رنگ ادرار طبیعی بی‌رنگ تا زرد روشن است؛ اما ممکن است بعضی از عوامل این رنگ را عوض کنند.
به عنوان مثال امکان دارد مصرف خوراکی‌هایی مثل انواع چغندر (لبو) و تمشک رنگ ادرار را صورتی تا سرخ کنند و ممکن است برخی از داروها هم به ادرار سایه‌روشن‌های رنگی مثل نارنجی یا آبی متمایل به سبز بدهند.
ممکن است تغییر رنگ طبیعی ادرار نشانۀ بیماری باشد. به عنوان مثال برخی از عفونت‌های ادراری آن را به رنگ سفید شیری در می‌آورند. همچنین گاهی اوقات سنگ کلیه، بعضی از انواع سرطان و بیماری‌های دیگر باعث می‌شوند ادرار قرمزرنگ شود که این اتفاق به دلیل دفع خون رخ می‌دهد.
تغییر رنگ ادرار چه علائمی دارد؟
ادرار رنگ‌های طبیعی متنوعی دارد و رنگ آن به میزان آبی که می‌نوشید وابسته است. مصرف مایعات غلظت رنگ‌دانه‌های زرد موجود در ادرار را رقیق می‌کند. به همین دلیل هر چقدر بیشتر مایعات بنوشید، رنگ ادرار شما روشن‌تر می‌شود و بر عکس هرچقدر کمتر بنوشید، تیره شدن رنگ ادرار بیشتر می‌شود.
با این حال ممکن است ادرار رنگ‌هایی را به خودش بگیرد که با رنگ‌های معمول آن تفاوت زیادی دارند. مثل:
- قرمز؛
- آبی؛
- سبز؛
- نارنجی؛
- قهوه‌ای تیره؛
- سفید کِدِر.
چه زمانی باید برای تغییر رنگ ادرار به پزشک مراجعه کنید؟
باید خوراکی‌ها و داروها را بزرگ‌ترین علت تغییرات رنگ، بو و غلظت ادرار دانست؛ مخصوصاً زمانی که علائم دیگری در کار نیست؛ اما ممکن است بیماری‌های جدی هم چنین تغییری را ایجاد کنند.
در صورتی‌که ادرار شما شرایط زیر را داشت، به پزشک مراجعه کنید:
وجود خون در ادرار
بروز این مشکل هنگام ابتلا به عفونت‌های مجاری ادراری و سنگ کلیه رایج است. این مشکلات معمولاً با درد همراه هستند. ممکن است ادرار خونی بدون درد نشانۀ بیماری جدی‌تری مثل سرطان باشد.
ادرار تیره یا نارنجی
این موضوع نشان‌دهندۀ کارکرد نادرست کبد است؛ مخصوصاً اگر مدفوع کم‌رنگ و چشم‌ها و پوست هم زرد باشند.
تداوم تغییر رنگ برای چند روز
اگر متوجه شدید که تغییر رنگ طبیعی ادرار شما برای چند روز ادامه دارد و ربطی به مصرف خوراکی‌ها و داروهای جدید ندارد.
همچنین اگر ادرار شما قرمز، قهوه‌ای تیره، حاوی خون، حباب‌دار یا کف‌آلود بود، باید به پزشک مراجعه کنید.
مهم‌ترین دلایل ایجاد رنگ‌های مختلف در ادرار چیست؟
تغییر رنگ طبیعی ادرار اغلب به دلیل مصرف برخی از داروها، خوراکی‌ها یا رنگ‌دانه‌های خوراکی رخ می‌دهد و گاهی اوقات هم علت آن ابتلا به بیماری است.
در ادامه برخی از انواع رنگ‌های غیرطبیعی ادرار را به همراه علل آن بررسی کرده‌ایم. یادتان باشد که امکان دارد این رنگ‌ها در ادرار افراد مختلف کمی متفاوت باشند. مثلاً آنچه به نظر شما قرمز است، به نظر فرد دیگر نارنجی می‌آید.
ادرار قرمز یا صورتی
رنگ ادرار قرمز همیشه نشانۀ بیماری‌های جدی نیست. امکان دارد عوامل زیر رنگ قرمز یا صورتی را در ادرار ایجاد کنند:
خونریزی
بیماری‌هایی که می‌توانند منجر به دفع خون در ادرار شوند شامل هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (افزایش سایز پروستات)، تومورهای غیر سرطانی، کیست و سنگ کلیه می‌شوند. امکان دارد برخی از انواع سرطان نیز این مشکل را ایجاد کنند. ممکن است ورزش‌های سنگینی مثل دویدن برای مسافت طولانی هم منجر به خون‌ریزی‌های این‌چنینی شوند.
خوراکی‌ها
ممکن است رنگ قرمز یا صورتی ادرار ناشی از مصرف انواع چغندر (لبو)، شاه‌توت و ریواس باشد.
داروها
ممکن است مصرف نوعی داروی درمان سل با نام ریفامپین هم رنگ ادرار را به نارنجی متمایل به قرمز تغییر دهد. یک داروی ضد درد مجاری ادرار با نام فنازوپیریدین هم اثر مشابهی دارد. آن دسته از داروهای درمان یبوست که حاوی گلیکوزید سنا هستند هم می‌توانند این رنگ را در ادرار ایجاد کنند.
ادرار نارنجی
علل رنگ ادرار نارنجی را در ادامه می‌بینید:
داروها
امکان دارد فنازوپیریدین و برخی از داروهای درمان یبوست رنگ ادرار را نارنجی کنند. داروی ضد‌التهاب با نام سولفاسالازین هم اثر مشابهی دارد. همچنین ممکن است برخی از داروهای شیمی‌درمانی هم منجر به ادرار نارنجی‌رنگ شوند.
ویتامین‌ها
مصرف برخی از ویتامین‌ها مثل ویتامین ب 12 و ویتامین آ هم می‌توانند رنگ ادرار را به نارنجی تا نارنجی متمایل به زرد (زرد پر رنگ) تغییر بدهند.
بیماری‌ها
امکان دارد ادرار نارنجی‌رنگ نشانۀ مشکلات کبد یا مجرای صفراوی باشد، مخصوصاً اگر رنگ مدفوع هم روشن باشد. دهیدراتاسیون(کم آبی بدن) هم می‌تواند رنگ ادرار را نارنجی کند.
ادرار آبی یا سبز
علل ادرار آبی یا سبز عبارت‌اند از:
رنگ‌ها
ممکن است برخی از رنگ‌های خوراکی روشن منجر به ادرار سبزرنگ شوند. همچنین رنگ‌هایی که در آزمایش‌های کلیه و مثانه به کار می‌روند نیز می‌توانند رنگ ادرار را آبی کنند.
دارو
ممکن است یکی از داروهای ضدافسردگی با نام آمی‌تریپتیلین رنگ ادرار را سبز متمایل به آبی کند. یکی از داروهای درمان زخم و رفلاکس معده با نام سایمتیدین و یک کپسول ادرارآور با نام تریامترن هم اثر مشابهی دارند.
رنگ سبز ادرار نیز می‌تواند ناشی از مصرف یکی از داروهای مخصوص کاهش درد و التهاب با نام ایندومتاسین باشد. همچنین امکان دارد ادرار سبز ناشی از مصرف پروپوفول باشد، دارویی قوی که به افراد کمک می‌کند تا پیش از جراحی بخوابند یا آرام شوند.
بیماری‌ها
امکان دارد ابتلا به نوعی بیماری نادر با نام «هایپرکلسمی خوش‌خیم خانوادگی» رنگ ادرار کودکان را آبی کند. عفونت‌های ادراری ناشی از نوعی باکتری خاص هم می‌توانند رنگ ادرار را سبز کنند.
رنگ ادرار قهوه ای یا کولا رنگ
ممکن است عوامل زیر منجر به رنگ ادرار قهوه ای شوند:
خوراکی‌ها
ممکن است مصرف بیش از حد باقالی، ریواس یا آلوئه‌ورا منجر به قهوه‌ای شدن رنگ ادرار شود.
داروها
داروهایی که ممکن است رنگ ادرار را تیره کنند عبارت‌اند از:
- کلروکین یا پریماکین که در پیشگیری و درمان مالاریا کاربرد دارد؛
- آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل مترونیدازول و نیتروفورانتوئین؛
- داروهای درمان یبوست حاوی گلیکوزید سنا؛
- متوکاربامول که شل‌کنندۀ عضلات است؛
- داروی صرع با نام فنی‌توئین؛
- داروهایی با نام استاتین‌ها که کلسترول را پایین می‌آورند
بیماری‌ها
ممکن است برخی از بیماری‌های کبد و کلیه و برخی از عفونت‌های ادراری منجر به رنگ ادرار قهوه ای تیره شوند. همچنین خونریزی داخلی نیز تأثیر مشابهی دارد. گروهی از بیماری‌ها با نام پورفیری که عموماً روی پوست یا سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند هم رنگ ادرار را تیره می‌کنند.
ورزش سنگین
ممکن است آسیب عضلانی ناشی از ورزش‌های سنگین رنگ ادرار را شبیه به چای یا کولا کند. همچنین امکان دارد این آسیب‌دیدگی به کلیه هم صدمه بزند.
ادرار کدر یا تیره
ممکن است عفونت‌های ادراری و سنگ کلیه منجر به ادرار تیره و کدر شوند.
مهم‌ترین عوامل مؤثر در تغییر رنگ ادرار
اگر تغییر رنگ طبیعی ادرار ناشی از خوراکی یا دارو نباشد، احتمالاً نشانۀ بیماری است. عواملی که ممکن است شما را در معرض ریسک ابتلا به بیماری‌های مؤثر بر رنگ ادرار قرار دهند، عبارت‌اند از:
سن و سال
تومورهای مثانه و کلیه که منجر به دفع خون همراه با ادرار می‌شوند، در افراد مسن رایج‌تر هستند. گاهی اوقات به دلیل بزرگ‌شدن غدۀ پروستات، در ادرار مردان بالای 50 سال خون مشاهده می‌شود.
سابقه خانوادگی
اگر شما یا هر کدام از خویشاوندان خونی شما مثل والدین، خواهر و برادر یا پدربزرگ و مادربزرگ سابقه ابتلا به بیماری‌های کلیوی یا سنگ کلیه را داشته باشند، شانس ابتلای شما به این بیماری‌ها نیز بالا می‌رود. امکان دارد هر 2 نوع این بیماری‌ها منجر به دفع خون همراه با ادرار شوند.
ورزش سنگین
آن‌هایی که برای مسافت‌های طولانی می‌دوند در معرض ریسک بیشتری هستند؛ اما ممکن است در ادرار هر کسی که ورزش شدید انجام می‌دهد هم خون دیده شود.
تشخیص بیماری‌های مختلف از روی رنگ ادرار چگونه است؟
احتمالاً پزشک در مورد وضعیت سلامتی‌تان از شما سؤال می‌پرسد و یک معاینۀ بالینی انجام می‌دهد. ممکن است به آزمایش‌های زیر هم نیاز پیدا کنید:
آزمایش آنالیز ادرار
در آزمایش آنالیز ادرار شما از نظر وجود نشانه‌های احتمالی مربوط به مشکلات کلیه و مجاری ادرار بررسی می‌شود. همچنین احتمال دارد نمونه‌ای از ادرار به منظور پیداکردن باکتری ایجادکنندۀ بیماری بررسی شود.
آزمایش خون
برخی از آزمایش‌های خون سطح مواد زائدی که به دلیل عملکرد نادرست کلیه‌ها در خون جمع می‌شوند را اندازه‌گیری می‌کنند. همچنین ممکن است پزشک دستور بدهد تا خون شما به منظور وجود نشانه‌های بیماری‌های کبدی و سایر بیماری‌ها (مثل دیابت) بررسی شود.
بیماری‌های ناشی از تغییر رنگ ادرار چگونه درمان می‌شوند؟
درمان این بیماری‌ها (در صورت لزوم) به نوع بیماری مؤثر در تغییر رنگ طبیعی ادرار بستگی دارد.
تغییر سبک زندگی چقدر در جلوگیری از تغییر رنگ ادرار مؤثر است؟
وقتی دهیدراته می‌شوید، ادرار شما تیره‌تر می‌شود. این اتفاق نشانه این است که بدن شما به مایعات بیشتری نیاز دارد. حواستان باشد که هر روز به میزان کافی مایعات مصرف کنید تا از دهیدراتاسیون جلوگیری کنید و سلامت بمانید.
چه زمانی تغییر رنگ ادرار نگران‌کننده است؟
تغییر رنگ ادرار طبیعی معمولاً بی‌خطر است و نباید باعث نگرانی شود؛ اما گاهی اوقات این تغییرات نشانۀ برخی از بیماری‌های زمینه‌ای مثل عفونت ادراری یا عفونت در سایر بخش‌های بدن هستند. در چنین شرایطی، خبر خوب این است که امکان دارد ادرار شما سرنخ‌های موردنیاز برای تشخیص بیماری‌های زمینه‌ای را در اختیار پزشک قرار بدهد. برای رسیدن به این هدف، بهتر است به پزشک بگویید که تغییر رنگ طبیعی ادرار شما چند روز طول کشیده و آیا علائم دیگری هم دارید یا خیر.
در این مقاله هر آنچه باید در مورد تغییر رنگ ادرار می‌دانستید را گفتیم تا بدانید چه زمانی نیازی به نگرانی نیست و چه زمانی بهتر است به پزشک مراجعه کنید. فراموش نکنید بیشتر تغییرات رنگ طبیعی ادرار مثل زردشدن آن با افزایش مصرف مایعات از بین می‌روند و به همین دلیل، حتماً به اندازۀ کافی آب بنوشید.
بدون دیدگاه