تمییزدادن چالش‌های مربوط به دوران بلوغ و افسردگی در نوجوانان، همیشه آسان نیست. در این مقاله با نحوه شناسایی نشانه‌ها و علائم افسردگی در نوجوانان و بهترین راه برای کمک به آن‌ها، آشنا می‌شوید.
درک (تشخیص) افسردگی در نوجوانان چگونه ممکن است؟
گذراندن سال‌های نوجوانی می‌تواند خیلی سخت باشد و تأثیر افسردگی در نوجوانان از درک بسیاری از ما خارج است. در حقیقت، تخمین زده می‌شود که از هر 5 نوجوان، یکی از آن‌ها در بخشی از سال‌های نوجوانی خود از افسردگی رنج می‌برد و این موضوع، در مورد تمامی اقشار جامعه صدق می‌کند.
با وجود این‌که افسردگی کاملاً قابل‌درمان است، بسیاری از نوجوانان هیچ‌گاه کمکی در این زمینه دریافت نمی‌کنند.
افسردگی نوجوانان چیزی فراتر از دمدمی‌مزاج بودن است و یک بیماری جدی است که بر تمامی جنبه‌های زندگی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. خوشبختانه این بیماری قابل‌درمان است و عشق، راهنمایی و حمایتی که به نوجوانتان می‌دهید، در زمینه غلبه بر افسردگی و برگرداندن زندگی به حالت عادی، تأثیر زیادی دارد.
چگونه بفهمید نوجوان شما افسرده است؟
گرچه بدخلقی‌های مقطعی و برون‌ریزی در سال‌های نوجوانی قابل پیش‌بینی است؛ اما افسردگی فرق دارد. آثار منفی افسردگی در نوجوانان چیزی فراتر از یک خُلق مالیخولیایی است. افسردگی می‌تواند جوهرۀ شخصیتی نوجوان شما را نابود کند و منجر به ایجاد احساس طاقت‌فرسای غم، ناامیدی و خشم در او شود.
ممکن است بسیاری از رفتارها و نگرش‌های یاغی‌گونه و مخرب در نوجوانان، نشانه افسردگی باشد. موارد زیر راه‌هایی هستند که نوجوانان با استفاده از آن‌ها سعی می‌کنند خودشان را با دردهای عاطفی وفق دهند:
خُلق منفی ماندگار
گریۀ مکرر به دلیل حس ناامیدی مفرط، یکی از علائم افسردگی رایج است. با این حال، نوجوانانی که افسردگی دارند الزاماً ناراحت به نظر نمی‌رسند. در عوض ممکن است خشم و بی‌قراری برجسته‌ترین علایم افسردگی در آن‌ها باشد.
ایجاد مشکل در مدرسه
ممکن است افسردگی منجر به کمبود انرژی و مشکل در تمرکز شود. امکان دارد این مشکلات باعث شود نوجوانی که قبلاً دانش‌آموز خوبی بوده، در مدرسه حضور ضعیفی داشته باشد، نمراتش کاهش پیدا کند یا در انجام تکالیف مدرسه دچار درماندگی و استیصال شود.
کاهش علاقه نسبت به فعالیت‌های محبوب
ممکن است در خارج مدرسه نیز متوجه شوید که اشتیاق نوجوانتان نسبت به انجام سرگرمی‌های محبوبش کم شده است. همچنین امکان دارد از حضور در تیم‌های ورزشی انصراف بدهد، یک سرگرمی را کنار بگذارد یا از خانواده و دوستانش دوری کند.
فرار از خانه
بسیاری از نوجوانانی که افسردگی دارند، از خانه فرار می‌کنند یا در مورد آن صحبت می‌کنند. معمولاً چنین تلاش‌هایی به معنای نیاز شدید به کمک است.
سوءمصرف مواد و نوشیدنی‌های الکلی
ممکن است نوجوان شما مصرف الکل یا مواد مخدر را به عنوان راهی برای خوددرمانی در نظر بگیرد. متأسفانه سوءمصرف مواد و نوشیدنی‌های الکلی فقط افسردگی را بدتر می‌کند.
عزت‌نفس پایین
ممکن است افسردگی منجر به تحریک یا تشدید احساس زشت‌بودن، شرم، شکست یا بی‌ارزش‌بودن شود.
اعتیاد به گوشی هوشمند
امکان دارد نوجوان شما برای فرار از مشکلاتش از اینترنت استفاده کند؛ اما استفاده بیش از حد از اینترنت یا گوشی هوشمند فقط انزوای او را بیشتر می‌کند و باعث می‌شود افسرده‌تر شود.
رفتارهای خطرناک
امکان دارد نوجوانی که افسردگی دارد درگیر رفتارهای پرریسک یا خطرناکی مثل رانندگی پرمخاطره، مستی‌های مقطعی و … شود.
خشونت
امکان دارد برخی از نوجوانان پرخاشگر و خشن شوند. این موضوع بیشتر در پسرانی دیده می‌شود که قربانی قلدری شده‌اند.
تغییرات ناگهانی در عادات غذایی و خواب
امکان دارد نوجوانی که افسردگی دارد، بیشتر از حد معمول بخوابد یا برعکس دچار بی‌خوابی شود. همچنین ممکن است متوجه شوید که نوجوان شما کمتر یا بیشتر از حالت عادی غذا می‌خورد.
امکان دارد افسردگی نوجوان شما را دچار درد عاطفی بزرگی کند و برنامه عادی زندگی خانواده را به هم بریزد. با این حال، راه‌های زیادی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توانید به نوجوانتان کمک کنید تا بهتر شود. در مرحله اول، باید یاد بگیرید افسردگی در نوجوانان چگونه است و اگر علائم هشداردهنده را تشخیص دادید، چه‌کار کنید.
علائم افسردگی در نوجوانان چیست؟
فرد مبتلا به افسردگی، حداقل یکی از علائم زیر را در بیشتر اوقات دارد:
- غم؛
- احساس پوچی؛
- ناامیدی؛
- احساس خشم، تحریک‌پذیری و درماندگی حتی در مواجهه با مسائل کوچک.
همچنین ممکن است سایر علایم افسردگی شامل لیست زیر شود:
- اهمیت‌ندادن به چیزهایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌برده است؛
- تغییرات وزنی، مثل زمانی که بدون رژیم وزن فرد کم شود یا به دلیل پرخوری، وزنش بالا برود؛
- تغییر در عادات خواب، مانند مشکل در به‌خواب‌رفتن یا بیدارماندن یا خوابیدن بیشتر از حالت عادی؛
- احساس بی‌قراری یا دشواری در یک جا نشستن؛
- احساس خستگی مفرط یا نداشتن انرژی؛
- احساس بی‌ارزش یا گناهکاربودن؛
- مشکل در تمرکز، به‌یادآوردن اطلاعات یا تصمیم‌گیری؛
- فکرکردن در مورد مرگ یا خودکشی.
تفاوت افسردگی در نوجوانان و بزرگسالان چیست؟
امکان دارد افسردگی در نوجوانان با افسردگی در بزرگسالان تفاوت زیادی داشته باشد. علائم و نشانه‌های زیر در نوجوانان رواج بیشتری دارد:
خلق عصبانی یا تحریک‌پذیر
همان‌طور که اشاره شد، در نوجوانان مبتلا به افسردگی، تحریک‌پذیری بیشتر از غم دیده می‌شود و اغلب برجسته‌ترین نشانۀ خُلقی در آن‌ها به شمار می‌رود. ممکن است یک نوجوان دارای افسردگی ترش‌رو، متخاصم، و مستعد برای بروز خشم‌های طوفانی باشد یا به‌راحتی دچار سرخوردگی شود.
دردهای عادی و مزمن با علت نامشخص
نوجوانان دارای افسردگی در بسیاری از اوقات از برخی دردهای جسمی مثل سردرد یا درد شکمی شکایت می‌کنند. اگر در بررسی‌های بالینی دقیق مشخص شود که این دردها علت پزشکی ندارند، این امکان وجود دارد که نشانۀ افسردگی باشند.
حساسیت شدید در برابر انتقاد
نوجوانان مبتلا به افسردگی از احساس بی‌ارزش بودن رنج می‌برند و این موضوع باعث می‌شود که در برابر انتقاد، ردشدن و شکست به‌شدت حساس شوند. این مشکل مختص نوجوانانی است که نسبت به هم‌سن‌وسالان خود موفق‌تر هستند.
دوری‌کردن از برخی اشخاص
بزرگسالان دارای افسردگی ترجیح می‌دهند خودشان را از همه جدا کنند؛ اما نوجوانان مبتلا به افسردگی حداقل به برخی از دوستی‌های خود ادامه می‌دهند. با این حال، این نوجوانان کمتر از قبل با دیگران معاشرت می‌کنند، از پدر و مادر خود دوری می‌کنند یا با یک اجتماع متفاوت می‌کنند.
افسردگی چه تفاوتی با مشکلات رشد دارد؟
اگر مطمئن نیستید که نوجوان شما افسرده است یا بر اساس اقتضای سنش رفتار می‌کند، مدت‌زمان تداوم علایم افسردگی، شدت آن‌ها و میزان تفاوت رفتارهای نوجوانتان با حالت عادی را در نظر بگیرید. استرس و هورمون‌ها می‌توانند علت بروز دوره‌های مقطعی آشفتگی در نوجوان باشند اما نمی‌توان آن‌ها را برای غم، خستگی و تحریک‌پذیری بی‌امان و مداوم، توجیه مناسبی دانست.
علائم هشداردهنده خودکشی در نوجوانان مبتلا به افسردگی چیست؟
متأسفانه تعداد نوجوانان مبتلا به افسردگی شدید (به خصوص آن‌هایی که دچار سوءمصرف مواد یا نوشیدنی‌های الکلی شده‌اند) که در مورد خودکشی فکر می‌کنند یا از آن حرف می‌زنند یا اقدام به خودکشی می‌کنند، به طرز نگران‌کننده‌ای رو به افزایش است. بنابراین باید هرگونه رفتار یا افکار مرتبط با خودکشی را جدی بگیرید، زیرا معنای آن‌ها این است که نوجوان شما به‌شدت به کمک نیاز دارد.
آن دسته از علائم هشداردهندۀ خودکشی که باید حواستان به آن‌ها باشد، شامل موارد زیر می‌شود:
- حرف‌زدن یا شوخی در مورد خودکشی؛
- گفتن جمله‌هایی مثل «اگر بمیرم راحت می‌شوم»، «کاش برای همیشه ناپدید شوم» یا «هیچ راه چاره‌ای وجود ندارد»؛
- داشتن دیدگاه مثبت در مورد مرگ یا رمانتیک‌کردن آن (اگر بمیرم، ممکن است مردم مرا بیشتر دوست داشته باشند.)؛
- نوشتن داستان و شعر در مورد مرگ، مردن یا خودکشی؛
- داشتن رفتارهای پرخطر یا حوادثی که منجر به مصدومیت شوند؛
- اهداکردن دارایی‌های ارزشمند؛
- خداحافظی‌کردن با دوستان و خانواده به نحوی‌که انگار بار آخر است؛
- گشتن به دنبال اسلحه، قرص یا راه‌های دیگر برای خودکشی.
علل افسردگی در نوجوانان چیست؟
امکان دارد برخی عوامل بیولوژیک مثل ژن‌ها، ریسک بروز افسردگی در نوجوان شما را بالا ببرند. اگرچه شرایط محیطی و اجتماعی هم در این زمینه نقش دارند. امکان دارد عوامل زیر بروز افسردگی در نوجوانان را تحریک یا تشدید کنند:
قلدری
امکان دارد نوجوانی که قربانی قلدری می‌شود دچار استرس شود و این موضوع بر عزت‌نفسش تأثیر بگذارد. این اتفاق احساس درماندگی و ناامیدی شدید را تحریک می‌کند.
سایر بیماری‌های جسمی و روانی
افسردگی در نوجوانان با تعدادی از بیماری‌های روانی دیگر مرتبط است:
- اختلال خوردن؛
- خودزنی؛
- اضطراب؛
- اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی (ADHD)؛
- اختلال یادگیری.
امکان دارد کشمکش‌های همراه با این بیماری‌ها باعث شود که اعتمادبه‌نفس نوجوان در رابطه با درس‌خواندن یا معاشرت پایین بیاید یا در این زمینه‌ها احساس استیصال کند. همچنین ناتوانی‌های جسمی یا بیماری‌های مزمن هم می‌توانند در این زمینه نقش داشته باشند.
تجربه‌های استرس‌زا در گذشته و حال
امکان دارد ضربات روانی ناشی از موقعیت‌های تحقیرآمیز یا خشونت‌بار، ریسک بروز اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD) یا افسردگی در نوجوانان را بالا ببرد. برخی از اتفاقات مثل از دست دادن یک عزیز نیز می‌تواند خُلق افسرده را تحریک کند.
برخوردار نبودن از حمایت اجتماعی
نوجوانانی که فکر می‌کنند به وسیلۀ خانواده یا هم‌سن‌وسالان خود حمایت نمی‌شوند، در معرض ریسک افسردگی قرار دارند. به عنوان مثال اگر نوجوان در محیطی قرار بگیرد که خصمانه است یا او را نمی‌پذیرد، ممکن است با هویت جنسی خود دچار کشمکش شود.
ممکن است سایر علل افسردگی در نوجوانان شامل سوءمصرف مواد و نوشیدنی‌های الکلی و مشکلات خانوادگی و تحصیلی شود. امکان دارد افسردگی هم منجر به بدترشدن این مشکلات شود و چرخۀ معیوبی را ایجاد کند که باید شکسته شود.
رابطه افسردگی و میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی چیست؟
نتایج برخی از مطالعات نشان می‌دهد که افسردگی در نوجوانان با میزان استفاده آن‌ها از شبکه‌های اجتماعی در ارتباط است. نرخ افسردگی در نوجوانانی که از شبکه‌های اجتماعی بیشتر استفاده می‌کنند، از هم سن و سالانشان بالاتر است. دلایل ارتباط بین این 2 موضوع را در ادامه می‌خوانید:
- امکان دارد تعاملات آنلاین از نظر روحی خشنودکننده نباشند یا ترس جاماندن (FOMO) را در فرد افزایش دهند. به عنوان مثال، امکان دارد نوجوان شما تصاویری از هم سن و سالانش را در شبکه‌های اجتماعی ببیند که در این تصاویر در حال لذت بردن از وقت‌گذارندن با یکدیگر هستند و پس از آن احساس کند که او را کنار گذاشته‌اند.
- امکان دارد نوجوانان وقتشان را در شبکه‌های اجتماعی صرف مقایسۀ زندگی و وضعیت ظاهری خود با هم‌سن‌وسالان خود کنند. این اتفاق می‌تواند به عزت‌نفس آن‌ها آسیب برساند.
- ممکن است گذارندن وقت در شبکه‌های اجتماعی باعث شود که نوجوان شما برای فعالیت‌های فیزیکی یا توسعۀ مهارت‌هایش زمان کمتری بگذارد. مطالعات نشان می‌دهند که درپیش‌گرفتن یک سبک زندگی کم‌تحرک می‌تواند بر سلامت روان شخص تأثیر منفی بگذارد.
- امکان دارد گذراندن بیش از حد وقت در شبکه‌های اجتماعی، عادات خواب نوجوان شما را دچار اختلال کند و به‌صورت غیرمستقیم بر خلق او نیز تأثیر بگذارد.
چگونه به نوجوان مبتلا به افسردگی کمک کنید؟
اگر افسردگی درمان نشود، می‌تواند بسیار مخرب باشد. به همین دلیل علائم نگران‌کننده افسردگی صرفاً با صبر و امیدواری از بین نمی‌روند. اگر در مورد افسرده بودن نوجوانتان مشکوک هستید، نگرانی‌های خود را با عشق و بدون قضاوت مطرح کنید. حتی اگر مطمئن نیستید که مشکل اصلی افسردگی است، امکان دارد رفتارها و احساسات مسئله‌سازی که در نوجوان خود می‌بینید، نشانۀ مشکلی باشد که باید به آن توجه کنید.
در ابتدای صحبت با نوجوانتان به این موضوع اشاره کنید که متوجه کدام علایم افسردگی در او شده‌اید و چرا این موضوع شما را نگران کرده است. بعد از فرزندتان بخواهید به شما بگوید که چه شرایطی را تجربه می‌کند و با جان‌ودل به او گوش کنید. از او زیاد سؤال نپرسید، چون‌که بیشتر نوجوانان از تحت فشار قرارگرفتن یا این احساس که با آن‌ها رئیس‌وار رفتار می‌شود، خوششان نمی‌آید.
با این حال برای او این موضوع را شفاف کنید که هر حمایتی که لازم داشته باشد را از او دریغ نمی‌کنید و برای این کار آماده‌اید.
مهم‌ترین نکات در کمک به یک نوجوان دارای افسردگی چیست؟
نکتۀ اول: او را به برقراری روابط اجتماعی تشویق کنید
نوجوانان مبتلا به افسردگی دوست دارند تا از دوستان و فعالیت‌هایی که در گذشته از آن‌ها لذت می‌بردند، دوری کنند. اما انزوا تنها افسردگی را بدتر می‌کند. پس برای برقرارکردن این روابط آنچه از دستتان بر می‌آید را انجام دهید.
نکتۀ دوم: سلامت جسم را به عنوان یک اولویت در نظر بگیرید
سلامت روان و جسم پیوندی جدایی‌ناپذیر دارند. افسردگی با فعالیت‌نکردن، خواب ناکافی و تغذیۀ ضعیف تشدید می‌شود. متأسفانه نوجوانان به داشتن عادات ناسالم، بیدارماندن تا دیروقت، خوردن مواد غذایی کم‌ارزش و صرف وقت برای گوشی‌ها و تجهیزات الکترونیکی شهرت دارند. با فراهم‌کردن یک محیط سالم و حمایتگر در خانه، می‌توانید با این رفتارها مبارزه کنید.
نکتۀ سوم: تشخیص دهید که چه زمانی به کمک حرفه‌ای نیاز دارید
حمایت کردن و در پیش گرفتن زندگی سالم می‌تواند تغییرات زیادی را در حال یک نوجوان دارای افسردگی ایجاد کند؛ اما امکان دارد که این کارها همیشه کافی نباشند. زمانی که متوجه شدید فرزندتان مبتلا به افسردگی شدید است، برای دریافت کمک حرفه‌ای از یک فوق تخصص روانشناسی و دارای سابقه در درمان نوجوانان، درنگ نکنید.
نکتۀ چهارم: در دوران درمان افسردگی، از نوجوانتان حمایت کنید
زمانی که نوجوان دوران درمان افسردگی را پشت سر می‌گذارد، دادن این اطمینان که برای شنیدن حرف‌هایش و حمایت از او آماده هستید، مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برایش انجام دهید. در این زمان نوجوانان بیشتر از هر زمان دیگری نیاز دارند که احساس کنند ارزشمند هستند، پذیرفته می‌شوند و از آن‌ها مراقبت می‌شود.
نکتۀ پنجم: مراقب خودتان و سایر اعضای خانواده باشید
ممکن است احساس کنید که تمام تمرکز و توجه خود را برای نوجوان مبتلا به افسردگی خود گذاشته‌اید و نیازهای خودتان و سایر اعضای خانواده را نادیده گرفته‌اید. با این حال، تداوم مراقبت از خودتان در این دوران سخت، اهمیت زیادی دارد.
این موضوع یعنی این‌که حمایت موردنیازتان را طلب کنید. شما نمی‌توانید همه کارها را خودتان انجام دهید؛ پس از خانواده و دوستانتان کمک بگیرید. داشتن یک سیستم حامی در خانه، به شما کمک می‌کند که در زمان درمان افسردگی نوجوان خود سالم و مثبت باقی بمانید.
چگونه با یک نوجوان دارای افسردگی ارتباط برقرار کنید؟
بیشتر از درس‌دادن، روی گوش‌دادن تمرکز کنید
زمانی‌که نوجوان شما شروع به صحبت می‌کند، از او انتقاد نکنید و از قضاوت‌کردن خودداری کنید. مهم‌ترین چیز این است که فرزندتان با شما ارتباط برقرار کرده است. اگر به نوجوانتان این اطمینان را بدهید که حاضر هستید بدون شرط و تمام و کمال به او کمک کنید، بهترین کار را در حق او انجام داده‌اید.
پیگیر اما مهربان باشید
اگر نوجوانتان در ابتدا شما را پس زد، تسلیم نشوید. امکان دارد صحبت‌کردن در مورد افسردگی برای برخی از نوجوانان سخت باشد. اگر هم راضی به این کار شوند، توضیح‌دادن احساساتی که دارند برایشان سخت است. به میزان راحتی فرزندتان احترام بگذارید و در عین حال، بر نگرانی و تمایلتان به شنیدن مشکلاتش تأکید کنید.
به غریزه‌تان اعتماد کنید
اگر نوجوان شما ادعا کرد که مشکلی وجود ندارد و در عین حال برای رفتارهای ناشی از افسردگی خود دلیلی ارائه نداد، باید به غریزه‌تان اعتماد کنید. اگر فرزندتان با شما راحت نیست، به سراغ یک شخص سوم مثل مشاور مدرسه، معلم موردعلاقه یا روانشناس بروید. مهم‌ترین چیز این است که باعث شوید نوجوان شما با کسی صحبت کند.
بدون دیدگاه