید و به شما گفتیم که اضطراب می‌تواند منجر به انواع اختلال اضطرابی شود. همچنین شما را با راه‌های درمان استرس و اضطراب و اختلالات اضطرابی آشنا کردیم. اگر این مشکلات زندگی روزمرۀ شما را مختل کرده‌اند، توصیه می‌کنیم که از رفتن پیش روانشناس خجالت نکشید و هر چه زودتر به فکر درمان آن‌ها باشید؛ چون پیشروی علائم آن‌ها ممکن است منجر به اختلالات بلندمدت شود.
بدون دیدگاه