سوختگی به وسیلۀ منابع مختلفی مثل آتش، خورشید، بخار آب جوش، برق، مواد شیمیایی، مایعات یا اشیای داغ به وجود می‌آید. ممکن است سوختگی‌ها فقط باعث آسیب جزئی شوند که در این صورت می توانید اقدام به درمان سوختگی در خانه کنید؛ اما در شرایطی‌که زندگی و سلامت شما را تهدید کند، به مراقبت‌های ویژه پزشکی نیاز خواهید داشت.
سوختگی‌ها با توجه به میزان آسیبی که به پوست یا بافت بدن می‌زنند، درجه‌بندی می‌شوند.
چگونه سوختگی‌های جزئی را در منزل درمان کنید؟
درمان سوختگی در خانه شامل مراحل زیر می‌شود:
- محل سوختگی را به مدت 15 دقیقه زیر جریان آب سرد نگه دارید تا خنک شود. اگر این کار ممکن نبود، محل آسیب‌دیده را درون یک ظرف آب سرد قرار دهید یا روی آن کمپرس سرد بگذارید. نباید تکه‌های یخ را مستقیماً روی قسمت آسیب‌دیده قرار دهید؛ چون امکان دارد منجر به آسیب بیشتر شود.
- وقتی‌که محل آسیب‌دیده خنک شد، از یک لوسیون یا مرطوب‌کننده برای تسکین محل سوختگی و جلوگیری از خشکی استفاده کنید.
- روی محل سوخته گاز استریل قرار دهید. گاز را شل بپیچید تا به آن فشار نیاید.
- گاهی اوقات در محل سوختگی تاول‌های پر از مایع تشکیل می‌شود. اگر این اتفاق افتاد، آن‌ها را نترکانید. اگر تاول‌ها خودشان ترکیدند، محل آن‌ها را با یک صابون ملایم (غیر قلیایی) و آب شست‌وشو دهید و بعد روی آن پماد آنتی‌بیوتیک بمالید و با گاز باندپیچی کنید. می‌توانید پوست مردۀ حاصل از تاول‌های ترکیده‌شده را به‌آرامی بردارید.
- امکان دارد مصرف استامینوفن و یا ایبوپروفن به تسکین درد و تورم کمک کند.
سوختگی‌ها چگونه درجه‌بندی می‌شوند؟
مرحلۀ اول تشخیص، افتراق سوختگی جزئی از نوع وخیم، تعیین درجۀ آن و میزان آسیب واردشده به بافت‌های بدن است.
درجه‌بندی سنتی و قدیمی سوختگی (درجه 1، درجه 2 و درجه 3)، با روش جدیدی جایگزین شده است که میزان نیاز به مراقبت‌های ویژه را مشخص می‌کند. شدت زخم (بر اساس عمق آن)، میزان مراقبت لازم را مشخص خواهد کرد.
سوختگی سطحی
این دسته از سوختگی‌ها که در گذشته با عنوان سوختگی‌های درجه‌یک شناخته می‌شدند، کم‌خطرترین نوع سوختگی هستند و فقط لایه بیرونی پوست (اپیدرم) را درگیر می‌کنند. معمولاً در این نوع پوست خشک و قرمز می‌شود و ممکن است کمی متورم و دردناک باشد. لایه بیرونی پوست کاملاً نمی‌سوزد و تاول ایجاد نمی‌شود. به طور کلی ممکن است بتوانید سوختگی‌های سطحی را در خانه درمان کنید.
سوختگی کم‌عمق
سوختگی‌های کم‌عمق زمانی رخ می‌دهند که علاوه بر سوختن کامل لایه اول پوست، لایه دوم پوست (درم) نیز می‌سوزد. علائم این نوع، به عمق آن بستگی دارد. سوختگی‌های کم‌عمق باعث ایجاد تاول می‌شوند و پوست را به رنگ قرمز تیره درمی‌آورند که با فشار کم‌رنگ می‌شود. همچنین در این نوع سوختگی علائمی مثل ترشحات و درد شدید وجود دارد. ممکن است سوختگی‌های با ضخامت جزئی، آبدار یا مومی‌شکل به نظر برسند، رنگ‌های متفاوتی داشته باشند، رنگ آن‌ها در اثر فشار چندان روشن نشود و کمتر دردناک باشند. اگر قطر ناحیه‌های سوختگی با ضخامت جزئی بزرگ‌تر از 5 تا 8 سانتیمتر نباشد، امکان دارد بتوانید آن را در خانه درمان کنید. اگر محل سوختگی پوست بزرگ‌تر بود یا سوختگی دست، پاها، صورت، کشاله ران، باسن یا مفصل رخ داد، به دنبال مراقبت پزشکی اورژانسی بروید.
سوختگی عمیق
در سوختگی‌های عمیق همه لایه‌های پوست و گاهی اوقات بافت‌های عمیق‌تر مانند چربی و ماهیچه درگیر می‌شود و بافت‌ها آسیب دائمی می‌بینند. معمولاً سوختگی عمیق شامل ناحیه‌هایی به رنگ سیاه ذغالی می‌شود یا ممکن است خشک و سفید مومی‌شکل به نظر برسد. در این نوع سوختگی‌ها تاول ایجاد نمی‌شود و ازآنجایی‌که اعصاب به‌شدت آسیب می‌بینند، دردی در محل آسیب‌دیده وجود ندارد یا خیلی کم است. این نوع سوختگی‌ها به مراقبت اورژانسی نیاز دارند و اغلب اوقات مداخله جراحی برای درمان آن‌ها لازم است.
سوختگی‌های عمده چگونه درمان می‌شوند؟
برای سوختگی‌های عمده و بزرگ با اورژانس تماس بگیرید و تا زمان رسیدن کمک، مراحل زیر را طی کنید:
- مطمئن شوید که منبع سوختگی خاموش یا حذف شده است. لباس‌های سوخته‌ای که به پوست چسبیده را درنیاورید؛ اما بررسی کنید که فرد با مواد خطرناک و در حال سوختن در تماس نباشد.
- مطمئن شوید که فرد نفس می‌کشد. اگر فرد پاسخ نمی‌دهد یا تنفس ندارد، احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید.
- سوختگی‌های شدید را در آب سرد غوطه‌ور نکنید؛ چون ممکن است باعث سرمازدگی شود.
- ناحیۀ آسیب‌دیده را با باند استریل و خشک یا پارچه تمیز بپوشانید. برای این کار از پتو یا حوله استفاده نکنید؛ چون پارچه آن‌ها از الیافی ساخته‌شده که تمایل به چسبیدن به سوختگی دارد. اگر ناحیۀ سوختگی بزرگ است از یک ملحفۀ پنبه‌ای (نخی) سبک استفاده کنید. هیچ پمادی روی این ناحیه نمالید و تلاش نکنید تاول‌ها را بترکانید.
سوختگی با آتش چگونه درمان می‌شود؟
سوختگی‌هایی که در اثر تماس مستقیم با آتش رخ می‌دهند، باید با توجه به درجه و وسعت آسیب درمان شوند. این اتفاق ممکن است اطراف آتش کمپ یا برای کودکانی که با کبریت بازی می‌کنند اتفاق بیفتد. ممکن است بعضی از سوختگی‌های سطحی ناشی از آتش، مانند سوختگی‌های جزئی درمان شوند؛ اما امکان دارد سوختگی‌های وسیع یا آن‌هایی که تا لایه‌های عمیق‌تر بافت رسیده‌اند، نیاز به مراجعه به مطب پزشک یا اورژانس محلی داشته باشند.
اگر سوختگی دست، صورت، پاها یا کشالۀ ران را درگیر کرده، به دنبال مراقبت‌های پزشکی بروید.
برای درمان سوختگی الکتریکی باید چه‌کار کنید؟
هر نوع سوختگی الکتریکی(سوختگی با برق) باید توسط پزشک معاینه شود. امکان دارد این نوع از سوختگی‌ها جزئی به نظر برسند، اما ممکن است آسیب به بافت‌های زیر پوست هم رسیده باشند. گاهی اوقات ممکن است شوک‌های الکتریکی باعث به‌هم‌خوردن ریتم قلب و ایست قلبی شوند و عبور جریان الکتریکی از داخل بدن منجر به آسیب‌های داخلی شود. گاهی اوقات امکان دارد تکان ناشی از آسیب الکتریکی منجر به پرت‌شدن یا افتادن فرد و متعاقب آن شکستگی و آسیب‌های دیگر شود. اگر فرد درد دارد، گیج است یا تنفس، ضربان قلب و سطح هوشیاری او تغییر کرده، به دنبال مراقبت‌های فوری پزشکی باشید. علاوه بر این، اگر امکان دارد منبع الکتریسیته را خاموش کنید و در غیر این صورت، آن را با استفاده از یک شیء نارسانا (که از پلاستیک یا فایبرگلاس ساخته شده) از خود و مصدوم دور کنید.
برای درمان سوختگی شیمیایی چه باید کرد؟
اگر یک ماده شیمیایی پوست را سوزاند، مراحل زیر را طی کنید:
- لباس‌ها و زیورآلات آلوده را در بیاورید و مواد شیمیایی را با استفاده از آب سرد از روی پوست بشویید تا سوختگی متوقف شود. این کار را برای 20 دقیقه یا بیشتر انجام دهید و اگر مادۀ شیمیایی به شکل پودر است، قبل از آب‌گرفتن آن را از روی پوست پاک کنید.
- اگر مادۀ شیمیایی وارد چشم شد، سریعاً آن را به مدت 15 دقیقه زیر آب سرد بگیرید.
- یک پانسمان استریل یا پارچه تمیز را به‌صورت شل دور محل سوختگی ببندید.
- اگر شخص دچار علائم شوک مثل غش‌کردن یا اختلال در تنفس شد یا سوختگی شدید بود و چشم‌ها را درگیر کرد، با اورژانس تماس بگیرید.
بدون دیدگاه