آیا می‌دانید عدم آگاهی از نحوه تزریق انسولین قلمی به‌صورت صحیح می‌تواند منجر به عوارض جانبی جدی شود؟
تزریق انسولین قلمی یکی از ضروریات زندگی بسیاری از افراد دیابتی و بخشی از روتین زندگی آن‌ها است و به همین دلیل اطلاع از چگونگی انتخاب محل تزریق انسولین قلمی و نحوه تزریق انسولین قلمی برای این افراد اهمیت زیادی دارد.
این مقاله دستورالعمل‌های مربوط به نحوه تزریق انسولین قلمی را با جزئیات کامل در اختیارتان قرار می‌دهد و به‌نوعی آموزش تزریق انسولین قلمی محسوب می‌شود.
قلم تزریقی انسولین چیست؟
قلم انسولین یک وسیله تزریقی است که سوزن آن انسولین را به بافت زیرپوستی (بافت بین پوست و عضله) می‌رساند. بافت زیرپوستی با نام بافت زیرجلدی (Sub Q tisuue) هم شناخته می‌شود و در سرتاسر بدن وجود دارد.
چگونه باید بهترین زمان تزریق انسولین قلمی را انتخاب کنم؟
برای انتخاب بهترین زمان تزریق انسولین قلمی، به زمان‌های تست قند خون، زمان صرف غذا و نوع انسولین توجه کنید و حواستان به نکات زیر هم باشد:
- قندخونتان را حداکثر تا 30 دقیقه قبل از غذا بررسی کنید.
- اگر انسولین سریع‌الاثر را پیش از غذا تزریق می‌کنید، بلافاصله وعدۀ غذایی را میل کنید و در رابطه با انسولین رگولار حواستان باشد که مدت‌زمان تزریق تا صرف غذا بیشتر از 30 دقیقه نشود.
- انسولین متوسط و طولانی اثر را هر روز سر ساعت مشخصی تزریق کنید.
دوز استاندارد یا معمولی برای انسولین وجود ندارد. دوز موردنیاز شما، همان میزانی است که برای کنترل صحیح قند خونتان نیاز دارید. پزشک دوز مناسب انسولین را برای شما تجویز می‌کند.
نحوه تزریق انسولین قلمی در 3 مرحله
در این بخش دستورالعمل‌های نحوه تزریق انسولین قلمی را به سه مرحلۀ پیش از تزریق، انتخاب محل تزریق انسولین قلمی و تزریق دسته‌بندی کرده‌ایم:
پیش از تزریق
محل تزریق انسولین قلمی باید تمیز و بدون رطوبت باشد. لوازم موردنیاز برای تزریق شامل موارد زیر می‌شوند:
- قلم تزریقی انسولین تجویزشده توسط پزشک؛
- سوزن‌های قلم و دستمال (پد) الکلی؛
- ظرفی برای معدوم کردن سوزن قلم؛
می‌توانید از ظرفی که از پلاستیک سخت ساخته شده و درب پیچی یا محکمی دارد استفاده کنید.
آماده‌سازی پیش از تزریق شامل گام‌های زیر می‌شود:
- دست‌ها را بشویید.
- درپوش قلم تزریقی انسولین را بردارید.
- اگر محلول انسولین کدر شده بود، قلم را روی کف دست خود بغلتانید. اگر مایع کاملاً شفاف بود، نیازی به این کار نیست. لازم به ذکر است که نباید قلم را تکان (shake) ندهید.
- سرپوش پلاستیکی قلم را با پد الکلی تمیز کنید.
- یک سوزن جدید را به قلم انسولین وصل کنید. سوزن‌های قلم سایزهای مختلفی دارند و برای این که بدانید کدام‌یک برای شما مناسب است، با پزشک مشورت کنید.
- برای وصل‌کردن سوزن قلم، ابتدا پوشش کاغذی انتهای آن را باز کنید و سوزن جدید را به داخل قلم بپیچانید و سپس درپوش خارجی آن را بردارید. حواستان باشد که برای جداکردن سوزن پس از تزریق، به این درپوش نیاز دارید پس آن را دور نیندازید. سپس درپوش داخلی سوزن را بردارید.
- قبل از استفاده از قلم تزریقی انسولین حتما پرایمینگ یا آماده سازی را انجام دهید تا مطمئن شوید قلم به درستی کار می‌کند. پرایمینگ به معنای حذف حباب های هوا از سوزن است و از باز بودن و عملکرد سوزن اطمینان می دهد
- برای پرایمینگ ابتدا درجه دوز انسولین را به حدی بچرخانید که نشانگر قلم 2 واحد را نشان بدهد. در حالی‌که قلم را رو به بالا گرفته‌اید، دکمه پیستون را تا انتها فشار دهید تا حداقل یک قطره انسولین از سوزن بیرون بزند. اگر این اتفاق نیفتاد، این مرحله را مجدداً تکرار کنید. در صورت عدم خروج دارو، باید ابتدا سوزن را تعویض کرده و اگر با وجود تعویض سوزن دارو خارج نشد باید قلم دارو را تعویض نمایید.
- سپس با چرخاندن درجه، دوز انسولین تجویزشده توسط پزشک را انتخاب کنید.
- مطمئن شوید که دوز درست باشد. بعد بدون این‌که سوزن قلم با چیزی برخورد کند، آن را پایین بگذارید.
انتخاب محل تزریق انسولین قلمی
محل‌های توصیه‌شده برای تزریق انسولین شامل لیست زیر می‌شوند:
- شکم؛
- روی ران‌ها؛
- قسمت بالایی و بیرونی بازوها؛
- باسن.
انسولین را نزدیک این بخش‌های بدن تزریق نکنید:
- مفاصل؛
- کشاله ران؛
- ناف؛
- وسط شکم؛
- زخم.
همچنین باید محل‌های تزریق را عوض کنید. اگر فقط تزریق را دائم در یک محل انجام بدهید، بخش‌های زیرین پوست آن شروع به سفت‌شدن می‌کنند و این موضوع جلوی عملکرد صحیح انسولین را می‌گیرد.
برای انتخاب محل تزریق انسولین قلمی از دستورالعمل زیر پیروی کنید:
- از پزشک بپرسید که باید قلم انسولین را به کدام بخش‌های بدنتان تزریق کنید.
- محل تزریق قلم را با استفاده از پد الکلی تمیز کنید.
- محل تزریق را عوض کنید. محل تزریق جدید باید حداقل 1.5 اینچ (4 سانتی متر) با محل قبلی فاصله داشته باشد.
- سعی کنید تزریق را در یک محدودۀ کلی ثابت و هر روز سر ساعت مشخصی انجام دهید
- بعد از هر بار تزریق محل، ساعت و تاریخ آن را یادداشت کنید.
- بخش‌های مختلف بدن انسولین را به شیوۀ متفاوتی جذب می‌کنند و این موضوع به نوع انسولین هم بستگی دارد.
نحوه تزریق قلم انسولین
- تزریق را با دستی که می‌نویسید انجام دهید. انگشتان را دور قلم انسولین قرار دهید، به نحوی‌که شست شما برای فشاردادن دکمه قلم آزاد باشد.
- سوزن قلم را با یک حرکت سریع و زاویۀ 90 درجه وارد پوست کنید. حواستان باشد که سوزن تا انتها وارد پوست شود.
- دکمۀ پیستون انتهای قلم را به‌آرامی و تا انتها بفشارید تا دوز کامل را دریافت کنید. یادتان باشد که باید قلم را برای 6 تا 10 ثانیه در محل تزریق نگه دارید و بعد سوزن را بیرون بکشید.
- ممکن است در محل تزریق خون‌ریزی داشته باشید. اگر چنین اتفاقی افتاد، با یک پد الکلی یا یک تکه پنبه روی محل تزریق را فشار دهید.
- درپوش خارجی سوزن را با احتیاط روی آن قرار دهید. سوزن را برخلاف زمان اتصال بپیچانید تا باز شود و سپس آن را داخل ظرف دفع سوزن بیندازید. دقت کنید که سوزن حتماً به همراه درپوش خارجی جدا شود.
- درپوش قلم را بگذارید و آن را در دمای اتاق نگهداری کنید.
مهم‌ترین نکات نحوه تزریق انسولین قلمی
هنگام تزریق قلم انسولین، حتماً حواستان به نکات زیر باشد:
- همیشه پیش از ترک داروخانه نوع دارو و تاریخ انقضای درج‌شده روی جعبه آن را چک کنید.
- قلم‌های استفاده نشده را در یخچال نگهداری کنید. تا فرارسیدن تاریخ انقضا، مشکلی برای آن‌ها پیش نمی‌آید. تاریخ بازکردن قلم‌ها برای اولین‌بار را یادداشت کنید.
- قلم‌های بازشده را در دمای اتاق نگهداری کنید و حواستان باشد که در مجاورت گرما یا سرمای بیش از حد قرار نگیرند؛ چون این اتفاق نحوۀ عملکرد انسولین را تغییر می‌دهد.
- برای بیشتر قلم‌ها تا 28 روز بعد از بازشدن مشکلی پیش نمی‌آید. برای دریافت دستورالعمل‌های دقیق در این مورد، از پزشک راهنمایی بگیرید یا بروشور دارو را بخوانید.
- از مصرف قلم‌های انسولینی که دارای ذرات معلق هستند، رنگ آن‌ها عوض شده یا یخ زده‌اند، خودداری کنید.
- سوزن یا لانست‌های مخصوص تست قند خون را در یک ظرف ساخته‌شده از پلاستیک سخت یا فلز (با در پیچی یا محکم) بیندازید.
- اگر در مورد پروسه تزریق زیرپوستی (نحوه تزریق قلم انسولین) سؤالی دارید، از پزشکتان بپرسید.
- کمبود قند خون یا هیپوگلیسمی رایج‌ترین عارضۀ انسولین است. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که میزان قند خون به زیر 70 میلی گرم در دسی‌لیتر می‌رسد و علائم آن هم شامل خواب آلودگی، تعریق، گیجی و گرسنگی می‌شود. پیش از شروع تزریق انسولین، حتماً نحوۀ درمان افت قند خون را یاد بگیرید.
در این مقاله سعی کردیم تا مهم‌ترین نکات مربوط به آموزش تزریق انسولین قلمی را با شما در میان بگذاریم. با این حال حواستان باشد که خواندن این مقاله جایگزین آموزش نحوه تزریق انسولین قلمی نزد پزشک یا داروساز نمی‌شود.
بدون دیدگاه