سکسکه چیست؟
سکسکه زمانی رخ می‌دهد که دیافراگم به‌طور مکرر دچار اسپاسم یا حرکات ناگهانی می‌شود و شما نمی‌توانید این انقباضات را کنترل کنید. دیافراگم همان عضله‌ای است که قفسهٔ سینه را از ناحیهٔ شکمی جدا می‌کند و نقش مهمی در تنفس دارد. گرفتگی عضلهٔ دیافراگم به بسته‌شدن ناگهانی تارهای صوتی و تولید صدای «هیق یا هیک» سکسکه منجر می‌شود.
خوردن یک پرس غذای بزرگ، نوشیدن الکل یا نوشابه‌های گازدار و هیجان‌زده شدن ناگهانی می‌توانند باعث بروز آن شوند. البته گاهی هم ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای را نشان می‌دهد.
در اکثر افراد، سکسکه معمولاً فقط چند دقیقه‌ای طول می‌کشد اما در موارد نادر ممکن است تا ماه‌ها ادامه پیدا کند. اگر این حالت تا این مدت طولانی شود، ممکن است به کاهش وزن و خستگی مفرط بیانجامد.
آیا سکسکه می‌تواند در همهٔ افراد بروز کند؟
بله. ممکن است در بزرگسالان، کودکان و نوزادان رخ دهد.
سکسکه در چه کسانی بیشتر رخ می‌دهد؟
مردان بیشتر به آن دچار می‌شوند و مدت طولانی‌تری هم سکسکه می‌کنند.
عوامل مؤثر
مشخص نیست چرا افراد به این حالت دچار می‌شوند. دلایلی که ممکن است باعث بروز آن شوند، شامل این موارد هستند:
- سطوح پایین کربن دی‌اکسید در خون
- تحریک عصب‌ها
عصب میان‌بندی یا فرنیک (گردن را به دیافراگم متصل می‌کند.) و عصب واگ یا واگوس (مغز را به معده وصل می‌کند) اجزای مهمی در روند تنفس به حساب می‌آیند.
نوع خفیف که زود برطرف می‌شود، ممکن است در شرایطی رخ می‌دهند که شما:
- بسیار سریع می‌خورید و می‌نوشید.
- نوشیدنی گازدار یا الکل می‌آشامید.
- پرخوری می‌کنید.
- تحت فشار و استرس هستید؛ می‌ترسید و هیجان‌زده‌اید.
- گردن خود را بیش‌از‌حد می‌کشید.
- برخی از داروها مخصوصاً داروهای ضد اضطراب مانند بنزودیازپین‌ها مثل دیازپام، کلردیازپوکساید و کلونازپام مصرف می‌کنید.
- نوشیدنی خیلی داغ یا سرد میل می‌کنید.
- شیمی‌درمانی می‌شوید.
- برای انجام جراحی، بیهوشی را تجربه می‌کنید.
- دودهای سمی استنشاق می‌کنید.
علائم و نشانه‌ها
علائم این حالت عبارتند از:
- اسپاسم‌های کنترل‌ناپذیر عضلهٔ دیافراگم
- تولید صدای «هیق یا هیک»
- برخی موارد همراه با اندکی احساس انقباض در قفسهٔ سینه، ناحیهٔ شکم یا گلو
اگر سکسکه بیشتر از دو روز ادامه داشته باشد، به چه معناست؟
سکسکهٔ پایدار
در عرض چند روز برطرف نشود.
سکسکهٔ مزمن
چند ماه ادامه پیدا کند.
نوع مزمن که به مدت طولانی ادامه‌دار می‌شود، در موارد اندکی رخ می‌دهد. انواع مقاوم به درمان ممکن است حاکی از بیماری‌های زمینه‌ای بزرگتری باشند و تا زمانی که مشکل رفع نشود، قطع نمی‌شوند. برخی از این مشکلات پزشکی زمینه‌ای عبارتند از:
- سرطان و تومورها
- سکته
-
- ناراحتی‌های معده یا مری از جمله رفلاکس معده (یکی از اختلالات گوارشی)
- ذات‌الجنب (پلورزی) وقتی‌که دیافراگم ملتهب شده است.
- ذات‌الریه (پنومونی)
- بیماری‌های روده‌ای
- التهاب لوزالمعده و تحریک مثانه
- هپاتیت و سرطان کبد
- تومورها و جراحات
پس از جراحی و در دوران نقاهت عمل هم ممکن است این حالت بروز کند. اگر سکسکهٔ شما به مدت طولانی ادامه پیدا کرد، به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر این حالت در عرض چند دقیقه یا ساعت برطرف شد، احتمالاً لازم نیست به پزشک مراجعه کنید. اما اگر چند روزی (معمولاً دو روز) طول کشید، بهتر است با پزشک معالج خود صحبت کنید. وقتی‌که این وضعیت همزمان با علائمی مانند سردرد، دشواری در حفظ تعادل، کرختی و بی‌حسی رخ دهد، ممکن است نشانهٔ مسئله‌ای جدی‌تر باشد. درصورتی‌که هریک از این علائم را همزمان تجربه کردید، بلافاصله به پزشک معالج خود یا نزدیک‌ترین مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید.
پیشگیری و درمان
انجام دادن یا ندادن موارد زیر به خیلی از افراد کمک کرده است تا سکسکهٔ خود را برطرف کنند اما هیچ شواهدی مبنی بر اثربخشی این نکات در درمان این وضعیت برای همه وجود ندارد.
انجام دهید:
- بازدم خود را درون یک کیسهٔ کاغذی خالی خالی کنید.
- زانوهایتان را به سمت سینه بکشید و به سمت جلو مایل شوید.
- آب یخ را جرعه‌جرعه بنوشید.
- شکر گرانول، خردهٔ نان خشک یا یخ خرد شده قورت دهید.
- یک لیمو گاز بزنید یا سرکه را مزه‌مزه کنید.
- نفس خود را به مدت کوتاهی نگه دارید.
- کره چشم‌هایتان را با ملایمت مالش دهید.
- به نرمی زبان خود را بکشید.
- آب غرغره کنید.
اجتناب کنید:
- نوشیدنی‌های الکلی، گازدار و مایعات داغ نیاشامید.
- آدامس نجوید و سیگار نکشید؛ ممکن است باعث بلعیدن هوا شوند.
- غذای تند و پرادویه نخورید.
- سریع غذا نخورید.
- خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های سرد را بلافاصله پس از داغ میل نکنید.
درمان دارویی
آیا دارویی وجود دارد که بتوان برای مداوای سکسکهٔ طولانی مدت دریافت کرد؟ سکسکه‌های مزمن با دارو درمان می‌شوند. داروهای نسخه‌ای که توسط پزشک برای رفع آن تجویز می‌شود شامل موارد زیر است:
- گاباپنتین (Gabapentin)
- باکلوفن (Baclofen)
- کلرپرومازین (Chlorpromazine)
درمان در کودکان
سکسکه در کودکان چطور برطرف می‌شود؟
نوزادان هم درست مانند کودکان، نوجوانان و بزرگسالان سکسکه می‌کنند. حتی سکسکه جنین هم وجود دارد؛ جنین در حال رشد هم ممکن است به سکسکه دچار شود! سکسکه‌کردن در نوزادان زیر ۱۲ ماه شایع است و ضرری برایشان ندارد. اگر بخواهید، می‌توانید سکسکه نوزاد را با شیر‌دادن یا نوشاندن آب رفع کنید. البته، درصورتی‌که سکسکه پس از گذشت چند ساعت متوقف نشد، به پزشک معالج مراجعه کنید.
کودکان هم می‌توانند از درمان‌های خانگی بالا برای رفع سکسکه استفاده کنند.
درصورتی‌که نگران کودکتان هستید، بلافاصله با متخصص اطفال تماس بگیرید.
پیشگیری
چطور از سکسکه پیشگیری کنیم؟ گاهی مصرف برخی داروها قبل از درمان می‌تواند مانع بروز سکسکه شود. برای نمونه، می‌توان قبل [از جراحی] متوکلوپرامید (Metoclopramide) دریافت کرد تا از سکسکه‌کردن در نتیجهٔ مواد بیهوشی جلوگیری کرد.
سکسکه‌های خفیف که در مدت کوتاهی قطع می‌شوند، ممکن است به دلایل زیر رخ دهند. بنابراین برای پیشگیری از بروز سکسکه، از کارهای زیر اجتناب کنید:
- بسیار سریع خوردن و آشامیدن
- نوشیدن الکل یا نوشابه‌های گازدار
- تجربهٔ استرس شامل ترس و هیجان
- کشش بیش‌از‌حد گردن
- مصرف دارو به‌ویژه ضد اضطراب‌هایی مانند بنزودیازپین‌ها
- نوشیدن مایعات خیلی داغ یا سرد
- استنشاق دودهای سمی
