1. سه مرحله اصلی یائسگی کدام‌اند؟
یائسگی طبیعی یعنی پایان دائمی قاعدگی که هیچ نوع درمان پزشکی در آن دخیل نباشد. این فرایند تدریجی است و در 3 مرحله رخ می‌دهد:
پیش‌یائسگی یا انتقال یائسگی
ممکن است این مرحله بین 8 تا 10 سال پیش از یائسه‌شدن و زمانی آغاز شود که تخمدان‌ها به‌تدریج استروژن کمتری تولید می‌کنند. این فرایند معمولاً در سنین 40 سالگی شروع می‌شود و تا یائسگی اصلی طول می‌کشد؛ یعنی زمانی که تخمدان‌ها دیگر تخمک نمی‌سازند. در یک تا 2 سال قبل از پیش‌یائسگی، کاهش ترشح استروژن شدت پیدا می‌کند. ممکن است در این مرحله افراد بسیاری علائم یائسه‌شدن را احساس کنند؛ اما چرخه‌های قاعدگی و احتمال بارداری همچنان وجود دارد.
یائسگی
یائسگی زمانی رخ می‌دهد که دورۀ قاعدگی شما متوقف می‌شود. در این مرحله تخمدان‌های شما دیگر تخمک آزاد نمی‌کنند و تولید استروژن در آن‌ها به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. زمانی پزشک یائسگی را در شما تشخیص می‌دهد که برای 12 ماه متوالی قاعدگی نداشته باشید.
پس از یائسگی
اگر برای یک سال کامل (یا مابقی عمرتان بعد از یائسه‌شدن) پریود نشوید، یعنی وارد دوران پس از یائسگی شده‌اید. ممکن است در این دوران بعضی از علائم آن مثل گُرگرفتگی بهتر شوند. با این حال امکان دارد بعضی از افراد علائم یائسگی را بعد از گذشت یک دهه یا بیشتر از دوران انتقال آن هم احساس کنند. یکی از نتایج کاهش سطح استروژن، افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌های مختلف (مثل پوکی‌استخوان و بیماری قلبی) در افرادی است که در دوران پس از یائسه‌شدن به سر می‌برند.
2. معمولاً در چه سنی رخ می‌دهد؟
میانگین سن یائسگی حدود 51 سالگی است. با این حال معمولاً دوران انتقال آن از اواسط سنین 40 سالگی شروع می‌شود.
3. علائم یائسگی تا چه زمانی ادامه دارند؟
امکان دارد علائم آن را تا 10 سال داشته باشید. مدت‌زمان بروز علائم آن در بعضی از افراد کمتر از 5 سال طول می‌کشد.
4. گُرگرفتگی چیست و تا چه زمانی رخ می‌دهد؟
گُرگرفتگی یکی از شایع‌ترین علائم یائسگی است و شامل احساس کوتاه گرما می‌شود. در کنار احساس گرما، ممکن است با علائم زیر هم همراه باشد:
- صورت سرخ و برافروخته؛
- تعریق؛
- احساس سردی بعد از گرما.
شدت، دفعات تکرار و مدت‌زمان بروز گُرگرفتگی در افراد مختلف، متفاوت است. معمولاً شدت گُرگرفتگی‌ها به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند.
5. تغییرات هورمونی یائسگی چگونه است؟
تغییرات سنتی‌ای که ما به عنوان یائسگی می‌شناسیم، زمانی رخ می‌دهند که سطح هورمون تولیدشده به وسیلۀ تخمدان‌ها کم می‌شود. تخمدان‌ها همان غدد تولیدمثلی هستند که تخمک‌ها را ذخیره و آزاد می‌کنند. آن‌ها وظیفۀ تولید هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون را هم بر عهده دارند. این 2 هورمون در کنار یکدیگر قاعدگی را کنترل می‌کنند. همچنین استروژن بر نحوۀ استفاده بدن از کلسیم و کنترل سطوح کلسترول خون تأثیر می‌گذارد.
6. از کجا بفهمید یائسه شده‌اید؟
بعد از این‌که برای 12 ماه متوالی پریود نشدید، متوجه می‌شوید که یائسه شده‌اید. اگر بعد از یائسه‌شدن دچار هر نوع خونریزی واژن شدید، به پزشک اطلاع دهید؛ چون ممکن است این اتفاق نشانۀ مشکلات سلامتی جدی‌تر باشد.
7. چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با استفاده از روش‌های مختلفی می‌تواند یائسگی را تشخیص دهد. اولین راه، پرسش در مورد چرخه‌های قاعدگی شما در طول یک سال گذشته است. یائسه‌شدن از این جهت خاص است که پزشک آن را بعد از وقوع تشخیص می‌دهد. اگر یک سال کامل (12 ماه متوالی) را بدون پریود بگذرانید، وارد این دوران شده‌اید و امکان دارد در مرحلۀ پس از یائسگی باشید.
8. آیا قابل‌درمان است؟
یائسه‌شدن یکی از فرایندهای طبیعی بدن شما است. در بعضی موارد، ممکن است به هیچ درمانی نیاز نداشته باشید. مراجعه به پزشک برای درمان یائسگی، در حقیقت برای درمان آن دسته از علائم آن است که زندگی شما را مختل کرده‌اند. روش‌های مختلف و متعددی برای درمان این علائم وجود دارد. درمان‌های یائسگی، شامل 2 روش اصلی زیر می‌شوند:
- هورمون‌درمانی؛
- درمان‌های غیرهورمونی.
زمانی‌که وارد این دوران می‌شوید، مشورت با پزشک برای تنظیم برنامۀ درمانی مختص خودتان ضروری است؛ چون یائسه‌شدن در هر شخصی متفاوت است و نیازهای خاصی را ایجاد می‌کند.
9. درمان هورمونی یائسگی چگونه انجام می‌شود؟
هنگام یائسه‌شدن، بدن شما تغییرات هورمونی گسترده‌ای (کاهش تولید هورمون‌ها) را تجربه می‌کند. تخمدان‌های شمال وظیفه تولید استروژن و پروژسترون را بر عهده دارند و زمانی‌که این 2 هورمون را به اندازه کافی تولید نکنند، از هورمون‌درمانی برای جبران هورمون‌های ازدست‌رفته استفاده می‌شود. هورمون‌درمانی سطح هورمون‌های شما را بالا می‌برد و به درمان علائمی مثل گُرگرفتگی و خشکی واژن کمک می‌کند. همچنین ممکن است برای پیشگیری از پوکی‌استخوان نیز مفید باشد. 2 روش اصلی برای هورمون‌درمانی وجود دارد:
استروژن درمانی (ET):
در این درمان، شما تنها استروژن دریافت می‌کنید و پزشک آن را با دوز کم تجویز می‌کند. استروژن در اشکال مختلفی مثل قرص، کرم، حلقه واژینال، ژل یا اسپری عرضه می‌شود. این درمان برای افرادی که رحم دارند مناسب نیست.
استروژن و پروژسترون/ پروژستین درمانی(EPT):
به این روش درمان ترکیبی نیز می‌گویند؛ چون در آن از دوزهای استروژن و پروژسترون استفاده می‌شود. در این درمان پروژسترون به‌صورت طبیعی یا به شکل پروژستین (شکل مصنوعی پروژسترون) به کار می‌رود. این نوع هورمون‌درمانی برای افرادی که رحم دارند مناسب است.
10. ریسک‌های هورمون‌درمانی چیست؟
هورمون‌درمانی خطرات زیر را برای سلامتی دارد:
- سرطان مخاط رحم یا آندومتر (ریسک آن در افرادی که با وجود داشتن رحم استروژن درمانی انجام می‌دهند بالا می‌رود)؛
- سنگ کیسه صفرا و سایر مشکلات آن؛
- تشکیل لخته‌های خونی؛
- ترومبوز سیاهرگی عمقی؛
- آمبولی ریه؛
- سکتۀ مغزی.
اگر در 10 سال اول یائسگی درمان هورمونی را شروع کنید، ریسک مشکلات بالا کمتر می‌شود. بعد از این مدت، ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی بالا می‌رود.
گُرگرفتگی شدید و تعریق‌های شبانه با ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی ارتباط دارند. ازآنجایی‌که داشتن این علائم شدید نشانۀ افزایش ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی در آینده است، امکان دارد پزشک درمان هورمونی را برای شما تجویز کند.
تداوم هورمون‌درمانی یک تصمیم شخصی است. برای درک بهتر مزایا و معایب هورمون‌درمانی، در مورد تمام بیماری‌هایی که قبلاً داشتید و سابقه خانوادگی خود به پزشک اطلاع دهید.
11. آیا درمان غیرهورمونی هم وجود دارد؟
گرچه هورمون‌درمانی روش بسیار مؤثری برای تسکین علائم یائسگی است؛ اما درمان کاملی برای همه نیست. درمان‌های غیر هورمونی شامل تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی می‌شوند و اغلب برای افرادی مفید هستند که بیماری‌های دیگری هم دارند یا به‌تازگی تحت درمان سرطان سینه قرار گرفته‌اند. ممکن است پزشک روش‌های
