با وجود موفقیت چشمگیر جهانی در مبارزه با ویروس کرونا، نباید این تصور را داشته باشیم که ویروس به‌طور کلی از بین رفته و دیگر نیازی به مراقبت و رعایت پروتکل‌های بهداشتی نیست. نباید فراموش کنیم که کرونا ویروسی هوشمند است که جهش‌ها و سویه‌های مختلف آن هنوز هم می‌توانند شرایط نگران‌کننده‌ای را برای همه ما به‌وجود بیاورند.
بسیاری از کشورها در سراسر دنیا تزریق دوز بوستر (تقویتی) واکسن کرونا را آغاز کرده‌اند و در حال حاضر دریافت واکسن تقویت کننده و رعایت نکات بهداشتی، از بهترین راه‌های مقابله با این ویروس محسوب می‌شوند.
دوز یادآور واکسن کرونا چیست؟
این دوز در واقع دوز اضافی واکسن است که اثر حفاظتی قدرتمند در برابر کرونا دارد. بهتر است زمانی‌که واکسن اصلی به‌مرور اثر حفاظتی خود را از دست می‌دهد، دوز بوستر واکسن (تقویتی) کرونا دریافت شود.
چه زمانی باید دوز یادآور واکسن کووید را دریافت کرد؟
در شرایط فعلی که تعداد موارد ابتلا به ویروس کرونا مجدد رو به افزایش است، (۵۳۷۷ نفر ابتلای جدید در ۲۷م تیرماه ۱۴۰۱؛ ایمنا) دریافت دوز بوستر واکسن (دوز سوم و دوز چهارم واکسن) و همچنین رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی همانند ماسک زدن، رعایت فاصله اجتماعی و شستن مرتب دست‌ها، اهمیت ویژه‌ای داشته و از دوباره جان‌گرفتن ویروس جلوگیری می‌کند.
مجوز تزریق دوز بوستر (تقویت کننده) واکسن کرونا برای افرادی که ۶ماه از تزریق واکسن اصلی آن‌ها گذشته است، توسط دکتر کمال حیدری، معاون بهداشت وزارت بهداشت صادر شده است. ایشان همچنین، با درنظر گرفتن سرعت سرایت بیشتر نوع BA.4 و BA.5 اومیکرون اشاره کرد:
«اگر یک نفر به این ساب واریانت مبتلا شود، می‌تواند ۱۸نفر دیگر را مبتلا کند. از‌آنجایی‌که این ویروس سرعت انتشار بسیار بالایی دارد، افراد زیادی را درگیر می‌کند و طبیعتاً برای افرادی که واکسنی دریافت نکرده‌اند یا سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، احتمال درگیری بیشتر و بستری شدن وجود دارد.»
علائم ابتلا به سویه BA.4 و BA.5 اومیکرون
اکثر افرادی که به سویه BA.4 و BA.5 اومیکرون مبتلا می‌شوند، علائم زیر را تجربه می‌کنند:
- اسهال
- دل‌درد
- تهوع
- علائم مشابه سرماخوردگی
این علائم معمولاً بین ۳ تا ۷ روز طول می‌کشد و خوش‌بختانه درگیری تنفسی در مبتلایان به این نوع از ویروس کمتر است.
چه واکسنی برای دوز بوستر کرونا مناسب است؟
سؤالات و ابهامات زیادی درباره بهترین دوز یادآور واکسن کرونا وجود دارد. به‌طور کلی گفته می‌شود، برای تأثیر بیشتر دوز تقویتی بر این ویروس به‌ویژه نوع امیکرون، بهتر است از واکسن‌هایی با پلتفرم متفاوت استفاده شود.
در ایران واکسن‌های سینوفارم، اسپایکوژن، پاستوکووک، آسترازنکا، برکت، فخرا، نورا و رازی تزریق می‌شوند. گفته می‌شود واکسن‌هایی که پلتفرم ویروس غیرفعال دارند (مثل سینوفارم، برکت و فخرا)، عملکردشان نسبت به سایر پلتفرم‌ها (به‌خصوص واکسن‌های پروتئینی) ضعیف‌تر است؛ به همین دلیل، تزریق آن‌ها به‌عنوان دوز یادآور توصیه نمی‌شود.
برای تزریق دز سوم یا دز چهارم واکسن، بهتر است از تزریق پلتفرم متفاوت استفاده شود تا اثربخشی بیشتری داشته باشد. برای مثال، دوز اول و دوم، از نوع ویروس کشته‌شده و دوز سوم پروتئینی باشد.
سینوفارم؛ پلتفرم ویروس غیرفعال (کشته‌شده)
پلتفرم واکسن سینوفارم، ویروس غیرفعال است و عملکرد ضعیف‌تری نسبت به سایر پلتفرم‌ها به‌ویژه در برابر امیکرون دارد؛ به همین دلیل، به‌عنوان دوز بوستر پیشنهاد نمی‌شود. البته اگر فردی تمایل به دریافت سایر واکسن‌ها ندارد، دریافت واکسن‌هایی با پلتفرم ویروس غیرفعال همانند سینوفارم، نسبت به واکسن نزدن، بسیار بهتر است.
اسپایکوژن؛ پلتفرم پروتئین نوترکیب
از واکسن‌های موجود در ایران، اسپایکوژن، پاستوکووک و نورا ساختار پروتئینی دارند و اسپایکوژن تنها واکسن موجود در ایران است که تمامی قسمت‌های پروتئین اسپایک (مهم‌ترین پروتئینی که باعث بیماری‌‌زایی ویروس می‌شود) را مورد هدف قرار می‌دهد. مطالعات بالینی این واکسن روی افراد با شرایط سنی و جسمی متفاوت به‌ویژه از لحاظ درگیری با بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی‌عروقی و دیابت انجام شده است. این افراد ۲ دوز از واکسن‌های مختلف را دریافت کرده بودند و اسپایکوژن دوز یادآور آن‌ها بوده است. اسپایکوژن محصول همکاری ایران و استرالیاست و نتایج آخرین مطالعه‌ای که روی اثربخشی دوز بوستر آن انجام شد، نشان داد که پس از تزریق، ایمنی افراد ۱۱ تا ۲۵برابر تقویت می‌شود.
این واکسن تأییدیه سازمان غذا و دارو را دارد و با توجه به مصوبات کمیته ملی واکسن کووید-۱۹، می‌توان از آن به‌عنوان دوز بوستر برای تمامی افراد بالای ۱۸ سال استفاده کرد.
آسترازنکا؛ پلتفرم وکتور ویروسی
پلتفرم واکسن آسترازنکا، وکتور ویروسی است. استفاده از واکسن‌هایی با پلتفرم وکتور ویروسی به‌عنوان دوز یادآور، پیشنهاد نمی‌شود. دلیل این مسئله، احتمال تولید آنتی‌بادی نسبت به وکتور ویروسی است که در دوز اول و دوم وجود داشته است. اگر واکسن با پلتفرم وکتور ویروسی به‌عنوان دوز بوستر دریافت شود، ممکن است آنتی‌بادی‌های تولیدشده، موجب غیرفعال‌شدن واکسن و کاهش اثربخشی آن شوند.
همان‌طور که پیشتر گفتیم، اگر شخصی می‌خواهد واکسن‌های با پلتفرم وکتور ویروسی همانند آسترازنکا را به‌عنوان دوز بوستر انتخاب کند و تمایلی به استفاده از سایر واکسن‌ها ندارد، بهتر است که همین واکسن‌ها را دریافت کند. به‌دلیل این‌که نزدن واکسن به‌هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
پاستوکووک؛ پلتفرم پروتئین نوترکیب
واکسن پاستوکووک دارای پلتفرم پروتئین نوترکیب است که نوع تقویتی آن، با نام پاستوکووک-پلاس شناخته می‌شود و در مطالعات بالینی صورت‌گرفته، عملکرد بالای آن اثبات شده است. به‌طوری که میانگین آنتی‌بادی افرادی که در دو نوبت قبل سینوفارم دریافت کرده و پاستوکووک را به‌عنوان دوز بوستر انتخاب کرده بودند، بیش از ۲۰برابر افرادی بوده که دوز تقویتی سینوفارم زده بودند. این واکسن نیز همانند اسپایکوژن مورد تایید سازمان غذا و داروی ایران است.
در برابر یکدیگر مسئولیم
همان‌طور که آمارها نشان می‌دهند، تعداد مبتلایان به سویه جدید کرونا در حال افزایش است. اگر جز آن دسته از افرادی هستید که تابه‌حال هیچ واکسنی دریافت نکرده‌اید یا تنها یک دوز تزریق کرده‌اید، هرچه سریع‌تر، رفتن به یکی از مراکز تزریق واکسن کرونا و دریافت دوز بوستر را در برنامه خود قرار دهید.
در حال حاضر، تزریق چند نوبت واکسن کرونا و رعایت نکات بهداشتی ازجمله استفاده از ماسک، حفظ فاصله اجتماعی و شستن مرتب دست‌ها، از مسؤولیت‌های اجتماعی هر کدام از ما در حفظ سلامت جامعه است که موظفیم به آن‌ها عمل کنیم؛ چرا که در آفرینش ز یک گوهریم و برخی انتخاب‌هایمان می‌تواند در زندگی دیگران هم تأثیرگذار باشد.
بدون دیدگاه