آفتاب سوختگی چیست؟
آفتاب سوختگی یعنی پوست بر اثر قرارگرفتن طولانی‌مدت در برابر نور خورشید دچار قرمزی، درد و آسیب شود. هنگام آفتاب‌سوختگی، پرتوهای فرابنفش (UV) آفتاب یا دستگاه برنزه کننده (سولاریوم)، پوست را سوزانده‌اند. لازم نیست کل روز را در ساحل یا استخر روباز بگذرانید تا به این حالت دچار شوید. امکان دارد وقت انجام فعالیت‌های روزمره مانند باغبانی، ورزش در فضای باز یا بیرون‌رفتن برای نهار هم دچار آفتاب سوختگی شوید البته اگر ضد آفتاب نزده باشید!
پیری زودرس پوست و سرطان پوست از عوارض احتمالی آفتاب‌سوختگی‌های متعدد به شمار می‌روند. با محافظت هر روزه از پوست احتمال آفتاب‌سوختگی را تا حد ممکن کاهش دهید. فرقی نمی‌کند چه مدتی را در فضای باز می‌گذرانید، باید به قرارگرفتن در معرض آفتاب توجه داشته باشید.
انواع آفتاب سوختگی
متخصصان، آفتاب‌سوختگی را بر اساس شدت آسیبی که به پوست وارد شده است، طبقه‌بندی می‌کنند. آفتاب‌سوختگی درجه یک و دو متداول هستند.
آفتاب سوختگی درجه یک
لایهٔ بیرونی پوست (اپیدرم) صدمه می‌بیند که معمولاً خودبه‌خود پس از یکی دو روز تا یک هفته بهبود پیدا می‌کند.
آفتاب سوختگی درجه دو
لایهٔ میانی پوست (درم) صدمه می‌بیند. پوست آفتاب‌سوخته تاول خواهد زد. ممکن است بهبودی پوست چند هفته‌ای طول بکشد و درمان پزشکی هم لازم باشد.
آفتاب سوختگی درجه سه
این نوع از آفتاب‌سوختگی بسیار نادر است و به درمان اورژانسی نیاز دارد. همهٔ لایه‌های پوست شامل بافت چربی زیر پوست (هیپودرم) به شدت آسیب می‌بینند. حتی ممکن است پایانه‌های عصبی هم تخریب شوند. بیشتر سوختگی‌های درجه سه در نتیجهٔ سوختگی با مواد شیمیایی و آتش‌سوزی رخ می‌دهند و به نور خورشید مربوط نیستند.
علائم آفتاب‌سوختگی
هنگامی‌که به آفتاب‌سوختگی دچار می‌شوید، ممکن است احساس کنید که پوستتان روی شعله‌های آتش است! حس گرگرفتگی و سوزشی که اگر لمس شود یا با لباس برخورد کند، شدیدتر می‌شود.
علائم آفتاب‌سوختگی به شدت سوختگی بستگی دارند که احتمالاً شامل این موارد شوند:
علائم آفتاب‌سوختگی درجه یک
پوست‌های روشن با قرمزی همراه هستند. پوست‌های تیره هم به آفتاب‌سوختگی دچار می‌شوند اما کمتر به چشم می‌آید مگر زمانی که تاول بزنند یا پوسته‌ریزی کنند.
- احساس حرارت
- انقباض پوست (سفتی پوست)
- درد یا حساسیت
- تورم
- پوسته‌ریزی (پس از چندین روز)
هم‌چنین امکان دارد این علائم هم ایجاد شوند:
- خستگی
- تب
- سردرد
- تهوع
علائم آفتاب سوختگی درجه دو
- قرمزی شدید پوست
- تاول
- تورم بخش وسیعی از پوست
- ظاهر خیس و مرطوب پوست
- درد
- تغییر رنگ در محل سوختگی
ممکن است نشانه‌های گرمازدگی و بیماری‌های ناشی از گرما شامل موارد زیر هم پدیدار شوند:
- سرگیجه
- خستگی مفرط
- تب
- سردرد
- گرفتگی عضلات
- تهوع
- لرز
علائم آفتاب سوختگی درجه سه
- پوست چرمی شکل
- بی‌حسی پوست
- رنگ‌پریدگی یا سفیدی پوست
- همهٔ علائم بیماری‌های ناشی از گرما شامل شوک گرمایی و یا گرمازدگی
مراحل آفتاب‌سوختگی
اطرافیان احتمالاً متوجه شوند که پوست شخص صورتی‌رنگ شده است اما خود او تا شروع درد بی‌خبر است مگر اینکه در آینه نگاه بیندازد. آفتاب‌سوختگی سه مرحله دارد:
۱. معمولاً چند ساعتی که از آفتاب سوختگی بگذرد، درد آغاز می‌شود.
۲. قرمزی، حساسیت و درد پوست بیشتر می‌شود و حدود ۲۴ساعت پس از سوختگی به اوج خود می‌رسد. در سوختگی درجه دو، تاول‌ها هم ظاهر می‌شوند.
۳. حوالی هفتهٔ بعد احتمالاً پوسته‌ریزی رخ می‌دهد، تیرگی پوست به‌تدریج برطرف می‌شود و پوست به رنگ طبیعی خود برمی‌گردد که احتمالاً چند هفته‌ای طول می‌کشد.
علت آفتاب‌سوختگی
پرتوهای فرابنفش باعث ایجاد آفتاب‌سوختگی می‌شوند.
انواع پرتوهای فرابنفش
دو نوع پرتو فرابنفش که می‌توانند به آفتاب‌سوختگی بیانجامند، عبارتند از:
- پرتوهای فرابنفش با بلندترین طول موج (UVA)
- پرتوهای فرابنفش با طول موج متوسط (UVB)
عوامل مستعد‌کننده آفتاب‌سوختگی
همهٔ افراد می‌توانند به آفتاب‌سوختگی دچار شوند اما عواملی که احتمال بروز آن را افزایش می‌دهند، شامل این موارد هستند:
- مدت زمان قرارگرفتن در معرض نور خورشید
- مصرف برخی داروها شامل آنتی‌بیوتیک‌ها (مثلاً داکسی‌سایکلین و کوتریموکسازول)، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)، رتینوئیدها و داروهای قلبی (برای نمونه دیورتیک‌ها)
- شدت پرتوهای فرابنفش که تحت تأثیر ساعت روز، میزان ابری‌بودن آسمان، ارتفاع از سطح دریا و فاصله تا خط استوا قرار دارد
- ضخامت لایهٔ اوزون بسته به موقعیت جغرافیایی در کرهٔ زمین
- نوع و رنگ پوست
- استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده بدون استفاده از ضد آفتاب و لوسیون مخصوص
درمان آفتاب سوختگی
اگر به‌خوبی از پوست خود در برابر نور زیاد خورشید محافظت نکنید، یعنی ضد آفتاب نزنید و لباس مناسب نپوشید، احتمال دارد دچار آفتاب‌سوختگی شوید. برای کمک به بهبود و تسکین سوزش پوست لازم است تا درمان آفتاب سوختگی را در سریع‌ترین زمان ممکن شروع کنید. قدم اول این است که از نور خورشید دور شوید؛ ترجیحاً به فضای بسته بروید.
متخصصان پوست برای تسکین ناراحتی ناشی از آفتاب سوختگی نکات زیر را توصیه می‌کنند. پس هنگامی که به فضای سربسته رسیدید:
۱. دوش آب سرد بگیرید
مرتب دوش آب سرد بگیرید یا با آب سرد حمام کنید زیرا به تسکین درد کمک می‌کند. بلافاصله پس از خروج از وان یا دوش، پوست را به ملایمت خشک کنید اما بگذارید پوست اندکی نمناک باشد. سپس مرطوب‌کننده بزنید تا رطوبت پوست را حفظ کند و خشکی پوست برطرف شود.
۲. مرطوب‌کننده حاوی آلوئه‌ورا یا روغن سویا استفاده کنید
برای تسکین پوست آفتاب‌سوخته، مرطوب‌کننده‌ای بزنید که حاوی آلوئه‌ورا یا روغن سویا باشد. اگر در ناحیهٔ مشخصی از پوست احساس ناراحتی می‌کنید، شاید بخواهید روی آن کرم هیدروکورتیزون بزنید. آفتاب‌سوختگی را با فرآورده‌های دارویی مثل لیدوکائین که پسوند -کائین دارند، مداوا نکنید زیرا این داروها می‌توانند باعث تحریک پوست یا بروز واکنش آلرژیک شوند.
۳. می‌توانید داروهای مسکن مثل ایبوپروفن مصرف کنید
برای کمک به کاهش تورم، قرمزی و ناراحتی می‌توانید از ایبوپروفن کمک بگیرید.
۴. آب بیشتری بنوشید
آفتاب‌سوختگی سبب می‌شود تا مایعات بدن به سطح پوست کشیده شوند و از بقیهٔ بدن دور شوند. نوشیدن آب بیشتر هنگام آفتاب‌سوختگی به رفع کم‌آبی بدن (دهیدراته‌شدن) کمک می‌کند.
۵. تاول‌ها را دستکاری نکنید
اگر پوست شما تاول زد، بگذارید تا بهبود یابند. بروز تاول نشان‌دهندهٔ آفتاب‌سوختگی درجه دو است. نباید تاول‌ها را بترکانید زیرا به محافظت در برابر عفونت و بهبود پوست کمک می‌کنند.
۶. مراقبت از پوست آفتاب‌سوخته را دو‌چندان کنید
هنگامی که پوست آفتاب‌سوخته در حال ترمیم و بهبودی است، بیشتر از آن مراقبت کنید. موقع بیرون‌رفتن لباسی بر تن کنید که پوست را بپوشاند. پارچه‌هایی که نور از آن‌ها عبور نمی‌کند و الیاف نزدیک به هم دارند، بهترین انتخاب به شمار می‌روند. کافی است تا پارچه را در برابر روشنایی بگیرید تا مطمئن شوید که هیچ نوری از آن رد نشده است.
درصورتی‌که تاول‌های شدید بزنید یا دچار کم‌آبی شوید، ممکن است کادر درمان مایعات و نوشیدنی‌های هیدراته تجویز کنند تا به بدنتان آبرسانی شود.
اگر به آفتاب سوختگی درجه سه دچار شدید، شاید به پیوند پوست احتیاج پیدا کنید. جراح پوست مرده را برمی‌دارد و پوست سالم را از سایر نقاط بدن انتقال می‌دهد. بهبود این سوختگی‌ها هفته‌ها یا بیشتر به طول می‌انجامد و می‌توانند با عوارض شدید همراه باشند.
شاید تصور کنید که آفتاب‌سوختگی عارضه‌ای موقت است اما قرارگرفتن خیلی زیاد در برابر پرتوهای فرابنفش خورشید می‌تواند آسیب‌های طولانی‌مدتی به پوست وارد کند. این صدمات خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهند، از این رو محافظت از پوست در برابر نور خورشید اهمیت ویژه‌ای دارد.
ریسک‌فاکتورها
سایر عواملی که ریسک آفتاب‌سوختگی را بالا می‌برند، شامل این موارد می‌شوند:
- پوست روشن، کک‌ومک، چشمان آبی، موهای بور یا حنایی‌رنگ
- زندگی یا اقامت در ارتفاعات بالا از سطح دریا یا نواحی نزدیک به خط استوا
- ورزش یا شنا‌کردن در فضای باز به‌طور مکرر
- سپری‌کردن زمان زیاد روی آب حین انجام فعالیت‌هایی مانند قایق‌رانی، ماهیگیری و پاروزنی
- گرفتن حمام آفتاب به‌طور منظم
- کار در فضای باز
- استفاده از دستگاه‌های سولاریوم و برنزه‌کننده
پیشگیری
برای پیشگیری از آفتاب‌سوختگی و کاهش آسیب‌های احتمالی ناشی از نور خورشید می‌توانید این روند را در پیش بگیرید:
- هر روز ضد آفتابی با طیف وسیع محافظت در برابر هر دو نوع پرتو فرابنفش UVA و UVB استفاده کنید. زمانی‌که در فضای باز هستید، هر ۹۰ دقیقه یکبار ضدآفتاب بزنید. پس از شنا یا تعریق ضد آفتاب خود را بیشتر تکرار کنید.
- حمام آفتاب نگیرید؛ از دستگاه‌های سولاریوم و برنزه‌کننده هم استفاده نکنید.
- هنگام مصرف داروهایی که حساسیت پوست را بیشتر می‌کنند، به قرارگرفتن در معرض آفتاب دقت کنید.
- تا جای ممکن از ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر در برابر نور خورشید قرار نگیرید زیرا پرتوهای فرابنفش قوی‌تر هستند.
- برای ارزیابی‌های سالانهٔ سرطان پوست به متخصص پوست مراجعه کنید.
- از عینک آفتابی محافظ در برابر پرتوهای فرابنفش استفاده کنید.
- اگر طاس هستید، کلاه بر سر بگذارید.
- لباس‌های محافظ مانند پیراهن آستین بلند، شلوار بلند و کلاه لبه‌پهن بپوشید.
بدون دیدگاه