HIV ویروسی است که سیستم ایمنی بدن را مورد حمله قرار می‌دهد و در صورتی که سپر دفاعی مطمئنی در مقابل آن نداشته باشید، نهایتاً به ایدز منجر می‌شود.
متاسفانه تا این لحظه روش اثرگذاری برای درمان صددرصد قطعی این بیماری پیدا نشده است؛ درنتیجه، افرادی که به ایدز مبتلا می‌شوند، تا آخر عمر به آن مبتلا خواهند ماند.
اما خبر خوب این است که با کنترل و مراقبت‌های درمانی مناسب، می‌توان تا حد زیادی جلوی عوارض ایدز را گرفت.
افراد مبتلا به ایدز که درمان مناسبی برای این ویروس دریافت می‌کنند، می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند و از شرکای جنسی خود نیز در برابر این انتقال این بیماری محافظت کنند.
در این مقاله می‌خواهیم کمی بیشتر دربارهٔ درمان ایدز با جدیدترین روش‌های موجود برای آن صحبت کنیم.
منشأ ویروس HIV از کجاست؟
منشأ ویروس HIV در انسان‌ها، یک گونۀ شامپانزه در آفریقای مرکزی است. تحقیقات نشان می‌دهد که ایدز ممکن است در اواخر سال ۱۸۰۰ از شامپانزه به انسان منتقل شده باشد.
زمان مناسب برای آغاز درمان ایدز
بهترین زمان برای درمان ایدز این است که به‌محض تشخیص بیماری روند درمان را شروع کنید.
اگر در آزمایش‌ها متوجه HIV مثبت شدید، شروع هرچه سریع‌تر درمان با داروهای مخصوص، پس از تشخیص بیماری، بدون توجه به اینکه چقدر سالم هستید یا چه مدت از آلوده‌شدن شما به این ویروس می‌گذرد، شانس بهبود و کنترل عود بیماری را بیشتر می‌کند.
مصرف به‌موقع داروهای ایدز، پیشرفت این بیماری را آهسته می‌کند و می‌توانید تا سال‌ها سالم و سلامت به زندگی خود ادامه دهید؛ به‌خصوص برای افرادی که عفونت HIV اولیه (دوره ۶ماهۀ پس از آلودگی به ایدز) یا بیماری‌های مرتبط با ایدز دارند، واجب است که مصرف دارو را هرچه سریع‌تر آغاز کنند.
این نکتهٔ مهم را هم به خاطر داشته باشید که افراد مبتلا به ایدز که باردار هستند و داروی ایدز را مصرف نمی‌کنند، باید هرچه سریع‌تر مصرف دارو را شروع کنند تا علاوه بر حفظ سلامت خود و جنین، از انتقال ایدز به فرزندشان جلوگیری شود.
درمان ایدز
در حال حاضر درمان ایدز شامل مصرف داروهای مؤثری به‌نام درمان آنتی‌رترو‌ویروسی (ART) است که ویروس را کنترل کرده و برای تمام افراد مبتلا به ایدز توصیه می‌شود.
افراد مبتلا به این بیماری، حتی در همان روز تشخیص هم باید هرچه سریع‌تر مصرف ART را شروع کنند.
درمان دیگری هم اخیراً مطالعاتی روی آن انجام شده، درمان با سلول‌های بنیادی است.
سلول بنیادی چیست؟
سلول‌های بنیادی، کادر تمام سلول‌های بدن هستند؛ یعنی سلولی‌هایی که با تقسیم‌شدن، سایر سلول‌های بدن را با ویژگی‌های به‌خصوص هریک، به‌وجود می‌آورند.
سلول‌های بنیادی، تحت شرایط مناسب در بدن یا آزمایشگاه تقسیم می‌شوند تا سلول‌های بیشتری به نام سلول‌های دختر را تشکیل دهند.
سپس سلول‌های دختر به سلول بنیادی جدید یا به سلول‌های متمایزی مثل سلول خونی، سلول مغزی، سلول‌های عضلۀ قلبی یا سلول استخوانی تبدیل می‌شوند.
هیچ سلول دیگری در بدن قابلیت تولید انواع جدید سلولی را ندارد.
درمان ایدز با استفاده از پیوند سلول‌های بنیادی (پیوند مغز استخوان)
متاسفانه فقط تعداد کمی از مبتلایان به ایدز، پس از پیوند سلول‌های بنیادی کاملاً درمان می‌شوند. در ادامه چند نمونه مشهور درمان ایدز با سلول‌های بنیادی در دنیا را با هم می‌إینیم.
اولین نفر، تیموتی ری براون است که با نام بیمار برلینی نیز شناخته می‌شد. این فرد در سال ۲۰۰۶ دو پیوند را برای درمان سرطان خون دریافت کرد.
پزشک متخصص وی، دکتر گتو هوتر، ایدۀ استفاده از سلول‌های بنیادی را مطرح کرد و گمان کرد که می‌تواند به‌وسیله آن، هم سرطان و هم ایدز را درمان کند.
براون ابتدا تحت شیمی‌درمانی شدید و پرتودرمانی کل بدن قرار گرفت، سپس اولین پیوند خود را در ۴۰سالگی انجام داد. نتیجه‌ٔ این پیوند، عدم برگشت میزان بالای ویروس بود.
محققان خون، روده و سایر بافت‌های او را به‌طور گسترده مورد آزمایش قرار دادند و هیچ اثری از ایدز با قابلیت تکثیر پیدا نکردند.
بدن براون، در زمان مرگش به دلیل عود سرطان خون (سپتامبر ۲۰۲۰)، بیش از ۱۳ سال عاری از نشانه‌های ویروس HIV بود.
فرد دوم، آدام کاستلیو، که با نام بیمار لندنی شناخته شد و به لنفوم هوچکین مبتلا بود نیز پس از دریافت یک پیوند سلول بنیادی، درمان شد.
شدت شیمی‌درمانی و میزان واکنش علیه پیوند در او کمتر بود. یک سال و نیم بعد از پیوند، بدون هیچ نشانی از ابتلای وی به ایدز، او ART را در سال ۲۰۱۷ متوقف کرد و هم‌اکنون بیش از ۴ سال است که از ایدز رها شده است.
محققان شهر نیویورک هم، یک زن میانسال مبتلا به سرطان خون را توصیف کردند که با استفاده از سلول‌های خونی بند ناف به‌همراه سلول‌های بنیادی یکی از خویشاوندان، پیوندی را دریافت کرده بود.
وی پیش از دریافت پیوند، تحت شیمی‌درمانی و پرتودرمانی شدید قرار گرفت؛ اما واکنشی علیه پیوند از خود نشان نداد. وی سه سال بعد از پیوند، داروی ART را متوقف کرد و هم‌اکنون پس از یک سال و نیم، نشانه‌ای از حجم بالای ویروس در بدن او دیده نمی‌شود.
مورد آخر هم مردی آلمانی به‌نام دوسلدورف است که با گذشت بیش از ۳ سال پس از دریافت پیوند و توقف ART، هنوز بازگشت ایدز را تجربه نکرده است.
درمان کامل یا بهبود بلندمدت؟
هنوز جوابی قطعی برای این پرسش وجود ندارد.
در کنار نمونه‌های مثبت درمان ایدز با این روش، نمونه‌های درمان‌نشده هم کم نیست.
برای مثال در سال ۲۰۱۲، محققان دو مرد HIV مثبت را در بوستون معرفی کردند که پیوند سلول‌های بنیادی را برای درمان سرطان، از اهداکنندگان دریافت کرده بودند.
هردو آن‌ها پس از توقف ART، بازگشت ویروسی را تجربه کردند؛ هرچند زمان بازگشت به تعویق افتاده بود.
با وجود همهٔ این شواهد، پیوند سلول‌های بنیادی روش پرریسکی برای درمان ایدز است. چرا؟
به سه دلیل:
- سلول اهداشده می‌تواند با شناسایی بدن میزبان به‌عنوان یک عامل خارجی، به بافت‌ها و اندام‌های او حمله کند.
- هنگام انتظار برای سلول‌های اهداشده برای پیوند، بیماران حساسیت زیادی به عفونت خواهند داشت.
- این روش درمانی، به دلیل سخت و هزینه‌بربودن، برای میلیون‌ها مبتلا به ایدز در سراسر جهان قابل انجام نیست.
