نوار مغز چیست؟
نوار مغزی یا الکتروانسفالوگرام (EEG)، آزمایشی برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی در مغز است که با استفاده از دیسک‌های فلزی کوچک (الکترود) که به پوست سر می‌چسبند، انجام می‌شود. سلول‌های مغز به وسیلۀ تکانه‌های الکتریکی ارتباط برقرار می‌کنند و در تمام مدت (حتی هنگام خواب) فعال باقی می‌مانند. این فعالیت‌ها در نوار مغزی به شکل خطوط مواج نمایش داده می‌شوند.
EEG یکی از آزمایش‌های پزشکی مهم برای تشخیص صرع است. همچنین می‌تواند در تشخیص سایر اختلال‌های عصبی نیز نقش داشته باشد.
چرا نوار مغزی انجام می‌شود؟
نوار مغزی می‌تواند تغییراتی را در فعالیت مغز پیدا کند که این یافته‌ها ممکن است در تشخیص اختلال‌های مغزی (به‌خصوص اختلال صرع یا حملات صرع) مفید باشند. همچنین ممکن است نوار مغزی به تشخیص یا درمان موارد زیر نیز کمک کند:
- تومورهای مغزی؛
- آسیب مغزی ناشی از ضربه به سر؛
- اختلال در عملکرد مغز که ممکن است دلایل متفاوتی داشته باشد (انسفالوپاتی)؛
- اختلال‌های خواب؛
- سکتۀ مغزی؛
- التهاب مغز (انسفالیت هرپسی)؛
- بیماری کروتزفلد جاکوب یا جنون گاوی.
البته ممکن است از نوار مغزی برای تائید مرگ مغزی فردی که کمای مداوم دارد نیز استفاده شود. برای پیدا کردن سطح مناسب بیهوشی در فردی که در کمای پزشکی به سر می‌برد، از نوار مغزی پیوسته استفاده می‌شود.
چگونه باید برای نوار مغزی آماده شوید؟
غذا و داروها
درصورتی‌که از جانب پزشک و کادر درمان دستور دیگری داده نشده است، داروهای معمول خود را مصرف کنید.
سایر موارد احتیاطی
شب قبل از آزمایش یا روز آزمایش، مو‌‌های خود را بشویید اما از نرم‌کننده‌ها، کرم‌های مو، اسپری‌ها یا ژل‌های حالت‌دهنده استفاده نکنید. امکان دارد استفاده از محصولات مرتبط با مو باعث شود اتصال پانسمان‌های چسبناکی که الکترودها را روی پوست سر شما نگه می‌دارند، سخت‌تر شود.
اگر قرار است در طول آزمایش نوار مغزی خواب باشید، ممکن است پزشک از شما بخواهد که شب قبل از آزمایش کمتر بخوابید یا اصلاً نخوابید.
طی گرفتن نوار مغزی چه اتفاقی می‌افتد؟
هنگام آزمایش
ممکن است حین آزمایش EEG کمی احساس ناراحتی کنید یا اصلاً این احساس را نداشته باشید. الکترودها فقط نوسان‌های عصبی شما را ضبط می‌کنند و هیچ‌گونه احساسی را ایجاد نمی‌کنند.
لیست زیر شامل مواردی می‌شود که می‌توانید انتظار وقوع آن‌ها را در طول انجام آزمایش داشته باشید:
- فرد مسئول(تکنسین) سر شما را اندازه گرفته و با یک مداد مخصوص پوست سر را علامت گذاری می‌کند تا محل اتصال الکترودها را مشخص کند. این کار با استفاده از یک مداد مخصوص انجام می‌شود.
- سپس دیسک‌ها (الکترودها) را به پوست سر شما متصل می‌کند. این کار با استفاده از یک چسب مخصوص انجام می‌شود. گاهی اوقات به‌جای این کار از یک کلاه الاستیک مجهز به الکترود استفاده می‌شود. الکترودها از طریق سیم‌ها به دستگاهی وصل می‌شوند که امواج مغزی را تقویت می‌کند و آن‌ها را روی تجهیزات کامپیوتری ثبت می‌کند.
- بعد از جایگذاری الکترودها، معمولاً آزمایش نوار مغزی بین بیست تا چهل دقیقه زمان می‌برد. آزمایش برخی از بیماری‌های خاص نیازمند خوابیدن شما در طول آزمایش است. در این حالت ممکن است آزمایش بیشتر طول بکشد.
- هنگام آزمایش در یک موقعیت راحت و با چشمان بسته استراحت می‌کنید. ممکن است تکنسین در زمان‌های مختلفی از شما بخواهد که چشم‌هایتان را باز و بسته کنید، چند محاسبه ساده انجام دهید، یک پاراگراف را بخوانید، به یک عکس نگاه کنید، برای چند دقیقه عمیق نفس بکشید یا به یک چراغ چشمک‌زن نگاه کنید.
- هنگام آزمایش، معمولاً فیلم‌برداری انجام می‌شود و درحالی‌که نوسان‌های عصبی شما به وسیلۀ EEG ثبت می‌شود، از حرکت‌های بدن شما به وسیلۀ یک دوربین فیلم‌برداری می‌شود. امکان دارد این روش برای تشخیص یا درمان بیماری به پزشک کمک کند.
- آزمایش‌های نوار مغزی سیار، امکان نظارت را برای مدت طولانی‌تر و در خارج از مطب یا بیمارستان فراهم می‌کنند؛ اما این نوع از آزمایش‌های نوار مغزی، همیشه به عنوان یک گزینه مطرح نمی‌شوند. ممکن است این نوع آزمایش‌ها، بیشتر از چند روز فعالیت‌های مغز را ضبط کنند که این کار شانس ثبت فعالیت مغز در طول حملۀ صرع را افزایش می‌دهد. در مقایسه با نظارت ویدیویی EEG بر بیمار بستری، EEG سیار در زمینۀ تعیین تفاوت‌های تشنج‌های ناشی از صرع با تشنج‌های غیر صرعی چندان خوب عمل نمی‌کند.
بعد از انجام نوار مغز
تکنسین، الکترودها یا کلاه را برمی‌دارد. اگر آرام‌بخش مصرف نکرده باشید، بعد از این فرآیند نباید هیچ‌گونه عوارض جانبی را احساس کنید. باید بتوانید به برنامۀ روزمرۀ زندگی خود برگردید.
اگر آرام‌بخش استفاده کرده باشید، مدتی طول می‌کشد تا تأثیر داروها از بین برود. برنامه‌ریزی کنید تا کسی باشد تا شما را به منزل برساند. زمانی که در منزل هستید استراحت کنید و در ادامه روز رانندگی نکنید.
ریسک‌های نوار مغزی چیست؟
نوار مغزی یک پروسه‌ی ایمن و بدون درد است. گاهی اوقات حین انجام آزمایش، وقوع حملات صرع را در افراد مبتلا به صرع تحریک می‌کنند؛ اما اگر نیاز باشد، مراقبت پزشکی مناسب نیز ارائه می‌شود.
نتایج
پزشکانی که برای تجزیه و تحلیل نوار مغزی تعلیم‌دیده‌اند، موارد ثبت‌شده را تفسیر می‌کنند و آن‌ها را برای پزشکی که دستور انجام آزمایش نوار مغزی را داده، می‌فرستند. ممکن است نیاز باشد که برای صحبت در مورد نتایج آزمایش، از پزشکتان وقت بگیرید.
اگر ممکن است، یکی از دوستان یا اعضای خانواده را هنگام قرار ملاقات با پزشک همراه خود ببرید تا به شما کمک کند که اطلاعات به‌دست‌آمده را به یاد بسپارید.
پرسش‌هایی مانند موارد زیر را بنویسید تا آن‌ها را از پزشک خود بپرسید:
- با توجه به نتایج آزمایش، مراحل بعدی برای من چیست؟
- آیا ممکن است مواردی وجود داشته باشند که به هر شکلی بر نتایج این آزمایش تأثیر گذاشته باشند؟
- آیا نیاز است که آزمایش را تکرار کنم؟
بدون دیدگاه