خفگی بر اثر انسداد مسیر تنفس در نای یا لولهٔ هوا (خرخره) رخ می‌دهد. عبور جریان هوا به ریه‌ها مسدود می‌شود. بنابراین، اکسیژن‌رسانی به مغز و اندام‌های دیگر کاهش پیدا می‌کند. درصورتی‌که، این مشکل بلافاصله برطرف نشود، ممکن است فرد به علت خفگی جان خود را از دست دهد.
بیش‌تر اوقات، تکهٔ بزرگ غذایی که به خوبی جویده نشده باشد، در گلو یا نای گیر می‌کند. معمولاً غذاهای جامد مانند گوشت عامل خفگی هستند. اغلب فردی که احساس خفگی در گلو را تجربه می‌کند، هنگام جویدن تکه‌ای گوشت بزرگ در حال حرف‌زدن بوده است.
دندان مصنوعی هم خطر احتمالی بروز خفگی را بالا می‌برد. هنگامی که فرد از دندان مصنوعی استفاده می‌کند، نمی‌تواند بافت غذا را به خوبی حس کند و مشکل‌تر می‌تواند مطمئن شود که لقمهٔ غذا را به طور کامل جویده است. در ضمن، افرادی که دندان مصنوعی دارند، نمی‌توانند غذا را به اندازهٔ دندان‌های طبیعی کاملاً بجوند؛ فشاری که دندان مصنوعی به غذا وارد می‌کند، کم‌تر است.
سایر دلایل رایج خفگی عبارتند از:
- نوشیدن زیاد الکل (از آن‌جایی‌که الکل خاصیت آرام‌بخشی دارد، اعصاب مربوط به جویدن و میزان جویده‌شدن غذا را بی‌حس می‌کند.)
- تند غذا‌خوردن
- خندیدن یا صحبت‌کردن هنگام غذا خوردن
- غذا‌خوردن در حین راه‌رفتن، دویدن یا بازی‌کردن
اغلب اولین واکنشی که فرد هنگام داشتن احساس خفگی دارد، بروز حملهٔ ترس (پنیک) است. حالات ترس و هراس در چهرهٔ فرد نمایان می‌شود، سپس رنگ پوست او به سمت کبود (مایل به آبی یا خاکستری) می‌گراید که در اثر نفس نکشیدن است. ممکن است فرد شروع به نفس‌نفس زدن یا خس‌خس‌کردن کند.
نشانه‌های هشدار اضطراری
درصورتی‌که هر یک از نشانه‌ها یا علائم زیر را تجربه کردید، بلافاصله با مرکز فوریت‌های پزشکی به شمارهٔ ۱۱۵ تماس بگیرید یا فوراً به مرکز اورژانس در نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید:
- درد شدید یا ناگهانی
- درد یا فشار در ناحیهٔ قفسهٔ سینه، کمر یا ناحیهٔ بالای شکم که ممکن است نشانهٔ حملهٔ قلبی باشند.
- مشکل تنفس یا تنگی نفس
- سرگیجهٔ ناگهانی
- سردرد شدید ناگهانی
- تغییر در بینایی یا تکلم
- ضعف ناگهانی یا فلج نسبی
- استفراغ یا اسهال شدید یا مکرر
- خون‌ریزی زیاد
- میل به خودکشی یا قتل
مقایسه سرفه‌کردن و خفه‌شدن
اگر لقمهٔ غذا وارد مسیر اشتباه شود، عکس‌العمل سرفه‌کردن مشکل را به سرعت برطرف خواهد کرد. در واقع، اگر فرد بتواند به راحتی سرفه کند و رنگ پوستش هم طبیعی باشد، در حال خفه‌شدن نیست. اما اگر سرفهٔ او مانند خس‌خس یا بی‌صدا باشد، احتمالاً احساس خفگی در گلو و تنگی نفس را تجربه می‌کند و در لحظه به کمک احتیاج دارد.
از فرد بپرسید که آیا احساس خفگی می‌کند:
- اگر با تکان‌دادن سر و بدون حرف زدن خفگی را تأیید کرد، در حال خفه‌شدن است.
- اگر شخص بتواند حرف بزند و بگوید که حالت خفگی دارم، مسیر هوا به طور کامل مسدود نشده است و به ریه‌ها اکسیژن می‌رسد.
درمان خانگی احساس خفگی در گلو و رفع انسداد مسیر تنفسی
در اکثر مواردی که از فرد پاسخ دریافت می‌شود و سن او بالاتر از یک‌سال است، با وارد‌کردن فشار به شکم می‌توان انسداد لولهٔ هوا را برطرف کرد؛ به این فرآیند، مانور هایملیک (Heimlich Maneuver) یا هایملیش (تلفظ آلمانی) می‌گویند.
اگر تنها کسی هستید که در محل حضور دارید، قبل از تماس با اورژانس ۱۱۵ یا مرکز محلی فوریت‌های پزشکی، به نواحی شکم نیرو وارد کنید. اگر شخص دیگری هم در آن‌جا حاضر است، هم‌زمان که او با اورژانس تماس می‌گیرد، شما هم کمک‌های اولیه در خفگی را انجام دهید.
درصورتی‌که پاسخی از فرد دریافت نمی‌شود، ساده‌ترین روش برای درمان خانگی احساس خفگی در گلو و رفع انسداد مسیر هوا، خارج کردن غذا است. البته اغلب اوقات، انسداد در انتهای گلو است که دیده نمی‌شود.
اگر می‌توانید غذا یا جسم خارجی که باعث انسداد شده است را ببینید، انسداد در ته گلو یا بالای گلو است، انگشت خود را ته گلو فرو کنید تا مسیر تنفس فرد باز شود. مراقب باشید که غذا یا جسم خارجی بیش‌تر در مسیر تنفس پایین نرود؛ این اتفاق در خردسالان به سادگی رخ می‌دهد. اگر هم که انسداد دیده نمی‌شود، انگشت خود را بدون دیدن وارد نکنید.
خارج‌کردن غذا یا جسم خارجی با انگشت
ساده‌ترین راه برای درمان خانگی احساس خفگی در گلو و رفع انسداد مسیر تنفسی شخصی که پاسخ نمی‌دهد، فروکردن انگشت به ته گلوی او و برطرف‌کردن انسداد می‌باشد، البته درصورتی‌که بتوانید جسم خارجی را ببینید و انگشت شما به آن برسد.
انجام مانور هایملیش
احتمالاً انجام این روش را در پوسترها و برنامه‌های تلویزیون دیده باشید، اما نحوهٔ عملی اجرای مانور هایملیش را برای نجات فرد در حال احساس خفگی در گلو می‌دانید؟
اگرچه مانور هایملیش بهترین تکنیک برای باز‌کردن انسداد مسیر تنفسی است، اما تنها در صورتی از این روش استفاده کنید که مسیر تنفس فرد به طور کامل مسدود شده است یا اندکی تا انسداد کامل فاصله داشته باشد.
نشانه‌هایی که حاکی از احساس خفگی در گلو و نیاز شخص به کمک هستند، شامل این موارد می‌شوند:
- فرد نمی‌تواند حرف بزند،
- بدون صدا سرفه می‌زند،
- با زحمت فراوان صدایی شبیه به موش و یا غرغره تولید می‌کند،
- رنگ چهرهٔ فرد به آبی، دودی یا خاکستری تغییر می‌کند.
بنابراین مانور هایملیش باید زمانی انجام شود که فرد به علت احساس خفگی در گلو قادر به حرف‌زدن، سرفه‌کردن یا به خوبی نفس‌کشيدن نباشد.
۱. پشت شخص در حال خفگی بایستید و دستان خود را دور کمر او حلقه کنید. اندکی او را به سمت جلو مایل کنید.
۲. یکی از دستان خود را مشت کنید و آن را قدری بالاتر از ناف فرد قرار دهید.
۳. مشت خود را با دست دیگر بگیرید، سریع و محکم به سمت بالا فشار دهید، انگار که تلاش می‌کنید فرد را از زمین بلند کنید. این کار دیافراگم را بالا می‌برد، ریه‌ها تحت فشار قرار می‌گیرند و هوای داخل آن‌ها خارج می‌شود.
۴. فشارهای شکمی را سریع و پی در پی تکرار کنید تا انسداد رفع شود یا که شخص هُشیاری خود را از دست بدهد.
۵. اگر پاسخی از سمت فرد دریافت نکردید، احیای قلبی‌ریوی (CPR) را شروع کنید.
اجرای مانور هایملیش روی خودتان
اگر هنگام خفگی تنها هستید هم می‌توانید با فشارهای شکمی جسم خارجی را بیرون آوردید و راه تنفس خود را باز کنید:
۱. دست را مشت کنید و آن را بالای ناف خود بگذارید؛ انگشت شست شما به سمت داخل قرار گیرد.
۲. مشت خود را با دست دیگر بگیرید و روی سطح سختی مانند صندلی یا میز اُپن آشپزخانه خم شوید (به عبارتی تکیه دهید).
۳. مشت را محکم به سمت داخل و بالا فشار دهید تا جسم خارجی را بیرون آورید.
اجرای مانور هایملیش روی زن باردار یا فرد چاق
شکم بزرگ زنان باردار یا افراد چاق مانع اجرای مؤثر فشارهای شکمی در مانور هایملیش می‌شود.
۱. دستان خود را بالاتر از جایی بگذارید که در حالت عادی برای اجرای مانور هایملیش قرار می‌دهید؛ دست‌ها باید زیر استخوان جناغ سینه، درست بالای محل اتصال پایین‌ترین دنده قرار داده شوند.
۲. مراحل بعدی مانور هایملیش را ادامه دهید، با دقت و محکم فشاری سریع به سمت داخل سینه وارد کنید.
۳. تا زمان رفع انسداد یا بیهوشی فرد، به سینه فشار وارد کنید.
۴. درصورتی‌که پاسخی از فرد دریافت نمی‌کنید، عملیات احیای قلبی‌ریوی را شروع کنید.
باز‌کردن مسیر تنفسی فرد بیهوش
اگر شخص بیهوش شد:
۱. او را به پشت روی زمین قرار دهید.
۲. اگر جسم خارجی را ته گلو یا بالای آن می‌بینید، آن را با انگشت دربیاورید. مراقب باشید که غذا یا جسم خارجی را بیش‌تر داخل مسیر تنفسی هل ندهید. اگر نمی‌توانید انسداد را ببینید، انگشت خود را نادیده وارد دهان فرد نکنید.
۳. اگر جسم خارجی هم‌چنان راه هوا را بسته و فرد هنوز هم بیهوش است، عملیات احیای قلبی‌ریوی (CPR) را آغاز کنید. ممکن است فشار‌دادن سینه هنگام احیا باعث خروج جسم شود.
باز‌کردن مسیر تنفسی نوزاد زیر یک‌سال
خفگی نوزاد هنگام شیر خوردن یا سایر دلایل روی می‌دهد.
۱. بنشینید و نوزاد را به شکم روی ساعد خود (ساعد به ران تکیه داده شود) بگیرید، طوری که وزن او روی ران شما وارد شود. سر نوزاد باید اندکی پایین‌تر از سینهٔ او باشد.
۲. پنج بار با کف دستتان با ملایمت اما محکم بین تیغه‌های شانهٔ او ضربه بزنید. نیروی جاذبهٔ زمین و ضربات پشت انسداد را از مسیر تنفسی نوزاد خارج می‌کند.
۳. اگر ضرباتی که به پشت وارد کردید، مؤثر نبود، نوزاد را به کمر روی ساعد بگیرید طوری‌که سر او پایین‌تر از تنه‌اش باشد. دو انگشت را وسط جناغ سینهٔ نوزاد بگذارید، سپس پنج بار به سرعت روی سینه‌اش فشار وارد کنید. انجام فشارهای شکمی برای نوزادان زیر یک‌سال توصیه نمی‌شود.
۴. این فرآیند (پنج ضربه به پشت و پنج فشار روی سینه) را تا زمانی‌که نوزاد نفس نمی‌کشد، تکرار کنید. درصورتی‌که پاسخی از نوزاد دریافت نکردید، احیای قلبی‌ریوی را با فشارهای سینه شروع کنید و برای دریافت کمک با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.
بدون دیدگاه