سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی یک روش تشخیصی است که در آن از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تصویربرداری از ارگان‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. در دوران بارداری نیز از سونوگرافی برای نظارت بر رشد طییعی جنین و همچنین تعیین تاریخ زایمان استفاده می‌شود .
سونوگرافی بارداری می‌تواند در چند بازۀ زمانی به دلایل مختلف انجام بگیرد:
- در سه ماهۀ اول بارداری:
- برای تعیین تاریخ بارداری
- برای تعیین تعداد جنین و شناسایی ساختار جفت
- برای تشخیص حاملگی خارج رحمی یا سقط جنین
- برای بررسی رحم و آناتومی لگن
- در برخی موارد برای تشخیص ناهنجاری‌های جنینی
سه ماهه دوم بارداری:
- برای تایید تاریخ بارداری
- برای تعیین تعداد جنین و بررسی ساختار جفت
- کمک به انجام آزمایش‌های قبل از تولد مانند آمنیوسنتز
- برای بررسی میزان مایع آمنیوتیک
- بررسی آناتومی جنین از نظر وجود ناهنجاری‌ها
- بررسی الگوهای جریان خون
- برای مشاهدۀ رفتار و فعالیت جنینی
- برای اندازه گیری طول دهانۀ رحم
سه ماهۀ سوم بارداری:
- برای بررسی رشد جنین
- برای بررسی میزان مایع آمنیوتیک
- برای تعیین محل قرارگیری و موقعیت جنین
- برای ارزیابی جفت
سونوگرافی های بارداری چندتاست؟
بیشتر زنان باردار در طی دوران بارداری یک یا 2 مرتبه باید سونوگرافی انجام دهند. اگرچه که این تعداد بسته به تشخیص پزشک و شرایطی که فرد دارد می‌تواند متفاوت باشد. اما اگر بارداری برای شما خطر زیادی در پی داشته باشد یا اینکه پزشک بیماری خاصی در جنین تشخیص دهد، ممکن است تعداد سونوگرافی‌های بیشتری را تجویز کند.
اولین سونوگرافی بارداری هفته چندم برم؟
زمان انجام اولین سونوگرافی بارداری بسته به تشخیص پزشک شما می‌تواند متفاوت باشد. بعضی افراد به سونوگرافی اولیه را (که سونوگرافی سه ماهۀ اول یا سونوگرافی تعیین تاریخ هم نامیده می‌شود) در هفته 7 یا 8 انجام می‌دهند. این سونوگرافی از طریق واژن انجام می‌شود(سونوگرافی ترانس‌واژینال) و بواسطۀ آن موارد زیر بررسی می‌شود:
- تایید بارداری با شنیدن ضربان قلب
- بررسی تعداد جنین
- اندازه‌گیری ابعاد جنین
- کمک به تایید تاریخ بارداری و تاریخ زایمان
بعضی از پزشکان نیز نزدیک به 12 هفتگی اولین سونوگرافی را تجویز می‌کنند.
سونوگرافی 20 هفتگی برای بررسی آناتومی جنین(اسکن آنومالی)
بین 18 تا 20 هفتگی باید انتظار تجویز سونوگرافی توسط پزشک را داشته باشید. این سونوگرافی با نام سونوگرافی آناتومی یا 20 هفتگی نیز شناخته می‌شود. در طی این سونوگرافی، پزشک جنسیت جنین را اگر در موقعیت خوبی قرار گرفته باشد و اندام تناسلی او قابل مشاهده باشد، تعیین می‌کند و اختلالات تولد مانند شکاف کام یا مشکلات جدی مغزی، قلبی، استخوانی یا کلیوی را تشخیص می‌دهد.
اگر مشکلی در این سونوگرافی مشاهده نشود، احتمالا آخرین سونوگرافی شما تا انتهای دوران بارداری خواهد بود. با این حال اگر مشکلی تشخیص داده شود، احتمالا باید سونوگرافی‌های بیشتری انجام دهید.
چه زمان می‌توان جنین را در سونوگرافی مشاهده کرد؟
پزشک می‌تواند امبریو (رویان) را در سونوگرافی در اویل هفته ششم مشاهده کند. امبریو حول و حوش 8 هفتگی تبدیل به جنین می‌شود.
مهم‌ترین سونوگرافی بارداری کدام است؟
تمامی سونوگرافی های بارداری مهم هستند و پزشک شما با استفاده از آن می‌تواند بر روند بارداری شما نظارت کند و اطلاعات مفیدی در اختیارتان بگذارد.
انواع سونوگرافی بارداری
اگر بخواهیم به 2 سونوگرافی اصلی بارداری اشاره کنیم باید سونوگرافی ترانس واژینال (داخلی) و سونوگرافی شکمی یا ابدومینال را نام ببریم که هر 2 از یک فناوری برای تولید تصویر از جنین استفاده می‌کنند. پزشک سونوگرافی ترانس واژینال را با قرار دادن پروب سونوگرافی در واژن انجام می‌دهد و برای انجام سونوگرافی شکمی، دستگاه را روی شکم قرار می‌دهند.
سونوگرافی ترانس واژینال
در طی انجام این سونوگرافی، پزشک دستگاهی را در کانال واژن قرار می‌دهد. در اوایل بارداری این نوع سونوگرافی به تشخیص ضربان قلب جنین یا تعیین اینکه چند وقت از شروع بارداری گذشته است، کمک می‌کند. تصاویر بدست آمده از سونوگرافی ترانس واژینال واضح‌تر از سونوگرافی شکمی در اوایل بارداری است.
سونوگرافی شکمی
پزشک این سونوگرافی را با قرار دادن مستقیم دستگاه(پروب سونوگرافی) روی پوست شکم شما انجام می‌دهد و سپس با جابجا کردن آن روی شکم، اقدام به تصویربرداری از جنین می‌کند. گاهی اوقات برای دریافت تصاویر بهتر ممکن است فشار کمی نیز وارد کند. پزشکان معمولا حدود 12 هفتگی این نوع سونوگرافی را تجویز می‌کنند.
سونوگرافی‌های سنتی 2 بعدی هستند و سونوگرافی‌های پیشرفته‌تر 3 بعدی و 4 بعدی تصاویر بهتری تولید می‌کنند و باعث می‌شود که پزشکان صورت نوزاد یا ارگان‌ها را با جزئیات بیشتری ببینند. البته همۀ مراکز از این دستگاه‌های پیشرفته ندارند و همۀ پزشکان نیز مهارت لازم انجام این نوع سونوگرافی را ندارند.
پزشک شما ممکن است البته انواع دیگری از سونوگرافی را تجویز کند. مانند:
- سونوگرافی داپلر در بارداری: این سونوگرافی وضعیت جریان خون نوزاد در رگ‌هایش را بررسی می‌کند و معمولا در اواخر دوران بارداری تجویز می‌شود.
- اکوکاردیوگرافی جنین: در این سونوگرافی ابعاد، شکل، عملکرد و ساختار قلب جنین بررسی می‌شود. اگر فرزند دیگر شما مبتلا به اختلالات قلبی باشد، خودتان بیماری خاصی داشته باشید یا وقتی پزشک به بیماری قلبی مادرزادی در نوزاد شک کند، نیاز به بررسی بیشتری قلب جنین خواهد داشت.
چگونه برای سونوگرافی بارداری آماده شوم؟
آمادگی خاصی برای انجام سونوگرافی نیاز نخواهد بود. بعضی از پزشکان توصیه می‌کنند با مثانۀ پر برای انجام سونوگرافی بروید و قبل از آن هم دستشویی نروید. این کار باعث می‌شود که بتوانند نوزاد را در سونوگرافی بهتر ببینند. همچنین می‌توانید با همراهی فرد دیگری برای انجام سونوگرافی بروید. اما توصیه نمی‌شود، کودک دیگری را به محل ببرید چون این کار نیاز به تمرکز دارد.
در طول سونوگرافی بارداری چه اتفاقی می‌افتد؟
ممکن است از شما خواسته شود هنگام انجام سونوگرافی گان بیمارستانی بپوشید.سپس در طی انجام سونوگرافی شما روی یک تخت معاینه دراز می‌کشید لازم به ذکر است که بیشتر سونوگرافی‌ها در یک اتاق کم‌نور انجام می‌گیرد تا پزشک بهتر بتواند مانیتور را ببیند. پزشک همچنین مقداری ژل محلول در آب روی پوست شکم شما می‌مالد که آسیبی به شما نمی‌زند اما ممکن است کمی احساس سرما به شما دست دهد. مالیدن ژل برای انتقال بهتر امواج صوتی انجام می‌گیرد.
در مرحلۀ بعدی پزشک یک دستگاه یا پروب سونوگرافی را روی پوست شکم شما قرار می دهد تا امواج صوتی به داخل بدن منتشر شود و در مقابل ساختار داخلی بدن (شامل جنین و…) منعکس و روی صفحۀ نمایشگر نمایان گردد.
پزشک از این تصاویر برای اندازه‌گیری مقادیر مهمی مانند اندازۀ دور سر و طول جنین استفاده می‌کند. ممکن است که روند این اندازه‌گیری را که با کشیدن خط‌وط مختلف و ثابت کردن تصویر در زوایای خاص توسط پزشک انجام می‌شود، بتوانید مشاهده کنید.
معمولا طی انجام این سونوگرافی حس ناخوشایندی نخواهید داشت مگر اینکه نیاز به ادرار کردن پیدا کنید. کل این روند حدود 30 دقیقه زمان خواهد برد. تنها تفاوتی که سونوگرافی ترانس واژینال با این نوع سونوگرافی دارد، این است که دستگاه به جای شکم، داخل واژن قرار می‌گیرد.
بعد از سونوگرافی بارداری چه کار باید انجام داد؟
اگر سونوگرافی شکمی انجام داده باشید، پزشک ژل را از روی شکم پاک می‌کند و ممکن است چند تصویر از سونوگرافی را هم چاپ کند و به شما دهد. در بیشتر موارد کسی که سونوگرافی را انجام می‌دهد دربارۀ نتیجۀ آن با شما صحبت نخواهد کرد اما اگر فردی که سونوگرافی بارداری را برای شما انجام می‌دهد پزشک زنان شما باشد، ممکن است که دربارۀ نتیجه آن و اطلاعاتی که کسب کرده است با شما صحبت کند.
در غیر این صورت شما باید نتایج را به متخصص زنان و زایمان نشان دهید تا اطلاعات بدست آمده بررسی شود.
خطرات و مزایای انجام سونوگرافی بارداری چیست؟
غیر از فشار کمی که دستگاه هنگام انجام سونوگرافی به شکم یا واژن شما وارد می‌کند، خطر دیگری در این بین شما را تهدید نمی‌کند. همچنین هیچ اشعه‌ای هم طی این سونوگرافی بر بدن شما تابانده نمی‌شود.
برای انجام سونوگرافی واژینال بارداری نیاز است که دستگاه داخل یک غلاف لاتکس یا پلاستیکی قرار گیرد که ممکن است در کسانی که به لاتکس حساسیت دارند، مشکل ایجاد کند.
گاهی اوقات سونوگرافی بارداری در خارج از مراکز مجاز بهداشتی برای ارائۀ تصاویر یا فیلم‌های یادگاری برای والدین انجام می‌شود و با این حال که خود این سونوگرافی خطری ندارد اما ممکن است که آن فردی که سونوگرافی را انجام می‌هد، مهارت لازم را نداشته باشد و اطلاعات و مشورت‌های اشتباهی پیرامون وضعیت سلامت جنین به والدین بدهد یا اینکه مشکلاتی که ممکن است در سونوگرافی مشاهده شود، توسط او تشخیص داده نشود.
پس بهتر است که سونوگرافی توسط پزشک یا فرد با مهارت لازم انجام شود تا چیزی از قلم نیفتد.
روند انجام سونوگرافی در طی زمان پیشرفت و بهبود پیدا کرده است با این حال مانند هر آزمایش دیگری ممکن است اطلاعات بدست آمده از طریق آن دقیق نباشد. ولی همچنان می‌تواند اطلاعات بسیار مفید و ارزشمندی را در اختیار والدین و پزشکان بگذارد تا بهتر بر وضعیت جنین بتوان نظارت کنند. همچنین به والدین کمک می‌کند که فرزند خود را قبل از تولد ببینند و با او قبل از بدنیا آمدنش ارتباط پیدا کنند.
انجام سونوگرافی ماهانه برای جنین خطری دارد؟
اگرچه که سونوگرافی خطری برای شما و جنین ندارد اما بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند فقط هنگامی سراغ سونوگرافی بروید که انجامشان از نظر پزشک ضروری باشد. اگر مشکلی در سونوگرافی مشاهده نشده است و بارداری ساده و کم‌خطری دارید، انجام ماهانه و مداوم سونوگرافی نیز ضروری نخواهد بود.
دلایلی که ممکن است نیاز به انجام سونوگرافی بارداری بیشتری پیدا کنید
دلایلی مختلفی وجود دارد که پزشک ممکن است بخاطرشان سونوگرافی‌های بیشتری برای شما تجویز کند:
- مشکلات مربوط به تخمدان‌ها، رحم، دهانۀ رحم یا سایر اندام‌های لگنی.
- جنین برای آن مدت بارداری اندازۀ کوچکی دارد یا پزشک به IUGR (محدودیت رشد داخل رحمی) مشکوک است.
- اگر دوقلو، سه‌قلو و… باردار باشید.
- نوزاد در حالت بریچ (پا و باسن نوزاد به سمت پایین قرار گیرد) باشد.
- مایع آمنیوتیک بیش از حد (پلی هیدرآمنیوس) داشته باشید.
- مایع آمنیوتیک بسیار کمی (الیگوهیدرآمنیوس) داشته باشید.
- مبتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت دوران بارداری یا پره اکلامپسی باشید.
- کودک شما یک اختلال مادرزادی داشته باشد.
نتایج سونوگرافی بارداری نرمال نیز می‌توانند متفاوت از هم باشد. اما به طور کلی وقتی نتیجۀ یک سونوگرافی نرمال است یعنی پزشک مشکل خاصی در سونوگرافی مشاهده نکرده است.
سونوگرافی بارداری تعیین جنسیت در هفتۀ چندم خواهد بود؟
جنسیت نوزاد تا حدود 18 الی 20 هفتگی قابل تشخیص نخواهد بود. البته قبل از انجام این سونوگرافی باید به پزشک خود بگویید که آیا می‌خواهید کلا از جنسیت او باخبر شوید یا خیر.
بدون دیدگاه