همه ما در بدن خود چند عضو غیرضروری داریم که بدون آن‌ها می‌توانیم به‌خوبی زندگی کنیم؛ اما سؤالی که پیش می‌آید این است که اگر به این اعضا نیاز نداریم، چرا در بدنمان وجود دارند؟
در گذشته پزشکان اطفال معمولاً برداشتن لوزه‌ها را حتی در کودکان سالم هم توصیه می‌کردند. کودکان بعد از این عمل عارضۀ خاصی را تجربه نمی‌کردند و خوردن بستنی بیشتر باعث می‌شد که خوشحال باشند! در حال حاضر این عمل دیگر به‌صورت روتین انجام نمی‌شود؛ اما این سؤال را به وجود می‌آورد که «چرا در بدن ما اندام‌هایی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را بدون هیچ مشکلی حذف کرد؟»
یکی از تئوری‌های مطرح شده در پاسخ به سؤال بالا این است که این اعضا و غدد غیرضروری زمانی در زندگی اجداد تکاملی ما نقش مهمی را ایفا می‌کردند و در حال حاضر به باقی‌مانده‌های آناتومیکی تبدیل شده‌اند. به عنوان مثال برای مدتی طولانی این تصور وجود داشت که آپاندیس به اجداد اولیۀ ما در هضم غذا کمک می‌کرده است؛ اما در طول هزاران سال این کارکرد آپاندیس منسوخ شد و این عضو بلااستفاده ماند. همچنین برخی از اعضا نقش فوق‌العاده مهمی را در طول مراحل مشخصی از زندگی ایفا می‌کنند و بعد از آن بی‌ارزش می‌شوند.
با 7 عضو غیرضروری بدن آشنا شوید
در ادامه 7 عضو غیرضروری و قابل‌حذف بدن را به شما معرفی می‌کنیم.
آپاندیس
این عضو ابعادی به اندازه انگشت کوچک شما دارد و از سمت راست بخش پایینی رودۀ بزرگ آویزان است. بنا به دلایل نامعلوم، این بخش از لولۀ گوارش گاهی اوقات مسدود، عفونی یا ملتهب می‌شود. جالب است بدانید که اصطلاح «آپاندیسیت» به معنای التهاب آپاندیس است. گرچه ممکن است این التهاب با مصرف آنتی‌بیوتیک فروکش کند؛ اما اغلب باید به وسیلۀ عمل آپاندیس (آپاندکتومی) برداشته شود.
لوزه‌ها
شبکه‌ای از غدد لنفاوی در سرتاسر بدن وجود دارند که بخشی از سیستم دفاعی بدن محسوب می‌شوند و در به‌دام‌انداختن مهاجمان خطرناکی مثل باکتری‌ها و ویروس‌ها کمک می‌کنند. 2 لوزۀ خود را به عنوان غدد لنفاوی تخصصی و بزرگ‌تری در نظر بگیرید که مراقب این مهاجمان مضر هستند. این غدد در پشت حلق و طرفین و پشت زبان کوچک قرار دارند؛ یعنی همان بافت آویزانی که بالای لوزه‌ها قرار دارد.
در حال حاضر برداشتن لوزه‌ها تنها برای افرادی توصیه می‌شود که گلوی آن‌ها دچار عفونت‌های مکرر و متناوب باکتریایی مثل گلودرد استرپتوکوکی می‌شود. این گلودرد نوعی بیماری است که بیشتر در بین کودکان رواج دارد. بعد از برداشتن لوزه‌ها، دیگر بافت‌های لنفاوی (از جمله خود غدد لنفاوی) می‌توانند کار لوزه‌ها را انجام بدهند.
آدنوئید (لوزه سوم)
این عضو غیرضروری در پشت بینی و در محل تلاقی حفره‌های بینی و حلق قرار دارد. وضعیت آدنوئید مشابه لوزه‌ها است و امکان دارد این عضو هم دچار التهاب، عفونت و تورم شود. به همین دلیل هنگام برداشتن لوزه‌ها عموماً آدنوئید را هم بر می‌دارند. به این پروسیجر ترکیبی لوزه‌برداری و آدنوئیدکتومی (برداشتن آدنوئید) می‌گویند. همانند وضعیت لوزه‌ها، بعد از برداشتن لوزۀ سوم سایر بافت‌های لنفاوی وظایف این عضو را بر عهده می‌گیرند.
کیسۀ صفرا
کیسۀ صفرا هم دیگر عضو غیرضروری بدن است که در زیر کبد و سمت راست بخش بالایی شکم قرار دارد. این عضو زرداب (صفرا) تولیدشده در کبد را ذخیره و هنگام نیاز بدن برای هضم غذاهای چرب، آن را در لولۀ گوارش ترشح می‌کند. در صورت بروز التهاب کیسۀ صفرا یا بیماری کُله‌سیستیت، باید این عضو طی یک جراحی (کوله‌سیستکتومی) برداشته شود. التهاب کیسۀ صفرا بیشتر به دلیل عفونت یا سنگ کیسۀ صفرا رخ می‌دهد که سنگ‌ها همان توده‌های سفت‌شده صفرا هستند. گاهی اوقات ممکن است استراحت و مصرف آنتی‌بیوتیک برای کنترل التهاب کیسۀ صفرا مفید باشد و بنابراین می‌توان عمل برداشتن این عضو را به تأخیر انداخت یا از آن اجتناب کرد.
رحم
این عضو تولیدمثل شگفت‌انگیز، یک عضو غیرضروری هم محسوب می‌شود و تنها یک هدف دارد و آن هم پشتیبانی از فرایند رشد جنین تا زمان تولد است. بنا به ضرورت، می‌توان رحم را طی عمل هیسترکتومی به‌کلی برداشت، آن هم بدون این‌که به سلامتی فرد آسیبی وارد شود. رایج‌ترین دلایل برداشتن رحم شامل موارد زیر می‌شود:
- قاعدگی شدید و دردناک؛
- رشد توده‌های بدخیمی که با نام فیبروم رحم شناخته می‌شود و درد یا خون‌ریزی به دنبال دارد؛
- سرطان.
غدۀ تیموس
این غده در بخشی بالایی قفسه سینه و پشت استخوان جناغ سینه قرار دارد. وجود این عضو برای رشد و بلوغ دستگاه ایمنی جنین و نوزاد اهمیت زیادی دارد؛ اما بزرگسالان می‌توانند به‌خوبی بدون آن زندگی کنند. در صورت سرطانی‌شدن غدۀ تیموس یا ابتلای فرد به نوعی بیماری خودایمنی با نام میاستنی گراویس، ممکن است پزشک جراحی برداشتن این غده (تیمکتومی) را تجویز کند.
طحال
این عضو غیرضروری نیز مثل آدنوئید و لوزه‌ها از بافت‌های لنفاوی تشکیل شده است. طحال وظیفه فیلترکردن خون، ارگانیسم‌های عفونی، سلول‌های خونی مسن و سایر سلول‌های غیرعادی موجود در جریان خون را بر عهده دارد؛ اما گاهی اوقات پرکار می‌شود و شروع به حذف سلول‌های سالم می‌کند.
به عنوان مثال بیماری پورپورای ایمنی با کاهش پلاکت‌ها (ITP) ممکن است زمانی بروز پیدا کند که پلاکت‌ها (سلول‌های خونی لخته‌شونده که جلوی خون‌ریزی بیش از حد را می‌گیرند) از جریان خون حذف شوند. با کاهش تعداد پلاکت‌ها در جریان خون، امکان دارد خون‌ریزی و کبودی عواقب خطرناکی را برای بدن به دنبال داشته باشد. گرچه مصرف دارو برای درمان این بیماری مفید است؛ اما ممکن است جراحی برداشتن طحال (طحال برداری) ضرورت پیدا کند.
گاهی اوقات هم ترومای طحال (مخصوصاً بعد از آسیب‌های ورزشی و تصادفات رانندگی) منجر به خون‌ریزی داخلی می‌شود که ممکن است نیاز به طحال‌برداری را ایجاد کند. افراد فاقد طحال نسبت به دیگران بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های خاصی هستند؛ به همین دلیل اگر عمل طحال‌برداری اورژانسی نباشد، توصیه می‌شود که پیش از آن چند مورد واکسیناسیون انجام شود.
حرف آخر
شاید این افسانه را شنیده باشید که حداقل نیمی از اعضای بدن غیرضروری هستند؛ اما مثل هر افسانه‌ای، کمی هم حقیقت در آن وجود دارد و قطعاً می‌توان تعداد زیادی از اعضای بدن را بدون مشکل خاصی برداشت. با این حال به طور کلی بهترین کار این است که از جراحی‌های غیرضروری اجتناب کنید و تا جایی که امکان دارد اعضایی که با آن‌ها به دنیا آمده‌اید را نگه دارید.
البته بدون آپاندیس هم می‌توانید زنده بمانید و زندگی پرباری داشته باشید؛ اما بهتر است یادتان باشد که ممکن است با گذشت زمان درک ما در مورد مفهوم عضو غیرضروری یا همان قطعات یدکی تغییر کند. مثلاً محققان به‌تازگی کشف کرده‌اند که ممکن است آپاندیس در توسعۀ سیستم ایمنی و ذخیره‌سازی باکتری‌های خوب نقش داشته باشد. در صورت بروز بیماری در آینده، این باکتری‌های خوب برای بازسازی روده مفید خواهند بود. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برداشتن تیموس ممکن است ریسک ابتلا به سرطان، بیماری‌های خودایمنی و فوت را کمی بالا ببرد.
ممکن است روزی به کارکردهای مهم سایر اعضای غیرضروری بدن هم پی ببریم، تا جایی‌که برخی از ما آرزو کنیم که شاید لوزه‌هایمان را برنمی‌داشتیم!
بدون دیدگاه