اکوکاردیوگرافی (اکوی قلب) چیست؟
اکوکاردیوگرافی نوعی تست سونوگرافی است که به بررسی ساختار و عملکرد قلب می‌پردازد. با استفاده از این روش، طیفی از بیماری‌های قلبی از جمله مشکلات عروق کرونری، مشکلات دریچه‌های قلبی، کاردیومیوپاتی‌ها و… قابل بررسی است. انواع مختلفی از اکوکاردیوگرافی وجود دارند که بر اساس شرایط بیمار و میزان دقت مورد نیاز انتخاب می‌شوند.
در طول انجام این تست، پزشک با قرار دادن پروب دستگاه روی مناطق مختلف قفسه سینه، از حفرات و دریچه‌های قلبی هنگام فعالیت، تصویربرداری می‌کند. هدف از این بررسی‌ها، عموماً بررسی کیفیت عملکرد قلبی است. در اکوی قلبی معمولاً از سونوگرافی کالرداپلر نیز برای بررسی جریان خون عبوری از دریچه‌های قلبی استفاده می‌شود. در این روش بررسی قلب از هیچ اشعه خطرناکی استفاده نمی‌شود.
انواع اکو
انواع متفاوتی از اکوی قلبی وجود دارند که هریک از آن‌ها مزیت‌های منحصر‌به‌فردی دارند. انواع اکوی قلبی عبارتند از:
- اکوکاردیوگرافی از قفسه سینه (Trans Thoracic Echocardiography) یا TTE
- اکوکاردیوگرافی از مری (Trans Esophageal Echocardiography) یا TEE
- اکوکاردیوگرافی حین ورزش (Exercise Stress Echocardiography)
تکنیک‌های مورد استفاده در اکوکاردیوگرافی
تکنیک‌های متعددی در اکوی قلبی بستگی به وضعیت مورد بررسی و ساختار هدف قابل انجام‌اند. انواع تکنیک‌های مورد استفاده عبارت‌اند از:
اولترا سونوگرافی دو بعدی (2D Ultrasonography)
بیشترین تکنیک مورد استفاده در بررسی قلب در این نوع تصویربرداری همین تکنیک است. در این روش تصاویر دو بعدی از نمای مورد بررسی روی مانیتور ساخته می‌شود.
اولترا سونوگرافی سه بعدی (3D Ultrasonography)
در این تکنیک تصاویر سه بعدی از وضعیت قلبی ساخته می‌شود. با استفاده از روش‌های سه بعدی جدید می‌توان عملکرد قلب در پمپ خون را با دقت بیشتری بررسی کرد. همچنین تکنیک‌های سه بعدی به پزشک اجازه می‌دهند که نماهای آناتومیک قلبی را در زوایای مختلف مورد بررسی قرار دهند.
اولتراسونوگرافی داپلر و کالر داپلر (Color Doppler and Doppler Ultrasonography)
این تکنیک‌ها برای بررسی جریان خون در حفرات و دریچه‌های قلبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این روش، جهت جریان خون و میزان آن در حفرات و دریچه‌های مختلف بررسی می‌شود.
تصویربرداری با کنتراست (Contrast Imaging)
در این روش، یک ماده حاجب (کنتراست‌زا) به داخل شریان‌ها تزریق می‌شود و پس از آن بررسی قلبی انجام می‌شود. استفاده از ماده حاجب به تصویربرداری دقیق‌تر از جزئیات قلب کمک می‌کند. برخی از بیماران ممکن است نسبت به ماده کنتراست‌زا علائم حساسیت نشان دهند، اما این واکنش‌ها عموماً خفیف است.
تهیه یک اکوکاردیوگرام چقدر طول می‌کشد؟
یک جلسه بررسی عملکرد قلب با استفاده از این روش حدود 40 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. البته اکوی مری ممکن است تا 90 دقیقه نیز به طول بیانجامد.
اکوکاردیوگرافی با نوار قلب چه ارتباطی دارد؟
با استفاده از نوار قلب یا اکوکاردیوگرام که EKG و ECG نیز نامیده می‌شود نیز، عملکرد قلبی بررسی می‌شود، اما این دو ابزار برای بررسی جنبه‌های متفاوتی از عملکرد قلبی استفاده می‌شوند.
اکوی قلبی ساختار کلی و عملکرد کلی قلب را بررسی کرده و تصاویر متحرکی از عملکرد قلبی را نشان می‌دهد. این در حالی است که نوار قلب به بررسی عملکرد الکتریکی قلب می‌پردازد و شامل نمودارهایی از تغییرات فعالیت الکتریکی قلب است. این نمودار‌ها ریتم و سرعت ضربان قلب را نشان می‌دهند.
چه زمانی به اکوکاردیوگرافی نیاز دارم؟
با استفاده از این روش، انواع مختلفی از بیماری‌های قلبی قابل تشخیص هستند. این بیماری‌ها عبارتند از:
- بیماری‌های مادرزادی قلبی
- اندوکاردیت عفونی
- بیماری‌های پریکارد
- بیماری‌های دریچهٔ قلبی
- آنوریسم آئورت
- لخته‌های خونی
- تومورهای قلبی
اکوی ترنس توراسیک چگونه انجام می‌شود؟
متداول‌ترین نوع اکوی قلبی، روش ترانس توراسیک است. در این شکل از بررسی عملکرد قلبی پزشک با استفاده از پروب دستگاه، از روی قفسه سینه با تغییر در جهت و جایگاه پروب، به بررسی قلب می‌پردازد. در این نوع روش با استفاده از پروب سونوگرافی، پزشک از نماهای مختلف قلب را از روی قفسه سینه بررسی می‌کند.
در این بررسی‌ها از پروب سونوگرافی امواج مافوق صوت ایجاد شده و با بافت‌ها و قسمت‌های مختلف قلب برخورد می‌کند. سپس بازتاب ناشی از آن مجدداً از طریق پروب سونوگرافی بازجذب می‌شود. دستگاه با استفاده از تجزیه و تحلیل امواج، تصویری را روی مانیتور به نمایش در می‌آورد. پزشک با تغییر در محل پروب سونوگرافی و تغییر در زاویهٔ آن، از نماهای مختلف قلب را بررسی می‌کند.
امواج مافوق صوت هیچ ضرری نداشته و کاملاً بی‌خطر هستند. معمولاً برای وضوح بیشتر تصاویر، از ژل روان کننده (لوبریکنت) استفاده می‌شود و در محل قرارگیری پروب سونوگرافی، روی پوست قفسه سینه لوبریکنت زده خواهد شد.
تصاویر ایجاد شده روی مانیتور بسته به نیاز پزشک می‌توانند به صورت دوبعدی، سه بعدی یا انواع دیگری باشند. همچنین سایز و ویژگی‌های مختلف قلب از جمله اندازه دریچه‌ها و حفرات، میزان فعالیت دیواره‌های قلبی، میزان جریان خون خروجی از هر حفره، دریچه و جهت آن و… با استفاده از سونوگرافی اندازه‌گیری می‌شود.
آمادگی برای اکوی ترنس توراسیک
به صورت کلی برای بررسی قلب به روش ترنس توراسیک (از روی سینه) آمادگی خاصی لازم نیست. موارد زیر را به خاطر داشته باشید:
- لازم نیست ناشتا باشید و می‌توانید غذا بخورید.
- نیازی به تغییر در داروهای مصرفی قبلی نیست؛ داروهای خود را مطابق معمول مصرف کنید.
- نیاز به پوشش خاصی قبل از تصویربرداری نیست.
- در صورتی که روی قفسهٔ سینه شما موی زیادی روییده است، بهتر است برای افزایش کیفیت تصویربرداری، موهای قفسه سینه را بتراشید.
در طول اکوی قلبی چه اتفاقی می‌افتد؟
در یک اکوی قلبی مراحل زیر به ترتیب رخ می‌دهند:
- در ابتدا از شما خواسته می‌شود که لباس‌های خود را از کمر به بالا در بیاورید. معمولاً از شما خواسته می‌شود که قبل از اکوی قلبی گان بیمارستانی بپوشید.
- از شما خواسته می‌شود به پشت بخوابید. بسته به شرایط ممکن است از شما خواسته شود به پهلوی چپ دراز بکشید یا در حالت طاق‌باز اندکی به سمت چپ خم شوید.
- معمولاً در ابتدا از شما یک نوار قلب گرفته می‌شود. برای این کار الکترودهای متعددی در نواحی مختلف قفسه سینه شما قرار می‌گیرد و این الکترودها به دستگاه الکتروکاردیوگرام وصل می‌شوند. نوار قلب یا EKG فعالیت الکتریکی قلب شما را بررسی و ضبط می‌کند.
- در مرحله بعدی پروب سونوگرافی ابتدا به ژل لوبریکانت آغشته شده و سپس در نواحی مختلف قفسه سینه شما قرار می‌گیرد.
- ممکن است هنگام اکو، صداهای مختلفی از دستگاه اکوکاردیوگرام شنیده شود. این صداها معمولاً مربوط به جریان خون و طبیعی است.
- هنگام اکو ممکن است از بیمار خواسته شود برای لحظاتی نفس خود را حبس کند. همچنین ممکن است نیاز باشد موقعیت بیمار چند بار تغییر داده شود.
اکوی مری چگونه انجام می‌شود؟
در اکوی مری تصویربرداری از داخل قفسه سینه و از درون مری انجام شده و دقت تصاویر به علت نزدیک‌تر بودن پروب سونوگرافی به قلب و کمتر بودن بافت‌های بین پروب سونوگرافی و قلب، بالاتر است. در اکوی مری، پزشک یک پروس سونوگرافی کوچک را با کمک یک لوله بلند و انعطاف‌پذیر از دهان به گلو و سپس به داخل مری می‌برد. این پروسه ممکن است منجر به احساس ناراحتی خفیف شود اما عموماً منجر به مشکل خاصی نمی‌شود.
موارد استفاده اکوی مری
برای موارد زیر ممکن است از اکوی مری استفاده شود:
- هر زمان که پزشک تصاویر با جزئیات دقیق‌تری خصوصاً از بطن‌ها لازم داشته باشد
- برای بررسی و چک لخته های خونی
- برای بررسی دریچه میترال و دریچه آئورت
- در صورتی که بیمار دارای اضافه وزن باشد یا به بیماری‌های ریوی مبتلا باشد.
- در صورتی که به هر دلیل دیگری با استفاده از اکوی ترانس توراسیک نیازهای تشخیصی پزشک برطرف نشود.
آمادگی‌های قبل از اکوی مری
در صورتی که هر یک از مشکلات زیر را دارید، قبل از اکو با پزشک خود در میان بگذارید:
- مشکلات مری نظیر هرنی (فتق) هیاتال
- مشکلات بلع
- آپنه خواب
- مصرف داروی وریدی
- در صورتی که برای مشکلات خواب دارو می‌خورید
- در صورتی که مشکلات اضطرابی دارید
- در صورتی که برای تسکین درد داروهایی نظیر استامینوفن، آسپیرین، ناپروکسن و… مصرف می‌کنید
برای آمادگی برای اکوی مری موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- لباس راحت بپوشید؛ پیش از اکو از شما خواسته می‌شود گان بیمارستانی بپوشید.
- هنگام اکوی مری به شما داروی آرامبخش داده می‌شود؛ بنابراین شما تا مدتی نمی‌توانید کارهایی را که نیازمند دقت هستند نظیر رانندگی، انجام دهید. قبل از مراجعه برای اکوی مری، این نکته را مد نظر قرار دهید.
- حداقل 6 ساعت پس از اکوی مری نباید چیزی بخورید یا بنوشید.
- در مورد نحوهٔ مصرف داروهای خود از پزشک سؤال کنید. در صورتی که لازم باشد تغییری در روال مصرف داروهایتان بدهید، به شما گفته می‌شود.
در طول اکوی مری چه اتفاقی می‌افتد؟
اکوی مری شامل مراحل زیر می‌شود:
- از شما خواسته می‌شود لباس خود را در بیاورید و گان بیمارستانی بپوشید.
- معمولاً در ابتدا از شما نوار قلب گرفته می‌شود. برای این کار الکترودهایی روی بخش‌های مختلف قفسهٔ سینهٔ شما قرار داده می‌شود و فعالیت قلبی شما در حین اکو بررسی و مانیتور می‌شود.
- قبل از شروع اکوی مری با استفاده از بستن یک کاف فشارسنج روی بازو، فشار خون شما گرفته می‌شود. همچنین یک پالس اکسیمتر روی انگشتتان قرار داده شده و اکسیژن خون شما در طول پروسه بررسی می‌شود.
- از شما خواسته می‌شود یک محلول را قرقره کنید. این کار باعث بی‌حس شدن گلوی شما شده و پروسهٔ اکو را تسهیل می‌کند.
- پیش از شروع پروسه به شما آرامبخش تزریق می‌کنند که منجر به خواب‌آلودگی شما می‌شود اما این پروسه برای شما ضرر خاصی ندارد.
- ممکن است برای شما یک کانول بینی تعبیه شود و از طریق آن به شما اکسیژن اضافی داده شود.
- از شما خواسته می‌شود روی پهلوی چپ روی تخت معاینه دراز بکشید.
- پزشک یک اندوسکوپ را در دهان شما قرار می‌دهد. این لوله بلند، انعطاف‌پذیر و نازک است و پروب سونوگرافی در رأس آن قرار گرفته است. این لوله به مری هدایت می‌شود و برای تسهیل حرکت لوله، قبل از استفاده از لوبریکنت، لوله و پروس سونوگرافی لیز و لغزنده می‌شوند. ممکن است در مسیر حرکت لوله از شما خواسته شود لوله را قورت دهید.
- پس از قرارگیری پروب سونوگرافی در محل مناسب، تصویربرداری انجام می‌شود. هنگام تصویربرداری شما تغییر خاصی احساس نخواهید کرد.
- پس از اتمام تصویربرداری لوله خارج می‌شود و کمی بعد از آن می‌توانید لباس‌های خود را بپوشید و به خانه بروید.
اکوکاردیوگرافی استرس تست چگونه انجام می‌شود؟
این شکل از اکوی قلبی نیاز به آمادگی بیشتری از سمت شما نسبت به انواع دیگر اکوی قلبی دارد. پیش از انجام این تست، آمادگی‌ها و ملاحظات لازم در ارتباط با اکوی استرس تست توسط پزشک به شما داده خواهد شد. دستورالعمل‌های کلی آمادگی برای اکوی استرس به صورت زیر هستند:
- به جز آب، حداقل از 4 ساعت قبل از تست چیزی نخورید و ننوشید.
- در روز تست سیگار نکشید.
- از 24 ساعت قبل از تست، نوشیدنی‌های محرک و حاوی کافئین ننوشید؛ نوشیدنی‌هایی مانند قهوه و چای.
- قبل از تست، از مصرف داروهای بدون نسخه خودداری کنید.
در ارتباط با داروهای خود با پزشک مشورت کنید زیرا ممکن است لازم باشد برخی از داروهای قلبی را در روز تست مصرف نکنید. همچنین در صورتی که دیابت دارید، ممکن است لازم باشد دوز داروهای خود را در زمان تست تغییر دهید.
در این تست نیاز به استفاده از داروی آرامبخش نیست. همچنین ممکن است پس از تست احساس خستگی داشته باشید که جای نگرانی ندارد.
لباس و کفش راحت و مناسب بپوشید. در طول تست ممکن است لازم باشد راه بروید یا با یک دوچرخه ثابت کار کنید.
در طول اکوی استرس تست چه اتفاقی می‌افتد؟
مراحل روش استرس تست معمولاً به صورت زیر است:
- پزشک در ابتدا الکترودهایی را برای ثبت نوار قلب روی قفسه سینه شما قرار می‌دهد. این الکترودها به مانیتور الکتروکاردیوگرام متصل شده و ریتم قلبی و ضربان قلب شما را در طول پروسه نشان خواهد داد.
- پیش از شروع تست، ریتم قلبی، ضربان و فشار خون شما بررسی می‌شود.
- از شما خواسته می‌وند روی تخت دراز بکشید؛ سپس پزشک پروب را روی قفسه سینه شما گذاشته و از نماهای مختلفی قلب شما را بررسی می‌کند.
- پس از این مرحله از شما خواسته می‌شود شروع به فعالیت کنید. این فعالیت عموماً به صورت راه رفتن روی تردمیل یا پدال زدن روی یک دوچرخهٔ ثابت است. در این تست سختی فعالیت به‌صورت تدریجی افزایش پیدا می‌کند. از شما خواسته می‌شود تا زمانی که کاملاً خسته می‌شوید، ادامه بدهید و این پروسه معمولاً 12 دقیقه طول می‌کشد.
- هنگام فعالیت، تکنسین در مورد وضعیت شما سؤال می‌پرسد. اگر هر علامت یا احساسی هنگام فعالیت برایتان ایجاد شد، با تکنسین در میان بگذارید.
- ضربان قلب و فعالیت قلبی شما در حین فعالیت نیز از مانیتور بررسی می‌شود.
- پس از توقف فعالیت مجدداً یک تست از شما انجام می‌شود.
- پس از این مرحله از شما خواسته می‌شود به‌آرامی بدن خود را سرد کنید تا علائم حیاتی شما به حد طبیعی برگردد.
ممکن است به جای فعالیت فیزیکی، با استفاده از دارو این پروسه شبیه سازی شود. در این صورت پروسه استرس تست با سیر بالا متفاوت خواهد بود.
قبل از تست اکوی قلبی چه کاری نباید انجام داد؟
بسته به نوع تست، ممکن است ملاحظات متفاوتی وجود داشته باشد. در مورد کارهایی که باید یا نباید انجام دهید با پزشک خود مشورت کنید. به صورت کلی از شما خواسته می‌شود ملاحظات زیر را داشته باشید:
- چیزی نخورید و نیاشامید.
- سیگار یا هر محصول حاوی نیکوتین را مصرف نکنید.
- قهوه یا هر ماده حاوی کافئین نظیر داروهای کافئین‌دار را مصرف نکنید. حتی نوشیدنی‌های بدون کافئین هم مقادیر اندکی کافئین دارند، بنابراین از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
ممکن است قبل از تست لازم باشد تغییری در مصرف داروهایتان صورت بگیرد؛ در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
نتایج تست اکوکاردیوگرافی چه زمانی آماده می‌شود؟
پس از آن که پزشک متخصص قلب یا فلوشیپ اکوکاردیوگرافی نتایج تست شما را استخراج و بررسی کرد، این نتایج را یا به صورت الکترونیکی، یا به صورت یک گزارش کاغذی آماده خواهد کرد. این پروسه معمولاً چند دقیقه پس از پایان تست انجام می‌شود.
بدون دیدگاه