همه بیماران دیابتی نمی‌توانند از قلم تزریقی انسولین استفاده کنند و برخی از آن‌ها باید خودشان با استفاده از سرنگ انسولین تزریق کنند. این مقاله به‌نوعی آموزش تزریق انسولین با سرنگ است که نکات مربوط به مراحل مختلف این کار را با جزئیات در اختیار شما می‌گذارد.
نحوه تزریق انسولین شامل مراحل اساسی زیر می‌شود:
- پرکردن سرنگ مناسب با میزان صحیح انسولین؛
- انتخاب محل تزریق انسولین؛
- طریقۀ تزریق انسولین به‌صورت صحیح.
پزشک یا مدرس دیابت (CDE) تمامی این مراحل را به شما آموزش می‌دهد، بر تمرین‌کردن شما نظارت می‌کند و جواب سؤال‌هایتان را می‌دهد. برای این که جزئیات این مراحل یادتان نرود، باید یادداشت بردارید. برای یادآوری می‌توانید از اطلاعاتی که در ادامه می‌آید هم استفاده کنید.
مرحله اول: آمادگی برای تزریق انسولین
- نام و دوز هر کدام از داروها را به خاطر بسپارید. هر نوع انسولین باید با سرنگ مناسب خود تزریق شود.
- غلظت انسولین معمولی 100 واحد در میلی لیتر است و به آن انسولین U-100 هم می‌گویند. بیشتر سرنگ‌های انسولین برای تزریق انسولین U-100 طراحی شده‌اند و هر کدام از شیارهای کوچک روی سرنگ انسولین یک میلی‌لیتری، معادل یک واحد انسولین است.
- انواع غلیظ‌تر انسولین هم وجود دارد که شامل انسولین U-500 و U-300 می‌شود. از آنجایی‌که سرنگ مخصوص انسولین U-500 به‌سختی پیدا می‌شود، ممکن است پزشک نحوه تزریق انسولین U-500 با سرنگ انسولین U-100 را به شما آموزش دهد. این سرنگ‌ها و انسولین‌های غلیظ‌تر به‌راحتی در دسترس هستند؛ پس انسولین‌های غلیظ را با انواع دیگر انسولین ترکیب یا رقیق نکنید.
- برخی از انواع انسولین را می‌توانید در یک سرنگ با یکدیگر ترکیب کنید؛ اما بیشتر آن‌ها را نباید ترکیب کرد. در این مورد با پزشک یا داروساز مشورت کنید. تأثیر برخی از انواع انسولین در صورت ترکیب با انواع دیگر از بین می‌رود.
- اگر در تشخیص درجه‌های سرنگ انسولین مشکل دارید، به پزشک یا مدرس دیابت اطلاع دهید. ذره‌بین‌هایی وجود دارد که به سرنگ شما متصل می‌شوند و تشخیص درجات آن را برای شما آسان می‌کنند.
- بیشتر انواع انسولین در قالب یک سیستم تزریقی با نام قلم انسولین عرضه می‌شوند. اگر می‌خواهید بدانید که قلم‌های انسولین برای شما مناسب هستند یا خیر، با پزشک مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر به محتوای اکسون لایف در رابطه با قلم انسولین مراجعه کنید.
- از برندهای همیشگی یا انواع لوازم مشابه استفاده کنید. از تزریق انسولینی که تاریخ مصرف آن گذشته، خودداری کنید.
- انسولین باید در دمای اتاق نگهداری شود. اگر انسولین را در یخچال نگهداری می‌کنید، آن را 30 دقیقه قبل از تزریق خارج کنید. ویال انسولینی که برای استفاده باز شده را می‌توانید تا 28 روز در دمای اتاق نگهداری کنید.
- لوازم مخصوص تزریق انسولین مثل انسولین، سوزن‌ها، سرنگ‌ها، پدهای الکلی و ظرف دفع سوزن‌ها و سرنگ‌های استفاده‌شده را دم دستتان و در یک مکان نگهداری کنید.
مرحله دوم: پرکردن سرنگ انسولین
پرکردن سرنگ با یک نوع انسولین
برای پرکردن سرنگ با یک نوع انسولین مراحل زیر را طی کنید:
- دست‌های خود را با آب و صابون بشویید و سپس آن‌ها را به‌خوبی خشک کنید.
- برچسب بطری انسولین را چک کنید تا مطمئن شوید که نوع صحیح انسولین را تزریق می‌کنید. همچنین مطمئن شوید که تاریخ مصرف آن نگذشته است.
- نباید هیچگونه تغییر در ظاهر انسولین مشاهده کنید. اگر چنین اتفاقی افتاد، آن را دور بیندازید و یک ویال جدید بگیرید.
- محلول انسولین متوسط اثر (N یا NPH) کدر است و پیش از تزریق باید آن را در کف دست خود بغلتانید تا مخلوط شود؛ اما آن را تکان ندهید.
- انسولین‌های شفاف نیازی به مخلوط‌شدن ندارند.
- اگر ویال انسولین پوشش پلاستیکی دارد، آن را بکنید و قسمت بالایی ویال را با پد الکلی تمیز کنید. سپس بگذارید تا با جریان هوا خشک شود و از فوت‌کردن آن خودداری کنید.
- دوز انسولین مورداستفادۀ خود را به خاطر بسپارید. سپس سرپوش سوزن را بردارید و مراقب باشید آن را لمس نکنید تا استریل باقی بماند. بعد پیستون سرنگ را آن‌قدر عقب بکشید که تا به اندازه دوز دارو هوا وارد آن شود.
- سوزن سرنگ تزریق انسولین را از طریق سرپوش پلاستیکی ویال وارد آن کنید. سپس پیستون را بفشارید تا هوا وارد بطری شود.
- سرنگ را در بطری نگه دارید و بعد بطری را سر و ته کنید.
- همان‌طور که نوک سوزن داخل محلول قرار دارد، پیستون را مجدداً بکشید تا دوز صحیح انسولین وارد سرنگ شود.
- بررسی کنید که سرنگ حباب هوا نداشته باشد. اگر حبابی دیدید، ویال و سرنگ را در یک دستتان نگه دارید و با انگشتان دست دیگر به سرنگ ضربه بزنید تا حباب‌ها روی سطح شناور شوند. پیستون را فشار دهید تا حباب‌ها وارد ویال شوند، سپس مجدداً پیستون را برای رسیدن به دوز مناسب بکشید.
- وقتی که دیگر حبابی دیده نشد، سرنگ تزریق انسولین را از ویال خارج کنید. سرنگ را با احتیاط زمین بگذارید تا سوزن آن با جایی برخورد نکند.
پرکردن سرنگ با 2 نوع انسولین
برای پرکردن سرنگ با 2 نوع انسولین، مراحل زیر را طی کنید:
- تنها در صورت تجویز پزشک 2 نوع انسولین را در یک سرنگ ترکیب کنید.
- پزشک به شما می‌گوید که به چه میزان از هر نوع انسولین نیاز دارید. هر 2 دوز را با یکدیگر جمع کنید تا به میزان انسولینی برسید که باید پیش از تزریق در سرنگ وجود داشته باشد.
- دستان خود را با آب و صابون بشویید و سپس آن‌ها را به‌خوبی خشک کنید.
- برچسب هر ویال انسولین را بررسی کنید تا از صحیح‌بودن نوع آن مطمئن شوید.
- نباید هیچگونه تغییر در ظاهر انسولین مشاهده کنید.در غیر این صورت باید آن را دور بیندازید و یک ویال جدید تهیه کنید.
- محلول انسولین متوسط اثر (N یا NPH) کدر است و برای مخلوط‌شدن باید آن را کف دست خود بغلتانید. از تکان‌دادن آن خودداری کنید.
- محلول شفاف انسولین نیازی به مخلوط‌شدن ندارد.
- اگر ویال پوشش پلاستیکی دارید، آن را بکنید و قسمت بالایی آن را با پد الکلی تمیز کنید. از فوت‌کردن آن خودداری کنید و بگذارید با جریان هوا خشک شود.
- دوز هر کدام از انسولین‌های مورداستفاده را به خاطر بسپارید. سرپوش سوزن را بکنید. حواستان باشد آن را لمس نکنید تا استریل باقی بماند. پیستون سرنگ را به حدی بکشید تا به اندازۀ دوز انسولین طولانی‌اثر هوا وارد آن شود.
- سوزن را از سر پلاستیکی ویال وارد آن کنید. پیستون سرنگ تزریق انسولین را فشار دهید تا هوای آن وارد ویال شود. سپس سوزن را خارج کنید.
- مثل 2 مرحله قبل، به ویال انسولین کوتاه‌اثر هم هوا وارد کنید.
- سوزن را در بطری انسولین کوتاه‌اثر نگه دارید و بعد بطری را سر و ته کنید.
- همان‌طور که نوک سوزن در محلول قرار دارد، پیستون سرنگ را بکشید تا دوز مناسب انسولین وارد سرنگ تزریق انسولین شود.
- سرنگ را از نظر وجود حباب هوا بررسی کنید. اگر حبابی وجود داشت، بطری و سرنگ را در یک دست نگه دارید و با انگشتان دست دیگر به سرنگ ضربه بزنید تا حباب‌ها روی سطح محلول شناور شوند. حباب‌ها را با فشردن پیستون وارد ویال کنید و مجدداً آن را بکشید تا دوز مناسب وارد سرنگ شود.
- زمانی‌که دیگر حبابی وجود نداشت سوزن سرنگ را از بطری خارج کنید. مجدداً آن را بررسی کنید تا مطمئن شوید که دوز مناسبی داخل آن قرار دارد.
- سپس سوزن را از سر پلاستیکی بطری انسولین طولانی‌اثر وارد آن کنید.
- بطری را سر و ته کنید و همان‌طور که نوک سوزن داخل محلول است، پیستون را به عقب بکشید تا دوز صحیح انسولین طولانی اثر وارد سرنگ شود. حواستان باشد که انسولین بیشتر از دوز توصیه‌شده وارد سرنگ نشود؛ چون نباید انسولین ترکیب‌شده را به بطری برگردانید.
- مجدداً سرنگ را از نظر وجود حباب هوا بررسی کنید. اگر حبابی وجود داشت، بطری و سرنگ را در یک دست نگه دارید و با انگشتان دست دیگر به سرنگ ضربه بزنید تا حباب‌ها روی سطح محلول شناور شوند. پیش از خارج‌کردن هوا، سوزن را از بطری خارج کنید.
- مطمئن شوید که میزان کلی دوز انسولین صحیح است. سرنگ را با احتیاط و بدون این‌که سوزن آن با جایی برخورد کند، زمین بگذارید.
گام سوم: تزریق انسولین
محل تزریق انسولین را انتخاب کنید. از محل‌های تزریق انسولین یک نمودار تهیه کنید تا دائم انسولین را در یک محدوده تزریق نکنید. از پزشک بخواهید که نمودار را در اختیارتان قرار دهد.
- تزریق انسولین را با فاصله یک اینچی (2.5 سانتی‌متری) از زخم‌ها و 2 اینچی (5 سانتی‌متری) از ناف تزریق کنید.
- تزریق انسولین را در محل‌هایی که پوست آن‌ها کبود، متورم یا دردناک است انجام ندهید.
- همچنین انسولین را در محل‌هایی که برآمده، سفت یا بی‌حس است تزریق نکنید. یکی از رایج‌ترین علل عدم کارکرد صحیح انسولین، همین کار است.
- محل تزریق انسولین باید تمیز و خشک باشد. اگر پوستتان به‌وضوح کثیف است، آن را با آب و صابون تمیز کنید و برای تمیزکردن محل تزریق پد الکلی به کار نبرید.
- انسولین باید به لایۀ چربی زیر پوست برسد.
- پوست محل تزریق را نیشگون بگیرید تا برآمده شود و بعد سوزن را با زاویۀ 45 درجه وارد آن کنید.
- اگر پوست محل تزریق ضخیم است، امکان تزریق با زاویۀ 90 درجه هم وجود دارد. پیش از این کار با پزشک مشورت کنید.
- سوزن را تا انتها وارد پوست کرده و سپس قسمتی که نیشگون گرفته‌اید را رها کنید. تزریق انسولین را آرام و یکنواخت ادامه بدهید تا تمامی دوز موردنیاز وارد بدنتان شود.
پس از پایان تزریق، سرنگ را برای 5 ثانیه در همان محل نگه دارید. - سرنگ را با همان زاویه‌ای که وارد کرده‌اید خارج کنید. آن را زمین بگذارید. نیازی به گذاشتن دوباره درپوش روی آن نیست. اگر انسولین از محل تزریق نشت کرد، این قسمت را برای چند ثانیه فشار دهید. در صورتی‌که این اتفاق اغلب رخ می‌دهد، به پزشک اطلاع دهید؛ چون شاید نیاز داشته باشید زاویۀ تزریق را تغییر بدهید.
- سوزن و سرنگ را داخل یک ظرف سخت و ایمن بیندازید و آن را از دسترس کودکان و حیوانات دور نگه دارید. هرگز از سرنگ‌ها و سوزن‌ها مجدداً استفاده نکنید.
- اگر در هر نوبت بیشتر از 50 تا 90 واحد انسولین تزریق می‌کنید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که آن را در چند نوبت تزریق کنید یا در یک نوبت تزریق، محل آن را عوض کنید؛ چون ممکن است حجم‌های زیادتر انسولین بدون جذب‌شدن قدرت خود را از دست بدهند. همچنین امکان دارد پزشک توصیه کند که انسولین فعلی را با یک نوع غلیظ‌تر عوض کنید.
نحوۀ نگهداری از انسولین و وسایل تزریق
در مورد نحوۀ نگهداری از انسولین با داروساز مشورت کنید. آن را داخل فریزر قرار ندهید و در روزهای گرم از نگهداری انسولین در خودرو خودداری کنید.
در این مقاله به مراحل و نکات آموزش تزریق انسولین با سرنگ پرداختیم و این فرایند را به 3 مرحله آمادگی برای تزریق، نحوه پرکردن سرنگ و طریقۀ تزریق انسولین تقسیم کردیم. حواستان باشد که خواندن نکات بالا جایگزین آموزش حضوری تزریق انسولین نزد پزشک یا داروساز نمی‌شود.
بدون دیدگاه